1.2. Ocenianie nauczyciela

Po wprowadzeniu reformy w zakresie awansu zawodowego nauczycieli pojawiły się dwie możliwości dokonania oceny pracy nauczycielskiej. Nauczyciel podlega ocenie pracy, która może być dokonana przez dyrektora szkoły w każdym czasie, jednak nie wcześniej niż po upływie roku od poprzedniej oceny. Podlega też nauczyciel ocenie, jeżeli podda się procedurze awansu zawodowego. Wówczas kończąc staż awansu zawodowego dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego za okres stażu.

Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, w której jest zatrudniony nauczyciel (Rozp. MEN 2000). Kryterium oceny pracy nauczyciela stanowi stopień realizacji zadań określonych w art.6 Karty Nauczyciela oraz zadań statutowych szkoły. Nauczyciel, w myśl Karty Nauczyciela (2001), obowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą; wspierać każdego ucznia w jego rozwoju oraz dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego. Nauczyciel obowiązany jest kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji RP, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów (Karta Nauczyciela 2001).

Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także fakt odmowy wykonania przez nauczyciela polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynikała z uzasadnionego przekonania nauczyciela, iż wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia, dobrem służby albo dobrem publicznym.

Dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela, uwzględniając w szczególności (Rozp. MEN 2000):

Na wniosek nauczyciela lub własny dyrektor szkoły może zasięgnąć opinii pisemnej na temat pracy nauczyciela właściwego doradcy metodycznego lub innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego.

Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym, wyrażonym stopniem: oceny wyróżniającej, dobrej lub negatywnej.

W przypadku realizacji procedury awansu zawodowego przez nauczyciela dyrektor szkoły dokonuje na zakończenie stażu oceny dorobku zawodowego. Aby nauczyciel mógł zamknąć staż związany ze ścieżką awansu zawodowego musi uzyskać pozytywną ocenę dorobku zawodowego za okres stażu. Ocena taka ma charakter opisowy i zakończona musi być stwierdzeniem, że ocena jest pozytywna lub negatywna.

Permanentne poddawanie się przez nauczyciela różnego rodzaju ocenom pracy zawodowej może być niezwykle kształcące w zakresie wykonywania czynności kontrolno-oceniających przez tegoż nauczyciela. Istnieje realna szansa, że to przestarzałe instrumentalne ocenianie ucznia za jego wiedzę, czasami za jego umiejętności, będzie w przyszłości nosiło znamiona głębszej analizy osobowościowej i społecznej, sprzyjającej wielostronnemu i harmonijnemu rozwoju ucznia.