Rycina 17 przedstawia średnie wartości masy ciała oraz jego komponentów u dziewcząt z nadwagą, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała na początku i na końcu badań, w spoczynku. Analizę porównawczą parametrów somatycznych przedstawiono w tabeli 17 zamieszczonej w aneksie. W grupie dziewcząt z BMI < 30 kg/m² zaobserwowano wysoce istotny statystycznie spadek masy ciała średnio o 3,80 kg w II terminie badań. Zaznaczyć należy, że redukcja masy ciała jest wynikiem zmniejszenia ilości tkanki tłuszczowej (średnio o 2,54 kg). Konsekwencją spadku masy ciała jest znamienne (p<=0,01) obniżenie wartości wskaźnika BMI z 27,41±0,95 w I terminie badań do 25,97±0,90 kg/m² na końcu badań. Zawartość wody w ciele obniżyła się istotnie (p<=0,01) w porównaniu z wynikami uzyskanymi na początku badań. Natomiast wartość wskaźnika WHR nie uległa zmianie.

Rycina 18 przedstawia średnie wartości masy ciała oraz jego komponentów u dziewcząt z otyłością, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, na początku i na końcu badań, w spoczynku. Analizę porównawczą parametrów somatycznych przedstawiono w tabeli 17 zamieszczonej w aneksie. W grupie dziewcząt z BMI >= 30 kg/m² zaobserwowano wysoce istotny statystycznie (p<=0,01) spadek masy ciała z 95,58±11,49 kg w I terminie badań do 90,01±10,97 kg w II terminie badań (średnio o 5,57 kg). Jest on znacznie większy niż u dziewcząt z nadwagą. Redukcja masy ciała nastąpiła głównie przez istotne (p<=0,01) zmniejszenie masy tkanki tłuszczowej (średnio o 3,79 kg). Zmniejszyła się również zawartość wody (p<=0,01). Spadek masy ciała spowodował istotne (p<=0,01) obniżenie wartości wskaźnika wagowo-wzrostowego (BMI) z 33,71±2,87 na początku do 31,73±2,84 na końcu badań oraz ilorazu talia/biodra odpowiednio z 0,81±0,05 do 0,79±0,05 (p<=0,01).

Rycina 19 przedstawia średnie spoczynkowe wartości masy ciała oraz jego komponentów u chłopców z nadwagą, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała na początku i na końcu badań. Analizę porównawczą parametrów somatycznych przedstawiono w tabeli 17 zamieszczonej w aneksie. W grupie chłopców z BMI < 30 kg/m² zastosowana terapia spowodowała istotny statystycznie spadek masy ciała średnio o 6,74 kg w II terminie badań (p<=0,01). Obniżenie masy ciała nastąpiło głównie w wyniku zmniejszenia ilości tkanki tłuszczowej z 30,23±2,74 kg w I terminie do 23,40±1,73 kg w II terminie badań (średnio o 6,83 kg, p<=0,01). Dalszą konsekwencją redukcji masy ciała jest obniżenie: wartości wskaźnika BMI z 28,57±1,19 do 26,38±1,15 w II terminie badań (p<=0,01) oraz odpowiednio WHR z 0,92±0,06 do 0,88±0,05 (p<=0,01), a także średniej ilości wody (p<0,05). Średnia zawartość masy beztłuszczowej u badanych nie uległa istotnej zmianie w II terminie badań.

Rycina 20 przedstawia średnie wartości masy ciała oraz jego komponentów u chłopców z otyłością poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, na początku i na końcu badań, w spoczynku. Analizę porównawczą parametrów somatycznych przedstawiono w tabeli 17 zamieszczonej w aneksie. W grupie chłopców z BMI>=30 kg/m² zaobserwowano soce istotny spadek masy ciała z 107,74±21,43 na początku do 98,91±19,62 kg/m² na końcu pobytu w sanatorium (p<=0,01). Jest on większy niż w przypadku chłopców z nadwagą.

Rycina 17. Masa i skład ciała oraz wskaźniki BMI i WHR dziewcząt z BMI < 30 kg/m², poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań, w spoczynku (n = 25)

Rycina 18. Masa i skład ciała oraz wskaźniki BMI i WHR dziewcząt z BMI >= 30 kg/m², poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań, w spoczynku (n = 27)

Rycina 19. Masa i skład ciała oraz wskaźniki BMI i WHR chłopców z BMI< 30 kg/m², poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań, w spoczynku (n = 13)

Obniżenie masy ciała o 8,83 kg nastąpiło głównie w wyniku zmniejszenia ilości tkanki tłuszczowej średnio o 7,61 kg. Rezultatem spadku masy ciała było istotne obniżenie w II terminie badań wartości wskaźnika wagowo-wzrostowego BMI z 35,03±5,22 do 32,10±4,71 kg/m² (p<=0,01) oraz zmniejszenie ilorazu talia/biodra (WHR) z 0,92±0,07 do 0,87±0,06 (p<=0,01).

