Sessya 111
Dnia 29. Maia.
Zagaił JP. Marszałek Seymowy do Materyi Podatkowey:
Litt:
JP. Butrymowicz wniosł dodatek, aby Kapitały na Dobrach Poiezuickich złożone nie według dawney Lustracyi, ale według teraz wyciągniętey przez Kommissarzy Intraty, rachowane były.
JP. Kublicki prosił o podniesienie Proiektu o Xięstwie Siewierskim i innych swoich, względem pomnożenia Dochodów publicznych, do Laski oddanych.
JP. Krasiński przełożywszy iż od Summ Poiezuickich iest lekki Procent, ustanowiony przez Konstytucyą 1775. podał dodatek, aby odtąd po pięc w Koronie a po Siedm w Litwie był ten Procent opłacany.
Aże Prymas tłómaczył Stanom rożność Summ Poiezuickich, iż iedne są szacunkowe, a te nowo podniesionym Procentem obarczać nie należy, iako iuż pociągnione do Opłaty dziesiątego grosza, drugie Kapitalne, [s. 290v] a te Procentowi Stosownie do Prawa y decyzyi Stanow podpadać mogą.
Gdy nie było zgody na ilość Procentu, JP. Marszałek Seymowy uformował Propozycyą ad Turnum: Czyli Procent od Summ Poiezuickich ma bydź opłacony tak w Koronie iak w Wielkim Xięstwie Litewskim po Siedm od Sta, czyli po pięć od Sta? - Ma bydź opłacony po Siedm affirmative, po pięć negative.
Szedł Turnus - Wypadło Wotów z Senatu y Ministerium affirmative Siedm negative 22. −
Z Stanu Rycerskiego Pluralitas affirmative 45. negative 37 − Pluralitas affirmative 52. Negative 59 −
JP. Rożnowski wyraził, Ponieważ z większości wypadł mnieyszy Procent, wszelki gdy [s. 291] znaleść się może taki Obywatel, któryby żądał mieć Summę Poiezuicką, y offiarował wyższy Procent opłacać, tedy aby taki miał Prawo do obięcia Summy Poiezuickiey. W tey mysli oddał do Laski dodatek.
Po różnych sporach y poprawkach Stanęło na tym: Aby Summy Poiezuickie Kapitalne, Rękodayne, Zapisowe, lub za szacunek Dóbr złożone, ktoby chciał wyższy opłacać Procent nie przechodzący iednak Siedm, oddawane były, maiącym Zaswiadczenie Ewikcyi od własnego Grodu, Ziemstwa, za poprzedzoną pułroczną Awizacyą Summę trzymaiącego, y to w terminach Trzem Prowincyom respectivé zwyczaynych, z bliższoscią iednak trzymaiącego Summy gdyby na podany od Konkurrenta Procent Zgadzał się, Ten Dodatek [s. 291v] jednomyslnie ugodzony.
Xże Marszałek Konff Litt: Zagaił czytanie doniesień od Grodu Brzeskiego Litewskiego y Minskiego o Przysiędze Dizunitów do Siebie, uczynionych.
Czytał JP. Sekretarz Konff Litt te Doniesienia. - Grod. Brzesko Litewski zapytuie - "czyli w czasie nie agituiącey się Kadencyi. Sądow, ma bydź odbierana Przysięga od Wierności, Wyrokiem Stanow nakazana y przez kogo na mieyscu Sędzi[???] odbierana bydź może?
Gród Minski przy schyłku swoiey Kadencyi - o toż zapytanie, oraz donosi, iż niektórzy z Duchownych Dizunickich wzbronili się od Przysięgi oswiadczaiąc: iż Imperatorowey Rossyiskiey przysięgli, y że bez dołożenia się swoiey Zwierzchności, tudzież Posła Rossyiskiego niemogą przysięgać
Xże Marszałek Konff. Litt [s. 292] Wyłuszczywszy tę okoliczność, upraszał o Rezolucyą Stanów otwieraiąc Zdanie swoie, aby Marszałkom Konfederacyi zalecono było obwiescić Uniwersałem; iż gdzie nie masz kadencyi, tam przed Akami maią Duchowni Dizunici wykonać Przysięgę wierności; Wzbraniaiący się zaś od niey, aby rygorować Prawa podpadki.
JP. Marszałek Seymowy - zapytał o zgodę na to wniesienie; Ta gdy zaszła, JKMc wezwał Ministerium do Tronu maiąc solwować Sessyą.
JP. Suchodolski P. Chełmski oswiadczywszy oppozycyą, zabrał głos, chcąc się zniey tłómaczyć.
Wszczęło się w Izbie zatrudnienie, gdy iedni tamowali głos JPu Chełmskiemu, drudzy ob. stawali za głosem od Posła zabranym;
Nayiasnieyszy Pan, dla zaspokoienia dysceptacyi wyraził [s. 292v] z Tronu. "Nayprzód Zaswiadczam się wszystkiemi przy Mnie będącemi, iż nie było tu słychać tylko powszechną zgodę. Zatym wezwałem Ministerium, chcąc ile w spoznioney już porze solwować Sessyą. Wszakże, gdy postrzegam uczynioną od gorliwego Posła oppozycyą y chęć z niey się wytłumaczenia, na dowod, iak głos wolny powazam, chętnie przychylam się do żądania JPa Chełmskiego, odsyłaiąc Ministerium na mieysca, z ostrzeżeniem iż po skończonym głosie Sessyą solwować będę.
Dziękuiemy Nayiasnieyszemu Panu, za łaskawy wzgląd na głos wolny Posła odezwała się Izba powszechnie
JP. Suchodolski P. Chełmski złożywszy dzięki JKMci iż łaskawie wolnemu Narodowi panuiąc, Prerogatyw Iego świątobliwie dochować [s. 293] a Szanuiąc głos wolny, przez który odebrał Koronę, tym bardziey Naród przywięzuie do siebie; wyraził:
Głos móy nie był tylko z powodów wierności ku WKMci y Rzeczypospolitey powinney; bo Rzplta wydaiąc swoie Naywyzsze Wyroki nie widzi dopełnienia obowiązków w Obywatelach tych, którzy z Prawa posłuszeństwo y wierność WKmci są winni. Co to za sytuacya Nasza? Oto Obywatele siedzą w Kraiu, odbieraią od niego Dobrodzieystwa, maią nad Sobą Króla Pana swego, a tym czasem obcemu Panu są wierni y własnemu podległemi bydź niechcą. Iak to gorszyć nie ma wiernego Królowi Swemu Polaka, kiedy słyszy odezwę, iż siedzący w Polszcze Człowiek niechce znać się WKMci poddanym y powiada iż na wierność nie [s. 293v] przysięże, chyba wtedy, kiedy mu Poseł obcy pozwoli; Iak na to patrzyć zimną krwią można? Znam Ia Serce Polaka, bardziey skłonne do litości, niż zemsty, znam powolność y łagodność Rządu Rzpltey, ale nie może doznawać powolnosci Rzpltey ten, kto raz iey wyrokowi niechciał bydź posłusznym; kto do obcego Posła się odwołał, ten niewart względów żadnych ale rygorowi Prawa podpadac powinien, y ieżeli nie odbierze kary, to przynaymniey za Nieprzyiaciela Oyczyzny deklarowany, niech będzie wygnany. Szczęsliwe czasy Rzpltey bywały, y nie można nieuwielbiać przezornosci Przodkow Naszych, którzy chcieli, aby Zagraniczni Posłowie w czasie Seymu nie znaydowali się w Warszawie, y słusznie Oni to czynili, bo chcieli od czynienia Intryg odsunąć sprężynę. [s. 294] Iest Pan absolutny, to iest: Seym, przed którym - każdy drzeć powinien; tego więc słuchać, nie Posła obcego należy. Kto przesiadnie w Kraiach Rzpltey, albo iest Polak, albo Cudzoziemiec, ieżeli iest Polak powinien znać Pana nad Sobą, ieżeli Cudzoziemiec, to Przysięgą na wierność obowiązać się powinien. To utrzyma wszechwładztwo Rzpltey y Nayiasnieyszych Stanów. Wnoszę więc, aby Popów Dizunickich, którzy wzbronili się od Przysięgi, którzy wyrokowi Seymu, tego to Prawa absolutnego, krnąbnie stawili się, którzy do obcego Posła odwołali się, iako Infamii uległych, z Kraiu wygnać.
Xże Marszałek Konff Litt: wyraził:
Łaskawym dozwoleniem podniesionego od Posła głosu wolnego, okazałeś [s. 294v] WKMość, iż powołany na Tron głosami wolnych Obywateli, niezmieniłeś bynaymniey Sentymentów do wolności, któremu zawsze w Urzędzie Obywatelstwa dystyngwowałeś się. Czytam Prawo zapadłe o Przysiędze Duchowieństwa Dizunickiego y obostrzony w tym Prawie na nie posłusznych rygor. Nie było moim celem zwalniać co zrygoru Prawa na winnych; Ale żądałem ochrony dla nie winnych, chcących Prawo zachować, oraz aby usunąć wszelki pretekt do wymówki. Wnosiłem, aby Pe Stany, udecydowały w niebytnosci Sądow, przed któremi nakazana Przysięga. Kto ma ią odbierać; bo iakże karać tych za nie dopełnienie Prawa, ktorzy chcą ie wypełnić, ale sposobnosci nie maią. Teraz przychodzi do rezolucyi Ph Stanów, co czynić z temi, którzy wzbronili się od Przysięgi?
JP. Zaleski P. Trocki wyraził: Nie samo Mężoboystwo iest Kryminałem; Nieposłuszeństwo Prawu, [s. 295] iest iawnym buntem, a zatym y kryminałem Status. Gdy wyrok Stanów wzgardzony został - od Popów, gdy Rzpltey słuchać niechcą, aż im rozkaże ten, który im rozkazywać nie może, iest to bunt otwarty; A ponieważ Sądy extra Cadentiam są Sądami na bunty; więc do tego Sądu y ukaranie tych Buntownikow należy.
Xże Marszałek Konff Litt rzekł: Więc ieżeli iest wola Ph Stanów, to byśmy w Uniwersale zalecili Sądom Extra Cadentiam dopełnić rygor Prawa na tych, co nie przysięgli.
JP. Marszałek Seymowy zapytał Izby, czy iest zgoda na to wniesienie: A gdy powszechna zaszła zgoda Król JM: solwować kazał Sessyą na Wtorek.
[s. 295v] [s. 296]Sessya Dnia 29 Maya
Za przybyciem JKMci do Jzby JP. Mar. Seym. otworzył Sessyą Zagajeniem w te słowa Dokładny Związek rzeczy etc
Po Zagajeniu JP. Butrymowicz P. Pinski przymowił się w ten sposób: Jeżeli jest Obowiązkiem naszym dostrzegać wszelkich funduszow do Rptey należących, do [???] applikowanych przeto do wczorayszego Prawa czyniąc zadosyc temu obowiązkowi uformowałem dodatek. Żeby Jntrata od Kapitałów na dobrach Pojezuickich będących nie według dawney Lustracyi, ale nowego okazania przed kommissyami Wojewodzkiemi opłacana była, y żeby Possessor spłacaiący kapitał podług teraznieyszego okazania Jntraty, także płacił; Ten dodatek oddał do Laski -
JP. Kublicki P. Jnflan. miał głos - na końcu wyraziwszy iz ma wiadomość o Wyderkaffach które zaginęły \y te są u niego/ wynotowane Regestrem, ale dodatku jeszcze względem Nich niewygotował upraszał JP. Pińskiego, aby swoy dodatek dopiero podany wstrzymał do wygotowania Jego dodatku -
Odpowiedział na to; JP. Piński Ze Jego dodatek sciąga się tylko do kapitałow Pojezuickich y zadney konnexyi niema z Wyderkaffami -
JP. Krasiński P. Podolski wnosił, aby przyspieszając uskutecznianie przedsięwziętych Zamiarow Projekt ten Podatkowy miał bydź jak nayprędzey wnoszony do Oblaty, oddany y przesłany, dlaczego nieradził nowemi go przedłużać dodatkami.