Rycina 20. Masa i skład ciała oraz wskaźniki BMI i WHR chłopców z BMI >=30 kg/m², poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań, w spoczynku (n = 35)

Rycina 21 przedstawia średnie wartości maksymalnego pochłaniania tlenu i obciążenia podczas wykonywanego testu wysiłkowego na początku i na końcu przeprowadzonych badań u dziewcząt z nadwagą i otyłością. Wydolność badanych dziewcząt mierzona wielkością maksymalnego pochłaniania tlenu w przeliczeniu na kilogram masy ciała na minutę wzrosła w II terminie badań zarówno w przypadku dziewcząt z nadwagą (od 29,81±6,23 ml/kg^-1/ml^-1 do 31,98±5,55 ml/kg^-1/ml^-1), jak i z otyłością (od 25,38±5,63 ml/kg^-1/ml^-1 do 33,75±4,81 ml/kg^-1/ml^-1). Wzrost wartości VO₂ max okazał się większy u dziewcząt z otyłością. Odnotowane zmiany w obu grupach badanych dziewcząt są istotne (p<=0,01). Również średnia wartość zastosowanego obciążenia podczas testu wysiłkowego zwiększyła się odpowiednio w grupie dziewcząt z nadwagą (od 96,60±23,22 Wdo 112,80±23,33 W) i w grupie z otyłością (od 98,33±23,20 Wdo 116,85±22,37 W). W obu przypadkach różnice te okazały się istotne na poziomie 1 procenta ufności.

Pozostałe parametry fizjologiczne i biochemiczne charakteryzujące reakcję badanych dziewcząt na systematyczny wysiłek fizyczny wykonywany podczas pobytu w sanatorium przedstawiono w tabelach 11 i 18 zamieszczonych w aneksie.

Rycina 21. Porównanie średnich wartości maksymalnego pochłaniania tlenu i obciążenia wysiłkowego u dziewcząt z nadwagą (n = 25) i otyłością (n = 27), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań

Wartość średnią parametrów równowagi kwasowo-zasadowej u dziewcząt z nadwagą i otyłością, poddanych wysiłkowi testowemu, przedstawiono w tabelach VIII i IX.

Wysiłek testowy o intensywności 70% VO₂ max, wykonany przez badane dziewczęta na ergometrze rowerowym przy stałej prędkości pedałowania 60 obr./min, przyczynił się do naruszenia homeostazy organizmu. Zarówno u dziewcząt z nadwagą, jak i otyłych stwierdzono spadek wartości pH krwi, zmniejszenie stężenia zasad buforujących oraz obniżenie wartości pCO₂ we krwi. Zmiany takie wskazywać mogą na wystąpienie kwasicy metabolicznej. Średni poziom powysiłkowego stężenia kwasu mlekowego okazał się niższy niż 4 mmol/l, a więc nie przekroczył wartości przyjętej za próg przemian anaerobowych. Wskazuje to na duży udział komponenty tlenowej w pokrywaniu zapotrzebowania energetycznego komórek mięśniowych. Potwierdzeniem charakteru wysiłku jest średnia wartość częstości skurczów serca osiągnięta podczas testu.

Rycina 22 ilustruje średnie wartości maksymalnego pochłaniania tlenu i obciążenia podczas wykonywanego testu wysiłkowego, na początku i na końcu badań, w grupie chłopców z nadwagą i otyłością. Wartość maksymalnego pochłaniania tlenu w przeliczeniu na kilogram masy ciała na minutę wzrosła w II terminie badań zarówno w przypadku chłopców z nadwagą (od 30,07±4,72 ml/kg^-1/ml^-1 do 42,96±9,70 ml/kg^-1/ml^-1), jak i z otyłością (od 28,54±4,99 ml/kg^-1/ml^-1 do 32,81±6,25 ml/kg^-1/ml^-1). Wzrost wartości VO₂ max był większy u chłopców z nadwagą. W obu badanych grupach wzrost wartości tego parametru, oznaczonego na początku i na końcu terapii, okazał się istotny statystycznie (p<=0,01).

Średnia wartość zastosowanego obciążenia podczas testu wysiłkowego w grupie chłopców z nadwagą wynosiła w I terminie 106,92±23,55 W, a w grupie chłopców z otyłością 129,43±35,27 W. W II terminie badań średnia wartość zastosowanego obciążenia zwiększyła się odpowiednio do 140,38±31,65 W i 142,86±36,85 W. Wzrost wartości obciążenia w obu grupach okazał się istotny statystycznie (p<=0,01) (ryc. 22).