JP. Mar. Seym. doniosł iz już zaczętę jest [???]kowanie onego, ale dla obszerności ledwo za trzy dni skończone bydź może. Tym doniesieniem [???] wniesienie JP. Podol. wezwał JP. Sekretarza do przeczytania dodatku JP. Pinskiego. Co JP. Sekr. natychmiast uskutecznił -
Xże Czetwertyński P. Bracław. miał głos następujący y podał do Laski stary dodatek, który gdy JP. Sekr. przeczytał w słowach: Od Summ Pojezuickich etc
Odezwało się wielu Posłow Ze juz Prawo względem tego, na dniu wczorayszym zapadło.
JP. Mar. Seymowy Zagaił [???] czytania dodatku JP. Pińskiego, Po którego przeczytaniu gdy JP. Mar Seymowy zapytywał się o Zgodę.
JP. Chołoniewski P. Bracławs. zastanowił powtorzenie tego zapytania uwagą swoją Jz z dodatku tego wypaść moze zmnieyszenie kapitałow jeżeli Jntrata będzie wyprowadzana podług Reguły pewney w Prawie przewidzianey ze stałym y pewnych dochodow Jch dawnieysza Lustracya ze wszelkich dochodów ciągnęła tęz Jntratę żądał zatym objasnienia w tym dodatku podług jakiey Reguły Jntrata Dobr Pojezuickich ma bydz sciągnięta, czyli podług przepisaney dla Dobr Ziemskich czyli podług ogólney.
JP. Chryniewiecki Wda Lubelski y JP. Ozarowski kln Woynicki żądali przeczytania wczorayszego Prawa, dla skonfrontowania, Jeżeli
się dzisieyszy dodatek Jemu niesprzeciwia. Gdy na to żądanie JP. Sekr. przeczytał wczoraysze Prawo, JP. Ozarowski kln Woynicki
był zdania, ze ten dodatek JPa Pińskiego sprzeciwiałby się, dopiero przeczytanemu Prawu, gdy w Nim jest [???] oznaczony według ustanowionych Summ Procent a wdodatku nakaz nowego Jntrat okazania -
JP. Butrymowicz P. Pinski oswiadczył, Że do podania takiego dodatku było mu powodem z własnego widoku doswiadczenie, Jz w kommissyi pod owczas Rozdawniczey każdy w przod wiedział kto ma jakie Dobra osiągnąć nim była wyprowadzona Lustracya, y wybierał sobie do teyże Lustracyi Osoby podług własnego upodobania, dla czego znajdują się y takie Dobra w których większa Jest Jntrata roczna od kapitału za szacunek ustanowionego, osądził przeto podanie rzeczonego dodatku dla Siebie obowiązkiem, ze ten niezmnieyszy funduszu Rptey, ale powiększy lecz gdy tego nikt niepopiera, owszem niektorzy znaydują niebespieczeństwo zmnieyszenia funduszow, a niektorzy przeciwieństwo wczorayszemu Prawu, przeto upierać się przy Nim niebędzie, ale go odda już do Woli Seymuiących Stanow.
Po tym oswiadczeniu JP. Pińskiego JP. Mar. Seym. zagaił dalszą kontynuacyą w decyzyi będącego Projektu.
Lecz JP. Krasiński P. Podolski uczynił Nowy Wniosek Jz znaydując Dobra Pojezuickie porownano w Podatku z Szlacheckiemi y za Dziedziczne uznane widzi bydź krzywdą funduszow Edukacyinych opłacanie przez Possessorów, pułpięta tylko w koronie a Pięć w Litwie Procentu, gdy dla Dziedzicow dobr Ziemskich prawo przeznaczyło 5 Procentu w koronie a 7 w Litwie, a przeto upraszałby aby y w opłaceniu Prowizyi roznicy między Dobrami Pojezuickiemi a Ziemskiemi niebyło;
JP. Mar. Seymowy przeniosłszy ten Wniosek JP. Podolskiego na papier wezwał do przeczytania Onego JP. Sekretarza, który go
czytał w Słowach Procentow po pięć w [???] Koronie a po 7 w Litwie.
JP. Krasiński P. Podolski popierając tenze Swoy dodatek wyraził: skoro epoka 1775 Ru która cechą rozdawnictwa Dobr pojezuickich jest oznaczona bardziey występnych jak cnotliwych zbogacająca znalazła jednak zamiast kary nadgrodę, bo te dobra w dziedziczne obrocone zostały niechze przynaymniey teraz roczny Procent z Ziemskiemi Szlacheckiemi Dobrami od Summ opłacają [???] dla czego upraszam
JP. Mara Seym. aby na ten dodatek z sprawiedliwością [???] zapytał się [???] Jednomyslność. Dopełnił tego ządania JP. Mar. Seymowy, lecz niebyło Zgody, a na ządanie Niektorych JP. Sekr. powtorzył Onego czytanie -
Zabrał Głos Xże Mar. Konf. Litt. Troskliwość JP. Podolskiego o powiększenie dochodow publicznych, a razem y o zachowanie rownowagi Prawa dla wszystkich Obywatelow nowym dziś zaiasniała dowodem. Jaką Naturę biorą Dobra, taki y ciężar jak y Jnne teyze Natury. Znosić powinny sprawiedliwość tego Wniosku zapewne nikt przeczyć niebędzie, bo czyli to poydzie na Edukacyą, czyli ztąd oszczędzi się co na woysko to zawsze ubytek krajowi przyniesie, idzie tylko o troskliwość Obywatelow Prowincyi Litt. iż gdy, jaką zechcą PP. Stany czynić względem Procentu [s. 296v] odmianę, niebyło to praejudicatum dla Nich nazawsze, więc zamiast napisania w koronie po Pięć a w Litwie po Siedm, aby napisane było za Procent Summ Prawem opisany opłacać mają -
Odezwał się JP. Krasiński P. Podolski: Procent Prawem opisany zdaje mi się bydz 1776 Roku niebędzie krzywdy dla [???] Prowincyi Litt chociasz ilość wyrazona w Prawie zostanie, bo jeżeli mają Sobie za krzywdę, Wyderkaffy wtey wielości opłacac nie powinno [???] bydz y teraz zaprzykro podobny spłacać od Summ z Dobr Pojezuickich Procent.
Zabrał głos JP. Kossakoswki Biskup Jnflanstski wtey osnowie. − Do powiększenia tak chwalebnego funduszu jakim jest Edukacyiny
zapewne Prowincya Litt y [???] Jey Obywatelów zaden ostatnim niebędzie. Prowincya Litt między Edukacyą Obywatelów kor. a Littch odmiany nieczyni, y zaden dotąd nato nieuzalał się Littewski Poseł, ze fundusz z Dobr Litewskich Edukacyiny przechodzi do Korony. Jednym
jestesmy Narodem y zadney roznicy niekładziemy. Własnie [???] a tu chodząc w myśl JW. Podolskiego ze ogulna reguła zdawałaby się potwierdzać konstytucyą 1775 Ru a tym bardziey potwierdzałoby Jak wyrazne napisania po Pięć w koronie a 7 w Litwie, tak jak wnosił Xże Mar. Konff. Litt. [???] sądziłbym aby mówiąc o funduszach Pojezuickich pod rownym Prawem bądących porownać Procent y tak w koronie jako y w Litwie
naznaczyc po Pięć od Sta! −
JP. Sołtan Po[???] utrzymywał iz gdy od Summ wyderkaffowych opłacają w Litwie 7 Procent ulec rowna y od Summ Pojezuickich powinna bydz opłata. Poparł ten wniosek JP. Suchodolski P. Chełmski jako od Posła Litto względem Prowincyi Litt. uczyniony.
Przymowił się JP. Butrymowicz P. Pinski: Dlatego wniosłem na początku Sessyi swoy dodatek izby kapitały się powiększyły, teraz
kiedy widzę, ze Procent od Nich ma bydź powiększony, w tym nayprzod znayduje iz [???] z pułpięta do pięciu podniosłby się połową Procentu wyzey względem zas Litwy [???] byłaby wielka niesprawiedliwość, bo lubo prawa ze od Summ Obligacyinych płacą tam Obywatele po Siedm od Sta, ale od Pojezuickich
rownie z koronnemi płacili w pułpięta, a teraz w koronie połową to w Litwie pułtrzecią Procentu więcey opłacaćby musieli.
Zgadzam Ja się na podwyzszenie po 7 od Sta Procentu, bo kiedy kapitały niepowiększą się jak wnosiłem z Nowey Lustarcyi, niechże
przynaymniey 7 Procentu opłacają, ale [???] w koronie, jako y w Litwie.
JP. Krasinski P. Podolski upraszał [???] gdy niezdaje się bydz jednomyslność, [???] Propozycyą [???] JP. Zaleski Trocki Butrymowicz Pinski Posłowie [???] nikt [???] aby tylko Prowincya Litta chce [???]
Przymowił się do tego JP. Matuszewicz P. Brzes. Litt.; Jz gdy zarowno przedtym, tak korona jako y Litwa Procent od tych Summ opłacała, więc y teraz gdy podwyzszenie onego następuje, powinno bydź w rowności.
Odezwał się JP. Mar. Seymowy: Zdaje mi się iz ten przydatek JW. Podolso jest [???] przyjętym kwestya tylko zachodzi o [???] ilość procentow y dlatego oznaczenie dla Korony po pięć a dla Litwy po 7 czyni dyceptacyą zaczym pozwolą PP. Stany upraszać
się /: gdyż to niewiele ztąd pomnozy się dochodow [???] przynieść może nam zatrudnienia o jednomyslną [???], aby dla Oboyga Prowincyi jeden Procent był oznaczony ile za to z jednego zrodła tak w koronie jako y w Litwie te Summy wypływają,
zaczym zapytują się PP. Stanow o determinacyą Jch Woli - Na to zapytanie, gdy Jedni okrzyknęli po 7 a drudzy po Pięć.
JP. Mar. Seym. oświadczywszy iz niebędzie mogł rozpoznać Jch Woli kiedy razem wszyscy, a niejednomyslnie odzywają się, upraszał, ażeby za uczynionym jeszcze raz zapytaniem którzy są zdania po 7 zamilczęli, a Ci którzy są zdania po 5 odezwali się.
W tym zabrał Głos Xże Jm. Prymas którego była osnowa taka:
Będzie to zalezało od wspolney Zgody, albo od większości głosów. PP. Stanow Seymujących, co Jm wtey mierze determinować będzie
się podobało, Ja tylko to sądzę bydź powinnością moją abym tu Stanom Seymującym przełożył rozność która zachodzi między [???] a Summami Pojezuickimi: Jedne są za Szacunek Dóbr Pojezuickich wynalezione, z przedazy w tamtym czasie nastąpioney, y te
zostają na tychze Dobrach lokowane, a od nich Possessorowie Procent rowny tak w koronie jako y w Litwie opłacają. W tym [???] sprzedazy [???] Dóbr wypadły Procent odmieniać zdaje się bydz krzywdą Possessorow, którzy podług tego Procentu Dobra nabywali [???] są kapitały, które równie do funduszów [???] nalezały, ale lokowane były na Dobrach Szlacheckich, jedne z Nich zostały na dawney lokacyi Drugie podniesione [???] są na Jnne Dobra, tych jest natura odmienna, [???] względem tych decyzya moze nastąpić bez krzywdy Obywatelow, regulując się do Prawa, które staneło [???] determinacyą w koronie Pięć Procentu od Sta, a w Litwie 7. Po przełożeniu uczyniwszy rozności kapitałem, więcey nie mam do przydania w tey materyi -
Przymowił się JP. Krasinski P. Podolski: Jz okazana [???] kapitałow przez Xia Jmc Prymasa uprzedziła Mysl Jego, bo będąc wyznaczonym
[s. 297]
[???] widząc zaś z okazaney rożnicy przez Xcia Jm. Pymasa mogące bydź pomnożenie funduszu spodziewa się iż tak powazne przełozenie pierwszego Senatora niebędzie puszczona płonnie. [???]