Pozostałe parametry fizjologiczne i biochemiczne charakteryzujące reakcję badanych chłopców na systematyczny wysiłek fizyczny wykonywany podczas pobytu w sanatorium przedstawiono w tabelach 12 i 18 zamieszczonych w aneksie.

Tabela VIII. Analiza porównawcza zmian parametrów fizjologicznych, spowodowanych wysiłkiem fizycznym u dziewcząt z nadwagą, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, pomiędzy I i II terminem badań

Wartość średnią parametrów równowagi kwasowo-zasadowej u dziewcząt z nadwagą i otyłością, poddanych wysiłkowi testowemu, przedstawiono w tabelach X i XI.

Testowy wysiłek fizyczny o intensywności 70% VO₂ max, wykonany przez badanych chłopców na ergometrze rowerowym przy stałej prędkości pedałowania 60 obr./min, spowodował naruszenie parametrów równowagi kwasowo-zasadowej zarówno u chłopców z nadwagą, jak i u otyłych. Zaobserwowane zmiany wskazują na wystąpienie kwasicy metabolicznej. Nastąpiło powysiłkowe obniżenie wartości pH krwi, zwiększenie niedoboru zasad buforujących a także obniżenie wartości pCO₂ we krwi. Zaznaczyć należy, że średnie wartości stężenia badanych parametrów, chociaż poprawiły się w II terminie badań, to okazały się nieistotne. Średni poziom kwasu mlekowego oznaczony po wysiłku nie przekroczył wartości 4 mmol/l, wskazując na udział procesów tlenowych w pokrywaniu kosztu energetycznego wysiłku. Potwierdzeniem charakteru wykonanego wysiłku jest częstość skurczów serca.

Rycina 22. Porównanie średnich wartości maksymalnego pochłaniania tlenu i obciążenia wysiłkowego u chłopców z nadwagą (n=13) i otyłością (n=35), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań

Tabela IX. Analiza porównawcza zmian parametrów fizjologicznych, spowodowanych wysiłkiem fizycznym u dziewcząt z otyłością, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, pomiędzy I i II terminem badań

Tabela X. Analiza porównawcza zmian parametrów fizjologicznych, spowodowanych wysiłkiem fizycznym u chłopców z nadwagą, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, pomiędzy I i II terminem badań

Tabela XI. Analiza porównawcza zmian parametrów fizjologicznych, spowodowanych wysiłkiem fizycznym u chłopców z otyłością, poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, pomiędzy I i II terminem badań

Średnie wartości stężenia wybranych hormonów u dziewcząt z nadwagą (BMI < 30 kg/m²) i otyłością (BMI >= 30 kg/m²) w spoczynku, na początku i na końcu badań, przedstawiają ryciny 23, 24 i 25, a wartości oznaczone w spoczynku i po wysiłku, w obu terminach badań – tabele 13, 14 i 20 zamieszczone w aneksie.

Stężenie leptyny w surowicy krwi na początku badań w grupie dziewcząt z otyłością wynosiło średnio 32,32±17,40 ng/ml i było wyższe (p<=0,01) niż u dziewcząt z nadwagą, gdzie średnie stężenie wynosiło 22,56±9,41 ng/ml. Zarówno w jednej, jak w drugiej grupie stężenia przekraczały kilkakrotnie wartości przyjęte za referencyjne u osób z prawidłową masą ciała. Badanie przeprowadzone po zakończeniu terapii wykazało obniżenie średnich wartości stężenia leptyny zarówno w grupie dziewcząt z nadwagą (15,13±8,40 ng/ml), jak i z otyłością (18,01±7,48 ng/ml). W obu przypadkach różnice stężeń oznaczone na początku i na końcu pobytu w sanatorium okazały się istotne (p<=0,01) (ryc. 23).

Rycina 23. Porównanie średnich wartości stężenia leptyny i hormonu wzrostu u dziewcząt z nadwagą (n=25) i otyłością (n =27), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w I i II terminie badań, w spoczynku

Rycina 24. Porównanie średnich wartości stężenia insuliny i peptydu-C u dziewcząt z nadwagą (n=25) i otyłością (n =27), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w I i II terminie badań, w spoczynku

Analiza regresji wielorakiej (tab. 31), przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, przed przystąpieniem do terapii, u dziewcząt z otyłością wykazała, że masa tłuszczowa i WHR wpłynęły w 25% (p<0,05) na zmienność stężenia leptyny. Należy zauważyć, że u dziewcząt z nadwagą w przypadku pary czynników: masa tłuszczowa i WHR, zaobserwowano znamienny wpływ masy tłuszczowej (p<0,05) na stężenie leptyny. U dziewcząt otyłych w parze czynników: masa tłuszczowa i WHR, tylko WHR (p<=0,01) wykazuje znamienny wpływ na stężenie leptyny.