JP. Zaleski P. Trocki nie znaydując roznicy pomiędzy kapitałami Pojezuickiemi, tak na Dobrach Dziedzicznych lokowanemi, jako tez za Szacunek Dobr Pojezuickich ustanowionemi, y dotychze przywiązanemi był tego zdania, iz gdy o jednych tych Summ rodzaju [???] się za 7 Procentu od Sta opłacane. [???] to z y w drugim rodzaju Summ Szacunkowych powiedziane bydz powinno.
JP. Stroynoski P. Wołyński wyraził:
Jz dwie zachodzą w toczącey się Materyi kwestye, jedna aby Procent w koronie po Pięć a w Litwie po Siedm był ustanowiony,
druga ta aby w oboygu Prowincyach [???], zeby dłuzszey kontrowersyi niebyło prawo w tym punkcie uwazone bydź powinno. Z kąd to wynikło, wniesienie pięciu \y Siedmiu Procentu/ [???] to Prawo wczoraysze pokazuje, iż \ztąd, ze/ pozwolone zostało Possessorom Dóbr Pojezuickich spłacenie Kapitałow, jeżeliby który chciał lecz jeżeli tu przyczyna ma bydź podwyzszenia Procentu mabydz dla jednych, powinna bydź dla wszystkich dłuznikow, ale gdy Prawo dawnieysze przypisało iz Dłuznik kredytorowi po 5 od Sta Procentu opłacać powinien, y przepisało karę na więcey wyciągającego, więc chcieć zapisać teraz aby Procent był po Siedm byłoby przeciwko myśli dawnego Prawa w zupełnem
zostającego ważnosci, y wyniknąć by mogło ztąd iż mający kredytor z debitorem sprawę, stawałby z prawem dzisieyszym a Debitor
broniłby się Prawem dawnieyszym, w czym oczywista pokazałaby się Praw Kontradykcya \a ztąd wypaśćby mogła czy konwekcya w Sądach/ Powtóre należy się zastanowić nad sprawiedliwością, iz od Summ kreditorowie zadney opłaty znosić niebędą bo Sam starałem
się usilnie \różne czynić kalkulacye aby na kapitały można nałożyć podatek/ a niemogłem znaleść na to u siebie doz[???]tego sposobu, y nikt mnie w tym nieobyjaśnił, przykład wszem Monarchicznych Państw pokazuje, iż niemasz podobieństwa ustanowienia
[???] Podatku. Co zaś wszczegulności Dóbr Pojezuickich tycze się, gdy wczoray postanowilismy aby 10ty grosz do Skarbu publicznego [???] Jntrat opłacany, jeżeli dziś oznaczemy dla Nich Pięć Procentu od kapitałow, przyłączywszy grosz dziesiąty wyniknie po Siedm, ieżeli postanowiemy dla nich 7. Procentu tedy przyłączywszy opłatę 10o grosza Skarbowi, wyniesie po Dziesięć od Sta a więc \taki Procent/, uciążliwością dla tych Possessorów co byłby \nieznośną/ na którą Ja z mieysca swego pozwolnić nie mogę. Może mi kto na to odpowie ze wolność moią spłacenia \[???]/ tych kapitałów, które spłaciwszy od opłacenia [???] będą, ale niech raczą PP. Stany usiąść [???], ze niekazdy choćby chciał będzie w stanie spłacenia z Dobr Summy. Nie[???] z naszych wspołbraci znayduje się tam, [???] należącego Procentu wyzywić trudno, zkądze tam dodać będzie mógł kapitał. Z tych powodów na 7. Procentu zgodzić się nie mogę,
ale na Pięć, y to tak dla korony, iako y Litwy [???]. Jeszcze mi przyszła teraz jedna uwaga. Jż są tacy Obywatele, ktorzy niemają inney fortuny jak tylko Dobra Pojezuickie, jeżeli
postanowiony po 7 Procentu, który z groszem 10tym wyniesie 9. rzecz pewna, że wyciągnąć z Nich chociaszby y ostatniemi sposobami niebędzie można, więcey nad 5. Mysl więc Prawa zostałaby [???], bo Skarb odebrałby tylko zamiast Siedmiu Pięć.
JP. Morski P. Podolski przeciwnego temu był zdania okazując iz jeżeli prywatni Obywatele pozyczający kapitałow naymniey Siedm Procentu kredytorom swoim zapłacić muszą, zacoz Skarb publiczny ma bydz w tym uposledzony.
JP. Mar. Seym. wniosłszy Stanom iz ma sobie podany od JP. Trockiego w teyze Materyi dodatek, ktory może sciągnie Jch jednomyslność, wezwał do przeczytania Onego JP. Sekretarza. Czytał ten dodatek JP. Sekretarz oznaczający tak dla koronny jako y Litt. 5 Procentu.
Odezwał się nato JP. Potocki P. Lubelski w ten sens:
Niemogę Sobie ustawy kommissyi Rozdawniczey przypomnieć, by mi niestanęły w smutnym widoku nieszczęśliwe Rptey czasy, w których
na tych zdradzających Ją Obywatelow wystawioną była by Majątki Jey zabierali, by Ją odzierali z tego, czym Cnotliwych, y zasłuzonych
nadgradzać miała. Z tego zrodła naywiększe wypłynęły klęski, ztąd podział nastąpił Polski, ztąd poniżenie nasze. Słowem, Dobra
Pojezuickie, ktore tak jak Starostwa powinny były nadgrodą bydź zasłużonych stały się zgubą Oyczyzny. Byłbym przeciwko Nim
gdyby o karę chodziło, ale tu idzie o Prawo to, [???] ustanowiło w koronie Pięć Procentu, resztę nazwało lichwą, czyz kommissya Edukacyina może wyciągać to co Prawo lichwą osądziło. Z tego powodu nie przez wzgląd zaden na tych
ktorzy wzieli, bo tym rad z Jch rąk to odebrać, ale mowię za prawem, bardziey bym się chwycił podług wniesienia JW. Pinskiego
otaxowania rzetelnego tych Dobr. Niemowię by wszyscy Ci co wzieli naganie podpadali są między Niemi tacy, którzy [???] od przyległości Dobr [???], są którzy w nadgrodę prawo do Dóbr Pojezuickich osiągnęli y otaxowane mają rzetelnie. Sprawiedliwsze byłoby przyięcie nowey Lustracyi
jak podwyzszenie procentu [???] bo przez Nią, Ci ktorzy
[s. 297v]
niedość ze raz z Majątku Rptą odarli, ale y co roczne przez [???] nierzetelne Dobr ocenianie uszkadzają Ją w dochodach, żeby mo jeżeli nie ukarani, to przynaymniej do słuszney opłaty pociągnieni będą. Wracając się do będącego w decyzyi dodatku niezyczyłbym,
aby to co nagania\ne iest/my w jednym, nakazywać w drugim prawie, mogłaby raczey moim zdaniem Rpta pozwolić [???] rewizyi tych Dobr, y na nowo powyciągać Jntraty
\Przymowił /[???] JP. Matuszewicz P. Brz. Litt. [???] Jz lubo Prawo więcey nad Pięć procentu nazwało lichwą, wszelako umowy pomiędzy Obywatelami o Procent nieregulują się do tego
Prawa, y to zostaje bez skutku, zaczym umowy Obywatelskie niezawadzą się a Skarb się pomnozy, gdy Siedm Procentu tak od kapitałow,
jako y Summ Obligacyinych w koronie y Litwie oznaczone będzie -
JP. Suchodolski P. Chełmski dodał: iz gdy Rpta będąc absolutnym Panem Sama Bankierom płaci w potrzebie po Ośm Procentu, za coz niema dla Siebie napisać Prawa aby Jey płacono po Siedm, tym bardziey kiedy dała Obywatelom do Woli iz kazdy czujący się bydz przez to uciążonym może złozyć kapitał, y od tey cięszkości uwolnic się, ale podobno z Dobr Pojezuickich \ustanowiony szacunek/ rzadko którego Possessora obciązył, chyba Awantażem, dlaczego spodziewać się należy ze wszyscy Dobr tych Possessorowie doznawszy dosyć łaski y względow od Rptey w przyisciu bez pieniędzy do dziedzictwa z chęcią ten Procent przyimą. Ządał nakoniec tego dodatku, aby urosły Procent podług dzisieyszego wniosku jeżeli prawem zatwierdzony będzie, był obrocony na woysko.
JP. Butrymowicz P. Pinski oswiadczył, Jz gdyby Rpta była tak samowładną izby jeden Procent tak tym co Jey są winni, jako tym co Jey pozyczają ustanowic mogła zgodziłby się na Pięć Procentu, a lecz gdy z doswiadczenia widzi ze Rpta potrzebując pozyczenia pieniędzy, nietylko tak wysoki Seymowi opłacić przyrzekła Procent, ale też y [???] pewne uczyniła dla Niego y Family Jego zabespieczenia, [???] niema ządał od Possessorów Dóbr Pojezuickich takiego Procentu który z sprawiedliwością dla Nich się zgadza.
JP. Mar. Seymowy doniosłszy o uformowaniu Propozycyi ad Turnum zagaił powtorzenie wyzey czytanego dodatku w [???] nadziei iż może opponujący Jemu skłonią się do jednomyslności, Lecz po przeczytaniu JP. Stroynowski P. Wołynski z powodu
powyzey przez Siebie przełozonych uwag stanął z Oppozycyą.
Przymowił się JP. Potocki P. Lubelski.
Słysząc [???] porownanie [???] opłaconego Procentu przez Rptą formujące tę konkluzyą iz gdy Rpta tak wysoki Procent, sama opłacać w potrzebie musi, a zatym
rownego y od Dłuzników swoich domagać się powinna, odpowiadam na Nie, Ze Rpta jest Panią tylko Urządzeń wewnętrznych, nie
jest zas Panią pisania Prawa dla Obcych. Zapozyczenie Summ dla Rptey jest za granicą, tam podług dobrowolney ugody nie zas
podług swoiey woli opłacić Procent musi, wielka oczywiscie okazuje się roznica Summ pozyczonych za granicą, od Summ w kraju
ustanowionych, od których y od wszystkich innych inter limiter całego kraju wolno Jey naynizszy oznaczyć Procent. Niemam przyczyny
obstawania za temi Summami osobistej, Niebyłem na tym nieszczęsliwym Seymie, y ani Ja, ani zaden z moich krewnych, Summ takich
nie ma. Lecz idzie Mi o Obywatelów, którzy niekorzystając z rozdawnictwa Onego, nabyli za własny Majątek [???] ugruntowany na Prawie. Byłem tylko smutnym Swiadkiem tych Zaborów, od ktorych łupiezców zasłonic nie mogła, y Swiętość Naczyń
Duchownych, [???] widziałem tyle sreber koscielnych po Zydach frymarczonych, Widziałem będąc w Wrocławiu sławną ową krakowską misterney roboty
Monstracyą, jak się brzydzę tą całą robotą, tak niechciałbym bydź obrońcą Jey wykonywawców, lecz niezabierając dłuzej czasu, widząc tyle przed Sobą naywaznieyszych Objektów Ja z mieysca mego oppozycyi odstąpie jezeli
inaczey PP. Stanom zdawać się koniecznie będzie.
Lecz gdy potym głosie niebyło jednomyslney Zgody na czytany wyżey dodatek JP. Mar. Seym. [???] Propozycyą ad Turnum: Czyli od Summ Pojezuickich mabydz Procent po 7 czyli po Pięć.
Po zadeklarowaniu tey Propozycyj dodał JP. Mar. uwagę swoję, aby Prawo jakie z tey Propozycyi wypadnie było rowno rozciągnięte na wszystkie 3. Prowincye.
JP. Suchodolski P. Chełmski zgadzając się na przeczytaną Propozycyą uczynił ostrzezenie, aby naddatek Procentu jaki wypadnie obrocony był na Woysko.
JP. Mar. Seymowy, umiesciwszy w przeczytaney Propozycyi przełozoną przez Siebie uwagę powtorzył Jey czytanie. Czyli 7. czyli 5. tak w koronie jako y w Litwie. JP.
Ostrowski kln Czerski ządał dołozenia wtey Propozycya Słowa Szacunkowy w tym mieyscu gdzie jest napisano od Summ. [???] Lecz gdy to [???]. Jaki niezdawało JP. Mar. Seymowy dla odnowienia wiadomości na[???] szedł Turnus zagaił czytanie Dodatow, po którym przez JP. Sekretarza przeczytanym. Powtorzył Sam powyzszą Propozycyą.
Sessya ie. 29. May
JP. Rzewuski P. Podolski oswiadczywszy iz niezdaje mu się, w mieyscu gdzie jest mowa o Podatkach wyrazać to Słowo Procent, chciał azeby było zamienione na słowo Podatek.
Odpowiedziano na to, iz Słowo to Procent w tym mieyscu jest własciwe, bo Obywatele mający Summy Pojezuickie, znaczy się jakby Jch u kommissyi Edukacyiney pozyczyli a więc opłacać powinni Procent Podatek zas osobno, od Jntraty.
Gdy [???] odpowiedzią zaspokoił się JP. Podolski JX. Referend. kor. zadanym Sobie głosem czytał Propozycyą ad Turnum; W Porządku którego otworzył Pierwszy zdanie swoje JX. Rybiński Biskup Kujawski w te słowa: Radbym widział pomnozony Skarbu dochod, ale nieradbym uciążył Obywatelow. Juz w wczorayszym Prawie postanowiliśmy nietylko Procent ale oprocz tego 10. od Sta z Jntrat. Te dwie opłaty złączone byłyby nad to wielkim ciężarem y bałbym się aby Skarb zamiast pomnożenia dochodu niestracił, dla czego pisze się Negative.
JX. Kossakowski B. Jnflantski: Gdybym wiedział ze Dobra Pojezuickie nie z Jntrat brały swoy walor, ale z walorow Procent jest ustanowiony wahałbym się nad wynurzeniem w tey propozycyi zdania mego, lecz wiem ze z Jntraty Dobr pojezuickich wypadł Procent po pułpięta od Sta od Szacunkowey Summy, ażetym Walor y ustanowiony od Niego procent stosował się do Jntraty, gdyby Rpta rozkazała po Siedm Procentu płacić nic innego by niewyrzekła, tylko to, iż chce aby Possessorowie Dobr Pojezuickich Trzecią Część dołozyli z własności swoiey y ten co ma 20 Jntraty zeby płacił 30. a procz tego 10ty grosz na Podatek do Skarbu, Zadnych Dobr Pojezuickich niemam, lecz wiem ze niektórzy Obywatele za odstąpienie Przywileju po 100m we 24 godzinach drugim płacili widziałbym tych oczywistą zgubę dlaczego przez Summienie pisać się niemogę jak negative.
JP. Ozarowski kln Woynicki wotując oswiadczył: Jz gdyby roznica Summ kapitalnych była uczyniona podług przełozenia Xcia Jmc Prymasa pisałby się względem Summ Szacunkowych na 5, a zas względem drugich na Siedm, lecz gdy roznicy tey niewidzi, ale ogulna idzie propozycya pisze się Negat.
Po JP. klnie Woynickim wotowali następujący z porządku Senatorowie y Ministrowie, ktorych gdy się zakończył Turnus, Za powtorzeniem Propozycyi JP. Mar. Wotował Stan Rycerski porządkiem przez Wojewodztwa.
JP. Jerzmanowski P. Łęczycki in Turno miał głos czytany.
Po zupełnie zakończonym Turnowaniu y \kalkulowaniu/[???] kresek: JX Refer. kor. ogłosił Wota Senatorow y Ministrow Affirmative 7. Negat. 22. a JP. Mar. Seymowy ogłosiwszy Wota Stanu
Rycer. Affir. 45 Negat. 37 zadeklarował z złączonych Wotow przypadłą większość to jest Affir. 52. Negat. 59. Nieprzytomnych
Posłow 95.
Po ogłoszeniu pluralitatis zabrał głos JP. Roznowski P. Gnieznien. - y podał dodatek. Jz ktoryby Obywatel offiarował więcey nad 5 Procentu mocen był podnieść Pojezuicką Summę, który dodatek czytał zaraz JP. Sekr w słowach: Wolne jednanie etc.
JP. Muszyński P. Bracław. zgadzając się na ten dodatek ządał dołożenia Terminu Awizacyi roczney. Wielu Jnnych było zdania pułroczney.
JP. Łubienski P. Sieradzki Niebył takze przeciwny dodatkowi JP. Gnieznieo. lecz ztym warunkiem aby oddający Summę niebył in Evictione. Powtorzył JP. Sekr. czytanie tego dodatku z dołożeniem: Za Awizacyą pułroczną
JP. Moszynski P. Bracł. chciał do tego wyszczegulnione mieć Termina przed któremiby pułroczna Awizacya bydz powinna to jest albo Swięto Janskie albo Trzech Kroli, poniewasz w Jnnych czasach niekażdy byłby w Stanie spłacenia Summy.
JP. Krasinski P. Podolski, okazawszy Jz trudnosć znalezienia Pieniędzy częstoby wniesposobnosci [???] opłacenia Summy postawiła niejednego. Ządał tym bowiem dołozyć Jz gdyby dla niesposobnosci pociągnięty o oddanie Summy Pojezuickiej,
niemogł Jey [???] spłacić Sam do tegoz Procentu jaki był przez chcącego podnieść Summę awasowany obowiązany będzie.
JP. Stroynowski P. Wołyński osądziwszy Uwagę JP. Sieradzkiego za sprawiedliwą uczynił zapytanie kto będzie za tę Summę w Ewikcyi bez której podnieść się Summa nie może gdyz wczoray Prawo napisało [???]via Evictione, y zaraz Sam toz zapytanie zrez[???]ował, Jz gdy kommissya Edukacyina będzie wobowiązku upatrywać Evikcyi, więc żeby ona Sama a nie spłacający Summę Obywatel, była za Nią w Evikcyi.
JP. Roznowski P. Gnieznin. względem upewnienia lokacyi Summy udał się do przepisu Prawa 1795 które mowi iz Obywatel biorący
Summę, nie tylko ze Ją ma na Dobrach zapisać, ale nadto winien jest złozyć zaswiadczenie od Urzędu Grodz. lub Sądu Ziemskiego,
ze te Dobra Jego nie są zadnemi Długami obciązone, wnosił zatym iz dosyć będzie pewnosci gdy y teraz chcący podnosić Summę,
złozy takież swiadectwo, rowne podług Prawa będzie bespieczenstwo, a gdyby to uchybione zostało, naowczas nietylko Dobra, ale supponitur ze y Zaswiadczenia Urzędów Grodz. lub Sądow Ziemskich będą w Ewikcyi. Co się tycze wniesienia JP. Bracło o Termina Swiętojanskie y Trzech Kroli, czemu sprzeciwił się z powodu iz Prawo, [???] pisze się nie na jedne Prowincyą ale na cały Kray, a wiadomo jest ze tylko w kor. Prowincyach odbywają się kontrakty na S. Jana a w niektorych mieyscach na 3 krole, w Prowincyi zas Litt na S.
Józefa, gdyby wyszczegulniony
[s. 298v]
czas był Awizacyi, wypadłoby, iz ta jedne Termina poprzedziła pułrokiem, a drugie rokiem, dla uniknienia tego radził napisać
ogulną Awizacyą pułroczną przed Terminem spłacenia Summy.
Odpowiedział nato na ten głos JP. Stroynowski P. Wołyński Jz prawo przepisujące dawanie Swiadectw przez Grody nieobowiązało \tez/ychze Grody do Ewikcyi, więc by była tylko interpretacya Prawa, atu trza rzecz oczywiście objaśnić dlaczego dopraszał się, aby
wyrazono było, iz w przypadku złey lokacyi nie Obywatel, ale kommissya Edukacyina jako wynaydująca Ewikcyą odpowiadać ma.
Co do Terminow utrzymywał, iż powinny być wyszczegulnione, bo tak y w Dekretach Solutionis y Skryptach dzieje się.
JP. Moszynski P. Bracł. wniosł iz dla dogodzenia wszystkim Prowincyom można napisać według Terminów respective każdey Prowincyi
[???]
JP. Potocki Mar. Nad. Litt. mowił w ten sposob.
Troskliwość o los Summ poswięconych na dobro publiczne sprawiedliwie [???] należy do Osob pilność nad Nami mających, aby te Summy przez Ewikcyą zabespieczone były. Ale kiedy idzie o los Summ Rptey
na to [???] wypada taka Jz ci [???] pewności Jch powinni, którzy naybliżey zapewnić się mogą o pewności lub niepewności. Kommissya Edukacyina niemoże sądzić o niedoskonałości Ewikcyi bez zasięgnienia wiadomości, Zaś Grody z Dokumentów rzecz widzą y daleko jest pewniey \[???]/ spuscić się na oczywistość, jak Arbitralność chociaszby nayczulszych Osob, a przeto dopraszam się oznaczenia PP. Stanów aby Grody z Dokumentow świadczyły, kommissya Edukacyina tego czynic niemoże bo
nie zna Składu długów Obywatelskich. Należałoby przeto dla bespieczenstwa Ewikcyi Summ z powodow samey sprawiedliwosci, zeby Ci byli w Ewikcyi, ktorzy z dochodow oczywistych zaswiadczać będą. Ze zas Prawo
jasne bydź powinno przyzwolą PP. Stany [???] Zapytać się JWo kaliskiego Męża tego który ten Projekt podał o jednym przypadku wyniknąć mogącym z konkurencyi ubiegających się o Summy.
Gdyby Obywatel jaki offiarował naprzykład z Procentu a Dziedzic Dóbr niezycząc sobie spłacić Summy rowney [???] odkazał się płacić Procent ktory będzie blizszy, y któremu będzie nalezało dać preferencyą. Odpowiedziano iz pierwszemu kredytorowi
to jest Dziedzicom Dobr Summą obciążonych.
JP. Stroynowski P. Wołyński oświadczył, iz gdy tłumaczenie się Swiatłego Ministra JW. Mar. Nad. Litto objasniło go zupełnie więc przystaje na Jego zdanie upraszając o taki dodatek, Jz Ziemstwa y Grody dające zaswiadczenia, w przypadku Złey lokacyi, Summy w Ewikcyi za Nią dostawać będą.
JP. Łubieński P. Sieradzki w przyięciu dodatku JP. Gnieznien. z[???]dował te trudności. Pierwszą Zniesienie Prawa wczorayszego gdzie jest powiedziane, iz który Obywatel zechce może oddać kapitał według zas tego dodatku choćby ktory niezechciał toby oddać musiał. Powtore dałaby powod Rpta wymagania Bankierom naywyzszego Procentu: gdyby Sama dla Siebie tak Wysoki Procent stanowiła. Potrzecie iz należałoby wprzod znieść dawnieysze Prawo oznaczające Procent, albo niedawać [???]szenia z powiększenia Onego nad to Prawo. Lecz zeby przy ustrzezeniu się tego wszystkiego, sprawiedliwie należącą się dla Possessorow Dóbr Pojezuickich naznaczyć opłatę, przyięcie Projektu JP. Pinskiego w oznaczeniu lustracyi nowey, zaradziłoby temu. Projekt ten niejest przeciwny wczorayszemu Prawu, które jeżeli nakazało z Dobr tych 10 Procentu od Całey Jntraty to niezagrodziło, izby powiedzieć niemozna: jaka się z Lustracyi nowey okaze, a przez tę z Lustracyą y Skarb by się zbogacił, y Rpta niedałaby z Siebie zgorszenia, na potwierdzenie zas tego co mowił prosił o czytanie wczorayszego Prawa.