Ta sama analiza wykonana po zakończeniu terapii wykazała, że pary badanych czynników wpłynęły odpowiednio w 30% (p<0,05), 32% (p<0,05) i 7% u dziewcząt z nadwagą oraz w 21%, 31% (p<0,05) i 38% (p<=0,01) u dziewcząt otyłych na zmianę stężenia leptyny. Należy zaznaczyć, że u dziewcząt z nadwagą w przypadku par czynników: masa ciała i BMI, masa tłuszczowa i BMI, zaobserwowano znamienny wpływ BMI (p<0,05), BMI (p<=0,01) na stężenie badanego hormonu. Natomiast u dziewcząt z otyłością tylko w parze czynników: masa tłuszczowa i WHR znamienny wpływ na zmienność stężenia leptyny wykazała masa tłuszczowa (p<0,05) (tab. 31).

Średnie wartości stężenia hormonu wzrostu (GH), oznaczone przed przystąpieniem do programu terapeutycznego, kształtowały się na różnym poziomie w grupie dziewcząt z nadwagą oraz dziewcząt otyłych i wynosiły odpowiednio 3,25±5,13 μIU/ml i 6,27±10,76 μIU/ml. W II terminie badań po zakończeniu terapii przyrost średniej wartości stężenia omawianego hormonu stwierdzono u dziewcząt z nadwagą (3,67±5,88 μIU/ml). Zmiana ta jednak nie ma znamion istotności (ryc. 23).

Analiza regresji wielorakiej (tab. 32), przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, w I i II terminie badań, u dziewcząt z nadwagą i otyłością nie potwierdziła istotnego wpływu badanych par czynników na stężenie GH.

Średnie wartości stężenia insuliny w surowicy krwi na początku badań były nieco wyższe u dziewcząt z nadwagą i wynosiły średnio 10,35±5,05 μIU/ml, natomiast u otyłych 9,23±4,22 μIU/ml. Oznaczone stężenia insuliny w spoczynku po zakończeniu terapii wykazały pewne zróżnicowanie w obu grupach, u dziewcząt z nadwagą obniżyły się (8,75±5,49 μIU/ml) (p<=0,01), natomiast u badanych dziewcząt z otyłością wzrosły nieistotnie statystycznie (9,40 ± 3,88 μIU/ml) (ryc. 24).

Przeprowadzona analiza regresji wielorakiej (tab. 33) dla wartości oznaczonych w spoczynku przed przystąpieniem i po zakończeniu terapii u dziewcząt z nadwagą i otyłością nie wykazała istotnego wpływu par badanych czynników na zmienność stężenia insuliny.

Średnie wartości peptydu-C odnotowane na początku badań kształtowały się na podobnym poziomie w obu grupach dziewcząt. Po zakończeniu terapii odnotowano statystycznie istotne obniżenie średniej wartości stężenia badanego hormonu w grupie dziewcząt z nadwagą z 2,25±0,65 ng/ml do 1,98±0,55 ng/ml (p<=0,01) i otyłością z 2,27±0,77 ng/ml do 2,06±0,76 ng/ml (p<0,05) (ryc. 24).

Analiza regresji wielorakiej (tab. 34), przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, przed przystąpieniem do terapii, u dziewcząt otyłych wykazała, że para czynników masa tłuszczowa i WHR wpłynęła w 34% (p<=0,01) na zmienność stężenia peptydu-C. Dodać należy, że w grupie tej w przypadku pary czynników: masa tłuszczowa i WHR zaobserwowano znamienny wpływ WHR (p<=0,01) na zmienność stężenia peptydu-C.

Wykonana po zakończeniu terapii analiza wykazała, że para czynników masa tłuszczowa i WHR wpłynęła w 27% (p<0,05) u dziewcząt z nadwagą na zmienność stężenia peptydu-C. W grupie tej w przypadku par czynników: masa tłuszczowa i BMI, masa tłuszczowa i WHR zaobserwowano znamienny wpływ BMI (p<0,05) i WHR (p<0,05) na stężenie peptydu-C.

Rycina 25. Porównanie średnich wartości stężenia kortyzolu u dziewcząt z nadwagą (n=25) i otyłością (n = 27), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w obu terminach badań, w spoczynku

Średnia wartość stężenia kortyzolu w surowicy krwi, mierzona w spoczynku, w I terminie badań była wyższa u dziewcząt z nadwagą w porównaniu z grupą dziewcząt otyłych i wynosiła odpowiednio 576,40±132,90 nmol/l i 563,70±120,48 nmol/l. Natomiast po zakończeniu terapii średnie wartości uległy obniżeniu, ale w żadnym wypadku nie są to różnice istotne (ryc. 25).