JP. Michałoski P. Krakowski był także przeciwny dodatkowi JP. Gnieznieńskiego z powodów, iz Obywatel niemogłby bydź pewnym swoiey własności, y pewnym swego gospodarstwa bo niemając czym opłacić Summy byłby z tego wszystkiego ruszony.
JP. Roznowski P. Gniezn. [???] utrzymując swoy dodatek tłumaczył się iz niejest przeciwny Prawu na dniu wczorayszym zapadłemu [???] które [???] w 5 Procent z Jntraty gdyż ten \zas dodatek/ ściąga się tylko do Summ kapitalnych na Dobrach obcych zaręczonych, a nie do Summ Szacunkowych na Dobrach Pojezuickich będących,
y \w/ takiey myśli szła Propozycya ad Turnum, na którą nie moznaby się było Turnowac, gdyby były przeciwko Prawu, a dla tym pewnieyszego
objasniał się y wszystkich Seymujących upraszał o przeczytanie wczorayszego Prawa, y wyszłey dzisiay ex Turno Propozycyi -
Odpowiedziało wielu z Seymujących iz Propozycya in Turno była względem wszystkich Summ tak Szacunkowych jako y Jnnych Pojezuickich.
Co sam gdy potwierdził y JP. Mar. Seym. rzekł JP. Gnieznieński, Jz chociasz szło in Turno w wszystkie Summy, ale nie szło oto czy wolna iest Rpta podług upodobania swego rozrządzic; temi Summami lub nie.
Za wezwaniem JP. Mar. czytał JP. Sekretarz wczoraysze Prawo y dzisieysze ex Turno wypadłe, a na ostatek [s. 299] czytał dodatek JP. Gniezno powyzey podany.
Po skonczonym czytaniu JP. Strojnowski P. Wołynski wniosł aby w tym dodatku zamiast Summ Kapitalnych zapisane było rękodaynych
JP. Suchodolski P. Chełmski będąc za dodatkiem JP. Gniezno [???], y utrzymując iz niejest jako zapadłemu wczoray Prawu tłumaczył się w jakich punktach to wczoraysze Prawo zapadło to jest, utwierdziło Dziedzictwo dla
Possessorów Dobr Pojezuickich oznaczyło z Jntraty 10y procent, dało Jm na wolą złożenia Summ szacunkowych lub nie. Na dniu dzisieyszym po przegran\iu/ey Rptey in Turno czyz zagrodzić może wczoraysze Prawo, aby niebyła w mocy powiedzenia, iż ieżeli ktory Jnny Obywatel da mi więcey od Summy moiey Procentu, mam Prawo przyjąc to podwyższenie [???] , gdy Sama opłacać musze po 5. Możnaby jeszcze y tak zarzucić ze byłby ten dodatek iest przeciwko zapadłemu prawu dającemu wolność złożenia kapitałow lub nie? gdyby niebyło w nim załozone pierwszenstwo
dla Possessora determinującego rownie ofiarowany od kogo innego Procent, Ten Awantasz dla Possessorow Dobr Pojezuickich gdy
jest dołozony więc zachowuje się nienaruszenie wczoraysze prawo, a że wolno Ci złozyć Summę wolno niezłożyć y opłacać Procent.
To przełozywszy, y przypomniawszy odebraną nadniu wczorayszym deklaracyą Izby, ze Jego wniosek względem wpływu dochodow z
Dobr Pojezuickich do Skarbu publicznego d[???]wany będzie upraszał aby w tym mieyscu, gdzie się mowić będzie podług \uczynionego/[???] przed kreskowaniem ostrzezenia o obroceniu na powiększenie sił krajowych podwyzszonego Procentu, y Jego wczorayszy wniosek
był umieszczony;
JP. Sekretarz powtorzył dodatek JPa Gniezno z odmianą słowa rękodaynych zamiast kapitalnych. Na którą odmianę słowa gdy wielu niepozwalało JP. Potocki P. Lubelski wniosł aby tam gdzie jest Summ kapitalnych dołożyć: niepochodzących z szacunku Dobr Pojezuickich.
JP. Butrymowicz P. Pinski odpowiedział na tego wniosek, iz gdy [???] jest [???] wolnego oddania kapitałow [???] w Prawie \[???]/ ostrzezony, czemuz dzis Rpta pod rowney wolności dla siebie podniesie na tych Summ zawarować niemoze [???]dząc [???] z tąd dla siebie pozytek.
Rzekł nato JP. Potocki P. Lubelski iz te dwie Wole byłyby Sobie przeciwnemi Opposito, bo mogłby Possesor chciec złozyć kapitał, a Rpta by go podnieść niechciała [???] toteż mogłaby Rpta żądać podniesienia onego a Possessor by niechciał, a zatym dodatek ten niemoze się sciągać jak tylko do tych Summ, któreby dobrowolnie złożone były.
JP. Suchodolski P. Chełmski utrzymywał iz
prawo wczoraysze nieodjęło wolnosci Rptey zyskania większego Procenty bo niedecydowało nic o Procencie od Summ, nie tylko
dało Wolność possessorowi złożenia \[???]/[???], w każdym czasie. Ta wolności bynaymniey tu nie naruszy się, bo kiedy Rpta powie [???] Summę, ten [???] Prawa pierszenstwo dla niego przy opłacie rownego Procentu ostrzegającego, y przy Niey utrzyma się, mowił daley, Sądzę, ze
po tym wytłomaczeniu się moim, y Jnnych mnie tu poprzedzających Wasza decyzya PP. Stany już tę kwestyą rozwiąze, a przez wzgląd
na potrzebę utrzymania 100m Woyska, przez konieczność tę, iz Podatki ustanowione na [???] to podobno nie wystarczą utracać tak oczywistego niebędziecie dochodu, tym bardziey gdy wystawicie sobie tę niezaprzeczoną
prawdę, iż gdy Podatki te niewystarczą poydzie Rpta nazad do Nas, ażebysmy Jey ofiary Naszey powiększyła, \a podobno/[???] /:jak o uszy moie obiło się ze Rpta niejest w Stanie utrzymania 100 Woyska:/ przyidzie ten moment, co Sami powiemy, ze niewystarczy
tey [???] utrzymać Na kogoz pytam się wowczas narzekać będziemy? Jezeli przyidzie powiększyć nasze ofiary Ja się zgodzę nato powiększenie,
ale czyż to będzie sprawiedliwością, iż oszczędziwszy te zrodła z których czerpać słusznie należało, obarczemy Szlachtę, Samych
Siebie, pod wyrok to Wasz PP. Stany poddaję.
Na poparcie JP. Roznowskiego JP. Sekr. powtorzył Jego dodatek.
JP. Matusewicz P. Brz. Litt utrzymując dodatek ten wyraził, iż wczoray odebrana jest własność Dziedzictwa Dobr Rptey dzis jeszcze smiemy odbierać Jey własność Summ, jeżeli będziem sciesniać Wolą Rptey w rozrządzaniu Jey własnością zostanie bez zadnego uzytku -
JP. Ankwicz Kln Sandecki, oświadczył zdanie swoje za Projektem JP. Pinskiego, względem nowey Lustracyi, z którego ubytek dla
Rptey okazywał bydź większym nad użytek z Procentow, poniewasz ten dodatek ma za cel żeby Jntrata nieto było szacunkiem co kontrakt dyplomatyczny naznaczył, ale to co nowa Lustracya odkryie, dodał na koniec iż o podniesienie
tego Projektu z mieysca swego dopraszać się będzie.
JP. Matusewicz P. Brz. Litt. przeciwny był temu wniesieniu a razem y Projektow JP. Pinskiego z powodu iż gdy Dobra Pojezuickie uznane juz są za Dziedziczne Ziemskie, Lustarcya do Nich iść niepowinna, z dobrowolnego zas podania nie można się Jntraty większey spodziewać, ale mnieyszey.
JP. Suchodolski P. Chełmski czytał zapytanie czyli po zapadłym wczorayszym Prawie dodatek JP. Pińskiego niejest wbrew przeciwko Niemu? [s. 299v] bo co się tycze dodatku JP. Gniezno tam, wolność Obywatelom dana niemoze odeymować wolnosci Rptey \[???]/ większego z Summ pożytku y to niesprzeciwia się wczorayszemu Prawu oswiadczył jednak iz jak prędko oswieconym będzie ze dodatek JP. Pińskiego nieobala Prawa zupełnie na Jego Stronę przekonanym zostanie.
Za wezwaniem przez JP. Mar. Seym czytał JP. Sekr. Dodatek JP. Gniezn.
JP. Moszyński P. Bracławski ostrzegł, iz nie jest w Nim wyrazono do jakiego Punktu Procent mabydź posunięty, przez co wypadałyby pomiędzy Obywatelami podbijania się, w Procencie na kształt licytacyi, ządał za tym zawierzyć wielość Jego naywięcey do Siedmiu.
JP. Stroynski P. Wołyński dla ubespieczenia Summ powtorzył wyzsze swoje uniesienie aby dające Zaswiadczenia Grody y Ziemstwa z Osób swoich były w Ewikcyi.
Odezwał się nato JP. Jerzmanowski P. Łęczycki Jż kiedy ma bydź ten ciężar ułożony na Sądy Ziemskie y Grodzki, nalezy y Obywatelow zobowiązać, aby żądający zaswiadczenia rzeczywistych Majątków swoich zaprzysięgali,
JP. Moszyński P. Bracł. powiedział, iz troskliwość ta JP. Łęczyckiego łatwo zaspokoioną bydź powinna, bo teraznieysze podanie Jntrat Stan każdego Majątku okaze.
JP. Sekretarz powtorzył czytanie dodatku z poprawą podług wniesienia JP. Wołyńskiego.
Domowił się JP. Jerzmanowski P. Łęczycki, aby te zaswiadczenia były ządane y dawane w czasie kadencyi Sądowych in pleno.
JP. Potocki P. Lubelski ządał dołożenia tych kilku słow: A takie pomnożenie Intraty na Woysko obrocone bydź ma. Lecz to nienastąpiło, tylko na wniesienie JP. Łęczyckiego dołozono: Od kompletu Sądu Ziemskiego lub Urzędu Grodzkiego. Po ktorey małey poprawce, za powtorzeniem przez JP. Sekretarza całego dodatku gdy JP. Mar. Seym. zapytał się o Zgodę; Ogłoszona trzykrotnie dodatek ten zamieniła w Prawo.
JP. Mar. Seymowy udając się do [???]ka [???] podpisania tego Prawa zagaił czytanie Projektu względem Dóbr kawalerów Maltańskich, który Projekt JP. Sekretarz czytał w
[???] Dobra kawalerow Maltańskich etc.
Przymowił się JP. Butrymowicz P. Piński: Widzę ze Rpta, przez dzisieysze Turnowanie tyle [???]rała, iż niewiem jakim to zyskiem nazwać, bo wiadomo jest, ze Pięc Procentu od Sta od wszystkich Summ opłacane było, tylko od jednych szacunkowych z Dobr Pojezuickich wynikających płacone było puł pięć więc całe puł procentu Rpta zyskała od tych kapitałow, niewiem czy li to warte było turnowania. Podałem moy dodatek, przez który Jntrata podniesioną by bydź mogła, przypisuje to nieudolności moiey, iz nieumiałem się tak dobrze z niego wytłumaczyć, abym mogł przekonać o wielkich pozytkach, któreby ztąd dla Rptey wyniknęły, nieodstąpiłem go, ale tylko widząc wielu się opponujących przestałem popierania Onego, gdy zas potym niektóre głosy wynurzyły ze ten dodatek moy był sprawiedliwszym, y niesprzeciwiającym się wczorayszemu Prawu mam za powinność podnieść go y prosić o przeczytanie.
W tym zabrał Głos Xże Sapieha Mar. konf. Litt. mowiąc w następujący sposób: Chęć [???] w Nas usiłowanie kończenia, a nie [???] od tey Materyi, [???] stałe Prawa dając, stałą szczęśliwość kraju zagruntuje. Seym dzisieyszy w rozney do dawnych postaci zostający tę na korzyść, że razem y prawodawczą y wykonywaczą łączy władzę, poprawia zdroznosci, y pilnuje aby to co Stanowi zachowane zostało, Częstokroć jednak w tym tłumie rzeczy może się zdarzyć jaka niedoskonałość, która albo Rptey nieprzynosi żądanego uzytku, albo staje się szkodliwą Obywatelom. Z tych gdy dzisiay zdarzył się przypadek względem nakazaney przysięgi Duchowienstwu Dysunickiemu, pozwolisz WKMość y PP. Stany, aby doniesienie jakie nam w tey Okoliczności przeczytane było, a potym głosie do kończę.
Odezwali się na to niektórzy z Seymuiących, iz jest to Extra Materya.
Odpowiedział Xże Mar. Jz nieprzerywa to Materyi Podatkowey, idzie tylko o wydanie Uniwersałow, albo inaczey o zgubę [???] y uchybienie Prawa, naco przeczytanie Rapportów iest potrzebne, iz niechcieli [???] Dysunici przysiądz.
Gdy juz dalsza niezachodziła oppozycya JP. Sekr. konfed. Litt. czytał doniesienia z Litwy, iz dysunici niechcieli [???] Juramentu, y starszy Dysunicki Duchowieństwa Mińskiego po dozwoloney a przez niego uczynioney deliberacyi, oświadczył iż tey przysięgi dla tego wykonać nie może, poniewasz już na Wierność Monarchii Rossyiskiey przysięga y ze trzebaby się pierwey w tey okoliczności rozmowić z JP. Stackelbergiem Posłem Rossyiskim y JX. Archimandrytą Słuckim. Drugie zaś duchowieństwo uległo Prawu, by[???] oraz w tym doniesieniu uczynione zapytanie czyli kancallarye będą mogły bez Sądów odbierać przysięgę.
Po skończonym tych doniesień czytaniu JP. Mar. konf. Litt kontynuował głos:
Stało się, zadosyć Wyrokom Stanów Skonfederowanych, Deputacya wyznaczona do Jndagowania Oskarzonych o bunty przyniesie dzieło
swoje z Czasem, a zapewne ta troskliwość, którą Mość okazana o bespieczeństwo Poddanych swoich, ile uzytku przyniesie do kraju
[s. 300]
[???] i Cztery Ziemskie znaydują się, jeżeli tam gdzie niedopełnią Xięza Dysunici wyroku PP. Stanów kontradykcyą prawu sądzonemi
będą, nalezy nam pokazać, ze ludzkość z słusznością Nami włada, naznaczyć Termina między kadencyami, a niewyznaczyc przed
kim ma bydź ta przysięga byłoby czynic oppozycyą [???]nym wyrokom. Prawa zapadłego wyrok tak jest Swięty, iz go się dotknąc niegodzi lecz można okazać [???] sposob do uczynienia Jemu zadosyć, gdy ufać teraz nalezy ze złe wzrodle swoim zatrzymane mnieyszym będzie, gdy ta Głowa Duchowieństwa
Dysunickiego, jest juz pod strażą Rptey, trzeba, aby reszta Duchowieństwa tego miała okazane prawidło jak ma dokonać prawa
\a naowczas nieposłuszenstwo jak nayostrzey ukarać można/ z tego powodu dopraszam się, aby za uniwersałami Nas Marszałków, w czasie gdy gdzie kadencyi nie będzie mogli ciż Xięza Dysunici
przysięgę Prawem przepisaną Wykonać przed Aktami.
JP. Zaleski P. Trocki rzekł iz mogą złożone bydz Extra Cadencye,
Odpowiedział Xze Mar. konf. Litt ze Extra cadencye Prawo przepisało tylko na Sądzenie Spraw kryminalnych.
JP. Mar Seymowy stosownie do Wniesienia Xcia kollegi swego, zapytał się o zgodę na wydanie Uniwersałow. [???] Gdy ta przez okrzyk jednych, a milczenie drugich następować zdawała się Król Jmc wezwał Ministerium do Tronu.
Lecz w tym czasie gdy \szło/ Ministerium wezwane, JP. Suchodolski P. Chełmski oswiadczając na zapytanie powyższe JP. Mar. Oppozycyą chciał się obszerniey
tłumaczyć [???] y juz mowić zaczynał. Ale Wielu z Posłow widząc stojące Ministerium u Tronu wzbraniało JP. Chełmskiemu podnieść głosu. Na
co JP. Chełmski rzekł: Znam Ja prerogatywę Tronu, umiem Ją szanować, ale tez znam, ze Poseł gdy o zgodę Mar. się pyta, ma
prawo niepozwalać, y prosić o głos dla wytłumaczenia się z powodów dla których niepozwala, aby niesciągnął na Siebie opiniy,
iz bez zadney przyczyny tamuje rzecz [???], Ministerium zas, widząc Posła mowiącego powinno, [???] zwazać na głos wolny y przerwania onego niebydź przyczyną.
Odpowiedział na to JP. Potocki Mar. Nad. Litt., jako wnieprzytomności Marszałków Wielkich y Nado Koro miejsce Laski Wielkiej zastępujący: Ja stosownie do Urzędu Mego winienem na każde zawołanie JKMci stawić się w kazdym przypadku, nieprzerywając głosu, ale Ja tu \będąc wezwanym/[???] głosu zabranego niesłyszałem.
JP. Suchodolski P. Chełmski utrzymując się przy głosie wyraził, iz Mar. zapytujący się o zgodę koniecznie zapewnionym bydz powinien, czy jest zgoda lub nie? a zapewnić się niemoże gdy Poseł z Oppozycyą staje y chce się tłumaczyć.
Gdy dalsze [???] nieustawały spory z przyczyny wzbraniania przez Wielm. Posłow Pu Chełmskiemu głosu, który się przynim nieodstępnie utrzymywał. [???] Krol Jmc. odezwał się w te słowa: Odwołuję się do Swiadectwa Wszystkich tu Seymujących ze na zapytanie, JPa Mara Seym. czy zgoda dziś na zlecenie, o które uczynił Wniosek Xże Mar. Konfeder. Litt. Słyszane było zezwolenie y Ja sam na Nie zezwalając Wezwałem Ministerium
do Siebie dla zas[???]nia Sessyi, lecz zebym y w tey Okoliczności okazał względność [???] y delikatność dla kazdego z Seymujących, [???] chcącego mowić JP. Chełmskiego, ale ostrzegam iz zaraz potym będę solwował Sessyą,
Zaczął zatym mowić bez zadney przeszkody JP. Suchodolski P. Chełmski w tym brzmieniu
Nim mi przyidzie głos podnieść winienem złożyć głębokie u Tronu WKMci podziękowanie ze wolnemu panując Narodowi zaszczycasz
go swemi - względami, ktore sławę WKMci teraz y w potomności przyniesą, a nas tym bardziey do WKMci przywiązą, tym samym iz
Panie jezeli WKMci rozwazasz na prerogatywy y czynisz względy dla Narodu, tyle przywięzujesz Narod do siebie, ze ten mając
takiego króla który wszystkie prerogatywy Narodu tron scisle chce zachowywać, wzajemnie przy prerogatywach Tronu nieporuszenie stanie. Głos moy podniesiony był z wierności dla
WKMci y Rptey, bo przerazony byłem tym doniesieniem, iż Rpta wyrok naynaturalnieyszy wydawszy, Poddanym swoim wykonania przysięgi
na wierność Krolowi Semu y Sobie niema dopełnionych tych od Nich obowiązkow którey Jey się nietylko z wiernosci, ile z winnego
posłuszeństwa Prawu należą. Coz to za okropna Sytuacya Polski, kiedy widzi Kray w Kraju Obywatelow Obcych między swoiemi, niemoglibyśmy NPanie obiecywać Sobie pomyslności, gdybysmy tego szrodka przysięgi
uchybili wszakze Narod
[s. 300v]
[???] Jey powiada, ze nieprzysięga na wierność, chyba obcey Potencyi Poseł mu pozwoli, jak że patrzeć mozna naten występek, co
ledwo pomyslec o Nim można, Nie jest to uchybieniem widocznym Prawa, aby powtarzać Jego rozkazy. Znam Ja powolność Rptey, w obchodzeniu się z Podatkami swemi, ale kto raz Jey rozkazom nie stał się posłusznym,
kto się do obcego Ministra odwoływał, kto wszechwładność Rptey zaprzeczył, ten niewart Jey względow, ten pod rygor Prawa koniecznie
poddanym bydz powinien, niemniemam aby [???] mogła powtarzać swoy wyrok [???], iz kto go niedokonał jezeli nieodbierze tey naysprawiedliwszey [???] przestępstwo w utracie życia, przynaymniey to przywieść do [???]kucyi nalezy, aby za nieprzyjaciela Oyczyzny deklarowany z kraju wypędzony został, niewart ten mieysca w Narodzie, kto niechce dopełniać wyroku \Naywyzszey/ Zwierzchnosci swoiey. Szczęsliwe to czasy Rptey bywały, kiedy \nakazywać mogła/[???] aby Zagraniczni Ministrowie, w Czasie Seymu nieznaydowali się w Warszawie. Widziemy [???], jak wiele Oni w Obradach Naszych mowią [???]encyi wiele ztąd Jntryg nieszczęśliwych dla kraju [???] Stany są to absolutnym Panem przed którym drzyć kazdy powinien, przeciez znaydują się nieposłuszni Obywatele. jeżeli Jch
tylko tym Imieniem nazwać można, a [???] są tacy Rptey względów nie zapewne, Podług stanowionego Albo taki jest Polak, albo Cudzoziemiec, jezeli Polak wiernym bydz krolowi Swemu y Rptey powinien, jeżeli Cudzoziemiec niech
się nieznayduje w kraju, wypędzic \jako/ J[???]ow, a zatym jeżeli ktorzy niedopełnili [???] nakazu Stanów, dość łaski, gdy głową tego nieposłuszeństwa nieprzypłacą ale koniecznie wypędzeni, y w kraju znaydować się niepowinni, pl[???] któryby Jnnych [???] wykorzenić zg[???] należy, tym przykładem nawróciemy miernie złych, a zupełnie złych pozbędziemy się, kto raz wierności odmowił, który odwołał
się do obcego Posła, niewart jest politowania, y dlatego przy tym stoję aby taki [???] nieodwłocznie był wypędzonym.
Przymowił się Xże Mar. konf. Litt.:
Pozwol Nay. Krolu poświęcić tą chwilkę na wyrzeczenie Ci nayuroczystszego dziękczynienia, pokazałeś [???] WKM w ten moment, ze przechodząc z rzędu Obywatelstwa do Tronu, y pierwsze w kraju osięgając znaki, nie zmazałes w Sobie
tych Sentymentow, które krol wolnego Narodu miec powinien, a któremi WKMość [???] z [???] jeszcze napojony jestes, przyimi Nayjasń. Krolu powinne Tronowi twemu uszanowanie, przyimi wyrazy szczerey wdzięczności.
Co do wniosku JW. Chełmskiego, ten jest Prawem juz zawarowany, a na dowod tego czytania wyrazy Prawa - w tym mieyscu czytał
Prawo nakazujące przysięgę Duchowieństwu disunickiemu pod karą wyiscia z kraju - Dziś extra Cadencye Sądow niemogą bydź [???] nato nowego Prawa trzeba by to co zapadło oznaczyło Je tylko in recenti Crimine. Przekonani jesteśmy ze są występki, więc trzeba na [???] wykorzenienie Jch lekarstwa. Niebyło moim Celem zwalniać napisane Prawo, ale okazać przez Uniwersały mieysce do przysięgi.