Analiza regresji wielorakiej (tab. 35), przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, wykazała u dziewcząt otyłych, że para czynników masa tłuszczowa i BMI wpłynęła w 22% (p<0,05) na zmienność stężenia kortyzolu. W grupie dziewcząt z nadwagą w parze czynników masa ciała i BMI zaobserwowano znamienny wpływ masy ciała (p<0,05) na zmienność stężenia kortyzolu. Natomiast u dziewcząt otyłych zaobserwowano taki wpływ w parze czynników masa tłuszczowa i BMI, przy czym oba czynniki znamiennie wpłynęły na stężenie kortyzolu (p<0,05).

W II terminie badań tylko u dziewcząt z nadwagą, w przypadku pary czynników: masa ciała i BMI, zaobserwowano znamienny wpływ masy ciała (p<0,05) na stężenie kortyzolu.

Średnie wartości stężenia wybranych hormonów u chłopców z nadwagą (BMI < 30 kg/m²) i otyłością (BMI >= 30 kg/m²), w spoczynku, na początku i na końcu badań, przedstawiają ryciny 26, 27 i 28, a wartości oznaczone w spoczynku i po wysiłku, w obu terminach badań tabele – 15, 16 i 20 zamieszczone w aneksie.

Stężenie leptyny w surowicy krwi, oznaczone na początku badań, w grupie chłopców z otyłością wynosiło średnio 18,23±7,78 ng/ml i było prawie dwukrotnie wyższe (p<0,05) niż u chłopców z nadwagą, gdzie wynosiło ono średnio 9,49±5,22 ng/ml. Zarówno w jednej, jak w drugiej grupie stężenia przekraczały wartości przyjęte za referencyjne u osób z prawidłową masą ciała. Badanie przeprowadzone po zakończeniu terapii wykazało obniżenie średnich wartości stężenia leptyny zarówno w grupie chłopców z nadwagą, jak i z otyłością, odpowiednio do wartości 6,00±2,81 ng/ml (p<0,05) i 8,09±5,51 ng/ml (p<=0,01) (ryc. 26).

W wyniku przeprowadzonej analizy regresji wielorakiej (tab. 36) dla wartości oznaczonych w spoczynku, u chłopców z nadwagą w I terminie badań wykazano, że para czynników masa tłuszczowa i WHR wpłynęła w 47% (p<0,05) na zmienność stężenia leptyny. Natomiast w grupie chłopców otyłych wartości te, oznaczone w tych samych warunkach, wynosiły odpowiednio 47% (p<=0,01), 47% (p<=0,01) i 44% (p<=0,01). U chłopców z nadwagą w przypadku par czynników: masa ciała i BMI oraz masa tłuszczowa i WHR, zaobserwowano znamienny wpływ BMI (p<0,05) i masy tłuszczowej (p<0,05) na stężenie leptyny. U chłopców z otyłością odnotowano w każdej z par czynników znamienny wpływ na stężenie leptyny odpowiednio: BMI (p<0,05), BMI (p<0,05), masy tłuszczowej (p<=0,01).

Wykonana po zakończeniu terapii analiza regresji wielorakiej wykazała, że pary badanych czynników wpłynęły odpowiednio w 47% (p<=0,01), 29% (p<=0,01) i 27% (p<=0,01) u chłopców otyłych. W grupie tej w przypadku par czynników: masa ciała i BMI, masa tłuszczowa i WHR zaobserwowano znamienny wpływ masy ciała (p<=0,01) i BMI (p<=0,01), masy tłuszczowej (p<=0,01) na stężenie leptyny.

Średnie wartości stężenia hormonu wzrostu (GH) oznaczone przed przystąpieniem do programu terapeutycznego kształtowały się na podobnym poziomie w grupie chłopców z nadwagą oraz chłopców otyłych i wynosiły odpowiednio 1,69±1,27 μIU/ml i 1,43±1,34 μIU/ml. W II terminie badań po zakończeniu terapii, mimo wzrostu w obu grupach, istotną (p<0,05) zmianę średniej wartości przyrostu stężenia omawianego hormonu stwierdzono u chłopców z nadwagą (2,13±1,36 μIU/ml) (ryc. 26).

Analiza regresji wielorakiej (tab. 37) przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, przed przystąpieniem do terapii, u chłopców otyłych wykazała, że tylko para czynników: masa tłuszczowa i WHR wpłynęła istotnie w 20% (p<0,05) na zmienność stężenia GH. W przypadku tej pary zaobserwowano znamienny wpływ WHR (p<0,05) na stężenie GH.