Oto powiedzą, że prawo nakazało przysiądz przed Sądem, a Sądu niebyło, więc gdy się nakaze przez Uniwersały, ze w Grodach lub Ziemstwach przed Aktami przysiądz mogą, a nie przysięgą, Juz wtedy Grody y Ziemstwa słusznie
będą [???]wali Prawo.
Odezwał się JP. Zaleski P. Trocki: Nierozumiem za większy kryminał Męzoboystwa, jak buntu, ani się więcey lękam [???] rozkazu jak nieposłuszeństwa Prawu, gdy dowiadujemy się ze Prawa szanowane niesą, iz Ci do których się tez Prawa sciągają,
posłusznemi Jego bydź niechcą, ju przerazic Nas to powinno, bo to jest bunt okropnieyszy nad wszystkie jnsze, [???] Extra Cadentie są na te kryminały ustanowione, ka[???] podług Prawa powinny, upraszam więc, aby w Uniwersałach oznaczenie kary było wyrazone, Jzby nie zostawiać Jch w mniemaniu
ze grzeszyć wolno y kary się [???] niebać.
JP. Mar. Seym. zapytał się czy Wola Stanów aby Uniwersały wydobyły z orzeczeniem kary na przestępców.
Cała Jzba jednomyslnym zezwoleniem odpowiedziała nato zapytanie. Poczym Ministerium zblizyło się do Tronu, y Sessya solwowana została przez JP. Podk. Kor. na następujący Wtorek na godzinę 10tom .
[s. 301]Dokładny związek rzeczy urządza doskonałość Dzieła, bez którego własciwa iego istota nie mogłaby zostawać. Wszelkie czynności
ludzkie nie byłyby dopełnianemi, gdyby bez układu rzeczy miały następować. Każdy żyiący po utworzeniu mysli nim przedsięweźmie
iey dokonanie rozkład wprzod czyni, aby porządnym w niey postępowaniu mogł ią do skutku doprowadzić. Gdyby doswiadczenie nienauczyło,
zwyczay powzięty, nieprzekonywał, to sam skład czynności pociągały; Lecz nierozciągam się wywodem zniewalaiących przyczyn,
które nawet miałkiemu zastanowieniu dostatecznym staią się przekonaniem. Do Was Pe Stany w mówić w tey mierze iest prożnym, bo tam gdzie przezorność swiatło, y znaiomość, widocznie w czynnościach okazuie się; Wielbić
a nie przekładać iest mym obowiązkiem. Przymioty Wasze iak są wygurowane tak gorliwoscią Ducha Obywatelskiego są wspartemi,
aby było dobrze Oyczyznie; Te hasło czynności Seymuiących Stanów zaięte tak stale utrzymywane, że którym wątpliwych dla Kraiu
pomyslnosci spodziewac się należy. Ale iak pomyslność iest zawsze przyiemną tak milszą gdy w niedługim iest dosiągana oczekiwaniu.
O tey przyspieszenie odzywa się do Serc naszych Miłość Oyczyzny, którey wzbraniać nie potrafiamy. A przeto uskramieymy obfitość
mowienia, choc gorliwością podniecona, w prędszym porozumieniu się kończmy Materye przychodzące pod Nasze zadecydowanie, tym
Oyczyznie Usługę, a Sobie Ulgę w pracy przyniesiemy; do czego zmierzaiąc przystępuię do Proiektów powiększaiących Dochody
publiczne, u Laski znayduiące się do przeczytania których - wzywam JPa Sekretarza − .
JW. Butrymowicz PP. ie 29. Maia 89.
Gdy na wczorayszey Sessyi w zapadłym Prawie o Podatku z Dobr Poiezuickich, podsunęło się słowo, Dziedzictwo tych Dobr Possessorom przyznawaiące, y gdy zostawiony iest dla nich warunek, iz Kapitały zate Dobra ustanowione, Possessorowie składać będą mogli, widzę że już Ci Possessorowie, staną się tych Dóbr Dziedzicami, tak iak y my wszyscy swoich Possessyi, ktore ieden od drugiego mamy nabyte, lub nabywamy.
Zachodzi iednak wielka między kupnem Naszym a kupnem Dobr Pojezuickich róznica, bo gdy My ieden drugiemu przedaiemy Dobra,
targniemy się twardo, y szukamy Kontrahentow, Kto więcey zapłaci. Kommissya zaś Rozdawnicza, przedaiąc te Dobra, nie miała
tey ostrożności, owszem przedawała tym, którzy sami sobie cenę ustanowili ustanawiali, y ktorzy wybierali sobie wprzod Lustratorow, ażeby podług Ich żądania Intrata w tych Dobrach wyciągana była,
ztąd też to wypadła tak wielka dla Rzpltey szkoda, iż Possessorowie Dobr Pojezuickich tak tanio pobrali one, ze 3 y 4 razy
więcey maią z nich Intraty, niżeli do Funduszu Edukacyinego płacą Dochodu.
Jeżeli tedy dla nienaruszenia Doplomatow No Pana, y dla nie nadwerężenia Przywilejow Dobr Ziemskich /:iak tu w wielu głosach słyszałem:/ Lustracyi nowey do tych Dóbr wysłać już nie można, zgadzam się nato, ażeby Possessorowie tych że Dóbr podawali Intraty swoie do Kommissyi Woiewodzkich tak iak y inni Dóbr Ziemskich Dziedzicznych. Właściciele, żądam tylko, ażeby Kapitały za te Dobra niebyły tak liczone iak Kommissya Rozdawnicza one ustanowiła, lecz ażeby według teraz ukazac się maiącey Intraty Kapitał wproporcyą pomnożony został, lub naostatek ieżeliby y to miało naruszać Dyplomatu, czyli Konstytucyą, tedy niechże Kapitały zostaną w tey samey Kwocie, ale Procent od nich, nie już puł pięta od Sta, [s. 302v] iak Possessorowie Dobr Pojezuickich płacą, lecz po siedm od Sta, iak Rzplta Nasza, teraz pożyczaiąc dla Siebie pieniędzy, płacic przyrzekła, niech opłacaią. To iest moje zdanie względem Kapitałów y Procentow z Dóbr Pojezuickich y do do decyzyi Nh Stanow, oddaię Stanom.
Sessya 111. d. 29. Maia
[s. 303v] [s. 304] [s. 304v] [s. 305] [s. 305v] [s. 574]NOVA ET VETERA
Numer 44.
GAZETA WARSZAWSKA
We SRZODĘ DNIA 3 CZERWCA ROKU 1789.
Z Warszawy d. 3. Czerw: W przeszły Poniedziałek, Jey Mość Pani z Potockich Kossakowska Kasztela: Kamińska ziechała do tuteyszey Stolicy, dla zwiedzenia Siostry swoiey JeyMci Pani Kasztela: Lwowskiey ; a stanąwszy w Pałacu JP. Potockiego Marszałka Nadwornego Litew : Synowca swego tamże przywitana została od Dam y Kawalerow Imienia Potockich , tudzież Skolligowanych swoich, na przybycie Iey radosne licznie zgromadzonych.
SESSYA SEYMOWA CXI.
Dnia 29. Maia .
Za przybyciem J. K. Mości do Senatu, po Zagaieniu Sessyi przez J.P. Marszałka Konfe: Kor: zabrał Głos Xiąże Jmć Czetwertyński Poseł Bracławski , w którym domawiał się, ażeby postępuiąc w Kontynuacyi Proiektu względem opłaty od Dobr y Summ Po-Jezuickich, Procent od tychże Summ był podwyższony.
JP. Butrymowicz Poseł Piński, nierownie więcey upatruiąc pożytku dla Rzpltey z tego, ieśliby nowe Lustracye do tych Dobr Po-Jezuickich nakazanemi były, aniżeli z podniesienia procentow; dopraszał się, ażeby takowa Lustracya nastąpić mogła, y stosowny do tego podał Proiekt.
Gdy różność zdań zachodziła, iednych dopraszaiących się nowey Lustracyi , drugich żądaiących podniesienia Procentu aż do siedmiu od sta (a to na fundamencie Prawa służącego dla W. Xięstwa Litt: ) Zaczym podany Proiekt względem podwyższenia procentu do takoweyże kwoty, był czytany.
Po przeczytaniu tego Proiektu, JP. Potocki Lubelski , w zabranym Głosie oświadczył, iż gdyby takowe podniesienie Procentu, mogło być ukaraniem tych osob, którzy na święty maiątek Rzpltey świętokradzką targneli się ręką; którym ten maiątek służył za nadgrodę szkodliwych przeciw Rzplitey usług w czasie owego naynieszczęśliwszego dla Polskiey Seymu Delegacyinego ; [s. 574v] którzy bogate ozdoby Swiątnic Pańskich w zdobyczy odnosili, y one nietylko po Kraiu, ale nawet za granicę przedawali (iako się samemu widzieć nadarzyło sławną owę Po-Jezuicką Montrancyą Krakowską , aż do Wrocławia przeszłą, y tamże w ręku Zydowskich zostaiącą)(*)
chętnieyby się nietylko na podniesienie Procentu na Summy, ale też na naysrzoższe ukaranie szkodliwych Obywatelow pisał; lecz gdy iuż podobno w większey części, y Dobra y Summy Po-Jezuickie , w insze przeszły ręce, a ci, którzy od takich kupowali, na dobrey one wierze nabywali; zaczym byłby naywiększą niesprawiedliwością, karać niewinnych wtedy, kiedy winni od wszelkiey uszli kary; nie sądził przeto podwyższania nad Prawo Koronie służące Procentów, lecz raczey, ażeby podług wniosku JP. Pińskiego , nowa Lustracya nakazana była.JX. Kossakowski Biskup Inflantski , popieraiąc zdanie JP. Lubelskiego dodał, iż pewnieby nie ieden niewinny ukarany został, gdyż wie sam dokładnie, że wtedy, gdy Dobra Po-Jezuickie rozdawane były, niektórzy z tych, co Przywileie na też Dobra pobrali, we 24. godzin za odstąpienie tych swoich Przywileiow, po sto tysięcy Złotych podostawali.
JP. Krasiński Podolski oświadczył, że sam Głos JX. Biskupa Jnflantskiego przeświadcza, do iakowego stopnia maiątku Rzplitey łupiestwo następowało; y iednaż to ma być Polska , gdzie zbrodnia y zdrada przeciw Oyczyznie nietylo że ma być bezkarna, ale też ieszcze nadgrodzona, za coż nie maią być czytani ci, ktorzy za czynione przysługi Nieprzyiaciołom Oyczyzny, z maiątku teyże Oyczyzny nadgradzani byli, ażeby teraz ukaranemi zostali.
JP. Suchorzewski Kaliski , równie iak y inni, gorliwość swoię okazuiąc, ażeby kiedyżkolwiek nastąpiło ukaranie zdradliwych y szkodliwych Oyczyznie Obywatelow, ktorzyto w czasie Seymu Delegacyinego , niestarali się u Papieża, ażeby Breve znoszące Zakon Jezuicki tak użyteczny w Polszcze , cofnione było ale chętnie na iey przyięcie zezwolili, a to dla tego iedynie, ażeby y Dobrami y sprzętami Jezuickiemi niegodziwie wzbogacać się mogli.
Gdy wielorakie y długie zachodziły spory, iakowy procent na Summy wszystkie Po-Jezuickie ma być ustanowiony; uformowana została propozycya ad Turnum takowa: "Czyli Procent od Summ Po-Jezuickich , tak na Dobrach będących, iakoliteż y rękodaynych, ma być opłacony po siedm, czyli po pięć od sta."
Szedł Turnus na takową propozycyą, po którego zakończeniu, ogłoszona pluralitas została, to iest: że ma być płacony po siedm, było Wotow 52. że ma być płacony po pięć, było Wotow 59.