Przeprowadzona analiza regresji wielorakiej po zakończeniu terapii wykazała, że pary ww. czynników wpłynęły istotnie odpowiednio w 44% (p<=0,01), 46% (p<=0,01) i 53% (p<=0,01) u chłopców otyłych na stężenie GH. W tej grupie chłopców w przypadku par czynników: masa ciała i BMI, masa tłuszczowa i WHR zaobserwowano znamienny wpływ BMI (p<0,05), masy tłuszczowej (p<=0,01) i WHR (p<0,05) na stężenie GH.

Średnia wartość stężenia insuliny w surowicy krwi na początku badań u chłopców z otyłością wynosiła średnio 11,33±8,20 μIU/ml i nie różniła się znamiennie od chłopców z nadwagą, u których odnotowano wartość średnią na poziomie 12,27±6,83 μIU/ml. Oznaczone stężenia insuliny w spoczynku po zakończeniu terapii obniżyły się w grupie z otyłością do 9,37±4,17 μIU/ml i w grupie z nadwagą do 11,80±9,93 μIU/ml. Różnica okazała się statystycznie istotna tylko w grupie z nadwagą (p<0,05) (ryc. 27).

Rycina 26. Porównanie średnich wartości stężenia leptyny i hormonu wzrostu u chłopców z nadwagą (n = 13) i otyłością (n = 35), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w spoczynku, w I i II terminie badań

Analiza regresji wielorakiej (tab. 38), przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, przed przystąpieniem do terapii, wykazała, że tylko u chłopców z otyłością para czynników masa ciała i BMI wpłynęła istotnie w 18% (p<0,05) na zmienność stężenia insuliny. U chłopców z nadwagą w przypadku pary czynników: masa tłuszczowa i WHR zaobserwowano znamienny wpływ WHR (p<0,05) na stężenie insuliny. Na podkreślenie zasługuje fakt, że u chłopców otyłych w przypadku par czynników takich jak: masa ciała i BMI oraz masa tłuszczowa i BMI zaobserwowano istotny wpływ masy ciała (p<0,05) i BMI (p<0,05) oraz masy tłuszczowej (p<0,05) i BMI (p<0,05) na stężenie insuliny.

Przeprowadzona w II terminie badań analiza regresji wykazała, że pary czynników masa ciała i BMI oraz masa tłuszczowa i BMI wpłynęły istotnie odpowiednio w 49% (p<0,05), 60% (p<0,05) na stężenie insuliny u chłopców z nadwagą. W tej grupie chłopców, w przypadku par czynników: masa ciała i BMI oraz masa tłuszczowa i BMI, zaobserwowano istotny wpływ masy ciała (p<0,05), masy tłuszczowej (p<=0,01) i BMI (p<0,05) na stężenie insuliny. Natomiast u chłopców z otyłością w parze czynników masa ciała i BMI znamienny wpływ na zmienność stężenia insuliny wykazano w odniesieniu do masy ciała (p<0,05) i BMI (p<0,05).

Średnie wartości stężenia peptydu-C na początku badań utrzymywały się na podobnym poziomie w obu badanych grupach i wynosiły u chłopców z nadwagą 2,62±0,99 ng/ml i u chłopców z otyłością 2,48±0,85 ng/ml. Po zakończeniu terapii spoczynkowe średnie stężenia badanego hormonu uległy istotnemu obniżeniu (p<0,05), zarówno w grupie z nadwagą (1,97±0,63 ng/ml), jak u otyłych (2,27±1,03 ng/ml) (ryc. 27).

Przeprowadzona analiza regresji wielorakiej (tab. 39) dla wartości oznaczonych w spoczynku, u chłopców z otyłością w I terminie badań wykazała, że pary czynników: masa ciała i BMI, masa tłuszczowa i BMI wpłynęły odpowiednio w 41% (p<=0,01), 52% (p<=0,01) na zmienność stężenia peptydu-C. W grupie tej w przypadku par czynników takich jak: masa ciała i BMI, masa tłuszczowa i BMI zaobserwowano znamienny wpływ wszystkich wymienionych czynników na poziomie 1 procenta ufności na stężenie peptydu-C.

Rycina 27. Porównanie średnich wartości stężenia insuliny i peptydu-C u chłopców z nadwagą (n = 13) i otyłością (n = 35), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w spoczynku, w I i II terminie badań

Przeprowadzona analiza regresji wielorakiej w II terminie badań wykazała tylko u chłopców z nadwagą, w przypadku pary czynników masa tłuszczowa i BMI, znamienny wpływ BMI (p<0,05) na stężenie peptydu-C.

Średnia wartość stężenia kortyzolu w surowicy krwi, mierzona w spoczynku, na początku badań była niższa u chłopców z nadwagą (486,92±113,24 nmol/l) niż u badanych chłopców z otyłością (532,86±98,67 nmol/l). W II terminie badań średnia wartość stężenia badanego hormonu obniżyła się zarówno w grupie z nadwagą, jak i z otyłością odpowiednio do wartości średniej 473,08±105,94 nmol/l i 503,71±91,65 nmol/l. Spadek stężenia kortyzolu okazał się statystycznie istotny (p<0,05) tylko w grupie chłopców z otyłością (ryc. 28).

Rycina 28. Porównanie średnich wartości stężenia kortyzolu u chłopców z nadwagą (n = 13) i otyłością (n = 35), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w spoczynku, w I i II terminie badań

Analiza regresji wielorakiej (tab. 40) przeprowadzona dla wartości oznaczonych w spoczynku, u chłopców z nadwagą, w I terminie badań wykazała, że tylko para czynników: masa tłuszczowa i BMI wpłynęła znamiennie w 53% (p<0,05) na zmienność stężenia kortyzolu. W tej grupie chłopców w przypadku pary czynników: masa tłuszczowa i BMI zaobserwowano znamienny wpływ masy tłuszczowej (p<=0,01) i BMI (p<0,05) na zmienność stężenia kortyzolu.

Przeprowadzona analiza regresji po zakończeniu terapii wykazała, że u chłopców z nadwagą pierwsza para czynników istotnie wpłynęła na zmienność stężenia kortyzolu w 45% (p<0,05). W grupie tej w przypadku pary czynników: masa ciała i BMI zaobserwowano znamienny wpływ masy ciała (p<0,05) na stężenie kortyzolu. Natomiast u chłopców z otyłością w parze czynników: masa ciała i BMI znamienny wpływ na zmienność stężenia kortyzolu wykazano w odniesieniu do obu czynników na poziomie 5 procent.

Rycina 29 przedstawia średnie wartości parametrów gospodarki węglowodanowo-lipidowej i cholesterolowego współczynnika aterogenności, zmierzone w spoczynku, w I i II terminie badań, u dziewcząt poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała. Analiza porównawcza tych parametrów, w obu terminach, przedstawiona została w tabeli 19 zamieszczonej w aneksie.

Średnie wartości stężenia cholesterolu całkowitego oznaczonego we krwi, w spoczynku, na czczo, przed przystąpieniem do terapii, w grupie dziewcząt z otyłością kształtują się na takim samym poziomie, jak w grupie dziewcząt z nadwagą (odpowiednio 171,70±20,99 mg/dl i 171,04±23,85 mg/dl). Zastosowana terapia spowodowała obniżenie średnich wartości tego parametru. Spadek średniej wartości stężenia cholesterolu w grupie otyłych do 163,16±16,72 mg/dl i z nadwagą do 160,39±19,31 mg/dl okazał się statystycznie znamienny (p<=0,01).

Średnie wartości stężenia frakcji HDL-cholesterolu, oznaczone w I terminie badań, u dziewcząt z nadwagą i otyłością wynosiły kolejno 52,05±14,04 mg/dl i 56,16±11,80 mg/dl i w efekcie zastosowanej terapii dietetycznej i wysiłkowej wzrosły do wartości średniej odpowiednio 54,00±13,65 mg/dl i 57,48±13,71 mg/dl na końcu terapii, w obu grupach dziewcząt. Zaobserwowane zmiany okazały się istotne (p<=0,01).

Oznaczone średnie wartości stężenia LDL-cholesterolu, przed przystąpieniem do terapii, były zbliżone w grupie z nadwagą (100,23±29,83 mg/dl) i z otyłością (103,48±26,19 mg/dl). Odnotowany w II terminie badań spadek stężenia LDL-cholesterolu odpowiednio 91,82±24,11 mg/dl i 94,70±21,15 mg/dl okazał się zarówno w grupie dziewcząt z nadwagą, jak i z otyłością istotny (p<=0,01) i świadczy o pozytywnym wpływie zastosowanej terapii na normalizację profilu lipidowego krwi badanych.

Korzystna zmiana nastąpiła pod wpływem zastosowanej terapii także w odniesieniu do stężenia triacylogliceroli (TG). W grupie dziewcząt z nadwagą stwierdzono obniżenie średniej wartości triacylogliceroli z 87,83±26,21 mg/dl w I terminie badań do 81,21±25,53 mg/dl w II terminie badań, a u dziewcząt otyłych odpowiednio z 88,97±23,65 mg/dl do 80,17±18,36 mg/dl. Zastosowana terapia spowodowała istotne obniżenie średnich wartości badanego parametru w grupie dziewcząt otyłych (p<=0,01), jak i z nadwagą (p<0,05).

Stężenie glukozy oznaczone we krwi, na czczo, na początku badań, było istotnie wyższe (p<=0,01) u dziewcząt z otyłością (93,66±14,01 mg/dl) niż w grupie tychże z nadwagą (85,02±14,32 mg/dl). W II badaniu, przeprowadzonym po zakończeniu terapii, stężenie glukozy obniżyło się w obu grupach odpowiednio do wartości 88,47±9,05 mg/dl i 84,09±9,69 mg/dl. Tylko w grupie z BMI >= 30 kg/m² było istotne na poziomie 5 procent ufności.

Cholesterolowy współczynnik aterogenności przed przystąpieniem do terapii był wyższy u dziewcząt z nadwagą (2,51±1,07) niż u dziewcząt otyłych (2,18±0,72). Po zakończeniu terapii nastąpiło obniżenie wartości tego wskaźnika w obu grupach odpowiednio do 2,16±0,89 (p<0,05) i 1,97±0,66. Tylko w przypadku dziewcząt z nadwagą różnica okazała się istotna na poziomie 5 procent ufności.

Rycina 30 przedstawia średnie wartości parametrów gospodarki węglowodanowo-lipidowej i cholesterolowego współczynnika aterogenności zmierzone w spoczynku, w I i II terminie badań, u chłopców poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała. Analizę porównawczą zmian omawianych parametrów przedstawiono w tabeli 19 w aneksie.

Poziom cholesterolu całkowitego zmierzony w spoczynku na czczo, przed przystąpieniem do terapii był nieco niższy w przypadku chłopców z nadwagą (169,76±18,07 mg/dl) w porównaniu z otyłymi (172,50±17,72 mg/dl). Zastosowana kompleksowa terapia redukcji masy ciała spowodowała istotne obniżenie średnich wartości tego parametru zarówno u chłopców otyłych (168,31±14,79 mg/dl) (p<=0,01), jak i u chłopców z nadwagą (164,40±12,85) (p<0,05).

Rycina 29. Porównanie średnich wartości parametrów gospodarki węglowodanowo-lipidowej i współczynnika aterogenności u dziewcząt z nadwagą (n = 25) i otyłością (n = 27), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w I i II terminie badań, w spoczynku

Rycina 30. Porównanie średnich wartości parametrów gospodarki węglowodanowo-lipidowej i współczynnika aterogenności u chłopców z nadwagą (n=13) i otyłością (n=35), poddanych kompleksowej terapii redukcji masy ciała, w I i II terminie badań, w spoczynku

Średnie wartości stężenia frakcji HDL-cholesterolu wzrosły w grupie chłopców otyłych z 51,90±16,12 mg/dl w I terminie badań do 57,14±16,59 mg/dl w II terminie i odpowiednio w grupie z nadwagą z 54,18±11,69 mg/dl do 57,21±9,10 mg/dl. Zaobserwowane zmiany okazały się istotne w grupie chłopców z otyłością (p<=0,01).

Średnie stężenie frakcji LDL-cholesterolu, oznaczone na początku badań, w spoczynku było wyższe (p<0,05) w grupie chłopców otyłych. Zastosowana terapia dietetyczna i ruchowa spowodowała obniżenie badanego parametru w grupie chłopców otyłych z 116,14±20,70 mg/dl w I terminie badań do 103,13±16,58 mg/dl w II terminie (p<=0,01) oraz w grupie chłopców z nadwagą odpowiednio z 103,71±21,18 mg/dl do 94,18±15,59 mg/dl (p<0,05).

Korzystna tendencja nastąpiła pod wpływem zastosowanej terapii w odniesieniu do triacylogliceroli (TG). Zarówno w grupie chłopców z nadwagą, jak i otyłych stwierdzono zmniejszenie stężenia triacylogriceroli. Mimo obniżenia ich stężenia w II terminie badań, w obu grupach chłopców różnice okazały się nieistotne.

Stężenie glukozy oznaczone we krwi na czczo, na początku badań, było wyższe u chłopców z nadwagą (87,43±7,63 mg/dl) niż u otyłych (85,40±11,07 mg/dl). W badaniu przeprowadzonym po zakończeniu terapii średnie wartości stężenia glukozy oznaczonej na czczo obniżyły się w grupie z nadwagą (85,77±7,76 mg/dl) i otyłością (80,55±6,95 mg/dl). Tylko w grupie z BMI >= 30 kg/m² różnica była istotna (p<=0,01).

Cholesterolowy współczynnik aterogenności, oznaczony przed przystąpieniem do terapii, był wyższy w grupie otyłych (2,61±0,80) niż w grupie z nadwagą (2,29±0,88). W wyniku zastosowanej terapii obniżył się odpowiednio do wartości 2,12±0,68 i 1,94±0,56. Tylko w drugim przypadku różnica ta okazała się znamienna (p<=0,01).