JP. Rożnowski Gnieźnieński oddał swoy ieszcze do tego Proiektu dodatek, ażeby kto zechce na większy Procent Summę Po-Jezuicką podnieść, niżeli po 5 od sta; podniesienie takowe, zapewną Ewikcyą wolne było, zachowuiąc pierszeństwo dla tego, u którego iest Summa lokowana, ieśliby ofiarowany większy procent sam opłacać oświadczył się. Takowy dodatek z uczynionemi odmianami y poprawami, iednomyślnością przyięty został.
Czytał potym JP. Sekretarz Seymowy, Proiekt względem Kawalerow Maltańskich , iakowa od tych opłata ma następować do Skarbu Koronnego na podatek; który wzięty został do Deliberacyi.
Zabrał Głos potym Xiąże Jegomość Marszałek Konfederacyi Litt : w ktorym doniosł Stanom o nadesłanych do siebie Rapportach od Grodow Brzeskiego Litewskiego y Mińskiego , iż na fundamencie Prawa zapadłego, ażeby Manastery y Popi Dysuniccy , na wierność Rzplitey przysięgę wykonali, takowey wykonania Przysięgi wzbronili się y nie dopełnili; Mińskiego zaś Monasteru Ihumen oswiadczył, iż raz przysiągszy Imperatorowey Rossyiskiey , nie może przysięgać na wierność Rzpltey bez wyraźnego na to pozwolenia, tak od IP. Posła Rossyiskiego w Warszawie będącego, iakoliteż Episkopa y Archimandryty Słuckiego.
Czytał te Rapporta IP. Sekretarz Seymowy. Po których przeczytaniu, IP. Suchodolski Chełmski , przełożywszy straszne z takowego nieposłuszeństwa zapadłemu Prawu konsekwencye, ieżeli w własnym Narodzie, będą obcemu Panowaniu podlegli Obywatele, y nieposłuszni Prawu, ieżeli oraz wyrokow Stanow, bez referencyi [s. 575] do obcych Ministrow zachowywać nie zechcą; dopraszał się o nieodwłoczne wydanie, Uniwersałow do wzmiankowanych Grodów, ażeby extra Cadentiam Sądy złożywszy nieodwłocznie, nieposłusznych Prawu sądzili, y podług przepisu tegoż Prawa ukarali.
Ten wniosek przez IP. Chełmskiego uczyniony został przez Głos IP. Zaleskiego Posła Trockiego poparty; który przełożywszy wielkie niebespieczeństwo dla Rzplitey z nieposłuszeństwa Prawu, o ukaranie nieodwłoczne nieposłusznych dopraszał się.
Za uczynionym zapytaniem od IP. Marszałka Konfeder: Kor: ieżeli iest zgoda, ażeby Uniwersały wydane zostały, iżby extra Cadentiam Sądy złożone były, y nieposłuszni podług Prawa ukarani zostali iednomyślne na to wszystkich nastąpiło zezwolenie.
Sessya Seymowa solwowaną została na Wtorek następuiący, na godzinę 10. to iest na dzień 2 Czerwca.
Z Łucka d. 27. Maia . Z Inkwizycyi urzędownie uczynionych pokazało się, iż Kapłan Greckiego Obrządku Unicki , Paroch Horodyski , w wielkie y ustawiczne piiaństwo wdawszy się, codziennie prawie rano y wieczorem w Karczmie z Chłopami bawił się; powrociwszy z Karczmy piiany do Domu, Zonę swą y Domownikow biciem rozganiał; Matkę swą zelżywemi słowami łaiał; w Dzień ieden Niedzielny Mszą S. po piianemu (iak Dekret mowi) odprawował; naostatek, z tego tak wielkiego piiaństwa y szkaradnego życia (o prawowierność także, z nie ktorych iego słów, bardzo był podeyrzany) przyszedł do tey bezbożności, iż umyślił sam wyrzynać Szlachtę y Zydow ; do czego pod ścisłym sekretem namawiał niektorych swoich Parafianow, kupiwszy iuż dla nich 5. nożów, y o olepsze ieszcze oręże starać się przyobiecawszy, naznaczaiąc na tę krwawą Rzeź dzień Wielkanocy Polskiey , gdy Obywatele zebrani będą w Kościele na Rezurrekcyą; upewniaiąc tychże swych Parafianow, iż podobna Szlachty y Zydow Rzeź po całey Polszcze dziać się będzie. Wypadł na tego Parocha Dekret w Sądach Grodu Łuckiego , ażeby był naprzod Degradowany , a potym ścięty. Tym się zakończyły złe obyczaie, a z nich naturalnie wypływaiąca Irreligia , naostatek zaś y szkaradne zbrodnie, nie zawsze wprawdzie pod miecz Katowski idące, zawsze iednak Kata warte.
Z Hamburga d. 6. Maia . Generał de Muszin Puszkin , Kommenderuiący Armią Rossyiską w Finlandyi , wyiechał iuż z Peterzburga do mieysca swego przeznaczenia; dokąd za nim udał się także Generał de Michelson Jamburcki Reyment Kyrysierow, ruszył iuż w tamte strony. Galery w Peterzburgu budowane swieżo, teraz na wodę spuszczaią.
Z Wiednia d. 2. Maia . Dzisieyszy Suplement do tuteyszych Gazet, zamyka w sobie Raport Xiążęcia de Cobourg z Roman pod dniem 22. Kietnia; według którego, Pułkownik Karaiczai z trzema Dywizyami Kawaleryi, z Batalionem Kaunitz , y z 200. Arnautami , odparł Korpus od 5.000. ludzi naywybornieyszey Tureckiey Kawaleryi pod Kommendą Seraskiera Hagy Soitary z Natolii , (od którego rzeczony Pułkownik z wielką żwawością był attakowany) z takim skutkiem, że Nieprzyiaciele [s. 575v] 40. z zabitych swoich na placu zostawili. W koniach zabitych zostało na placu do 100. y więcey niż 40. koni z pieniędzmi y Orężem rozmaitym, tudzież dwie Chorągwie przez naszych zdobyto. Nasza Kawalerya tak mocno była roziątrzoną, iż żadnemu Turczynowi Pardonu nie dawała. Umykaiący Turcy , udali się do swoiey Jnfanteryi w Lunkamare , y nazaiutrz z tąż Jnflanteryą cofneli się aż do rzeki Trotus . Strata nasza wynosi 14. ludzi zabitych, y 32. ranionych. Między ranionemi znayduią się Maior Koszegy , Pierwszy Leytnant Geringer , y Leytnant Vörös.
Wiadomo teraz, że Główna nasza Armia, ściąga się właściwie przy Lugosz w Bannacie , y iest przeznaczona, nietylko do zasłonienia Okolicy Mehadia przed wtargnieniem Nieprzyiacielskim, ale nawet, gdyby okoliczności pozwoliły, do wkroczenia przez szlak Mehadia na Wołoszczyznę , częścią dla oddalenia przez to Główney Tureckiey Armii od Bannatu y od okolicy Belgradu ; częścią też dla założenia Placu Woyny w Kraiu Nieprzyiacielskim, tudzież, gdyby można, dla zmierzenia ku złączeniu się z Korpusami Siedmiogrodzkim y Xiążęcia de Cobourg , przeznaczonemi także do wtargnienia na Wołoszczyznę . Generał Artyleryi Xiąże de Ligne przeznaczony iest z Korpusem Woyska od 18. do 20.000. ludzi, na zasłonienie Semlino , y w powszechności mówiąc, nasze Woysko w tamecznych strontach, żadnego zgoła kroku niema czynić przeciwko Fortecy iakieykolwiek, póki Batalii wprzód niewygra.
Od Niższey Elby d. 10. Maia . Ponieważ Armisticium trwaiące między Danią y Szwecyą, czterdziestą dniami przed rozpoczęciem znowu Nieprzyiacielskich kroków, ma być wypowiedziane, y to wypowiedzenie nie nastąpiło ieszcze; przeto toż Armisticium, dłużey potrwa. Negocyacye w Kopenhadze swoim także idą torem, y nieprędzey dowiemy się o Rezultatum Negocyacyi namienionych, chyba wtedy, iak wysłany do Peterzburga Kuryer Duński powróci z odpowiedzią Dworu Rossyiskiego .
Z Wiednia d. 13. Maia . Dzisieysza Gazeta nasza Dworska zawiera w sobie co następuie: "Cesarz Jmć od kilku dni codziennie maiąc attak Febry, z łożka nie wstawał. Zawczora ten attak był nieco słabszy, niż w dni poprzednie; następney nocy Monarcha miał sen przerwany. Wczora Cesarz nie miał attaku Febry, ale przeszłą noc bez snu przepędził."
Z Neapolu dnia 2. Maia. Xiężna de Bellmonte , która własną swoią ręką malowany pewny Obraz, posłała Jmperatorowey Jeymci Rossyiskiey; od teyże Monarchini w podarunku otrzymała Portret Jmperatorowey, suto Brylantami y Perłami sadzony.
Numer 44
SUPLEMENT
DO GAZETY WARSZAWSKIEY
We SRZODĘ DNIA 3. CZERWCA ROKU 1789.
Z Wiednia dnia 9. Maia . Cesarz Jmść we Srzodę po Południu niespodzianie znowu miał Attak Febry, gdy się przechadzał w Augarten . W nocy potym Kaszel tęższy ziawił się, oddech był trudnieyszy, y te okoliczności trwały zawczora przez cały dzień tak, że Cesarz Jmść znowu położyć się musiał. Przecież zeszła noc była spokoyna, y inne także uciążliwości zaczynaią się umnieyszać.
Oczekiwany tu coraz barziey na przybycie W. Xiązęcia z Florencyi z dwóma Jego młodszemi Synami, którzy obyczaiem Niemieckim maią bydź wychowani. Głoszą, że W. Xiąże Toskański , nie prędzey powróci do Włoch , aż póki Elekcya Króla Rzymskiego nastąpi; dodaią także, że rzeczony W. Xiąże w Florencyi postanowi Regencyą, y że Biskup de Pistoia , iako Pierwszy Minister , przy Regencyi namienioney będzie Prezydował.
W Kroacyi spodziewaią się na Kampanii tegoroczney Scen nayważnieyszych y naykrwawszych, gdyż Mieszkańcy po Górach Bośnii , złączyli się z Turkami tam nayduiącemi się, tak, że liczba Nieprzyiacioł w owey stronie, coraz znaczniey powiększa się.
Armia Turecka w Serwii y Bośnii przeciwko Austryakom wynosić ma do 120.000. a przeciwko Rossyiczykom na Wołoszczyznie do 90. tysięcy.
Z Hermanstadt d. 28. Kwietnia. Turcy zwolna teraz cofaią się od naszych Szlaków, y maszeruią ku Widdin .
Z Paryża d. 11. Maia. Mowa JP. Necker przy Zagaieniu Zgromadzenia Seymu miana, prędzey podobno niebędzie drukowaną, poki Deputowanych Miasta Paryża nie nastąpi Nominacya, którą zupełnie ieszcze nie została ułatwioną. Wreszcie, Pierwsze Zgromadzenia Stanów Powszechnych, były cokolwiek niespokoyne, wszakże iest nadzieia, że zwolna y Spokoyność y Jedność w tychże Zgromadzeniach [s. 576v] daley przodkować będą. Cała rzecz zależy na tym, ażeby Szlachta y Duchowieństwo Wyższe przychylić się chciały do tych Prawideł, które JP. Necker względem Mieyskiego Stanu za przyzwoite poczytuie dla dobra Kraiu. Do tego czasu obadwa te Pierwsze Stany, znacznie ieszcze od rzeczonych Maxym są dalekie, y niektorzy lękaią się przeto, że sytuacya JP. Necker , stanie się barzo przykrą, y że z trudnością będzie się mógł utrzymać na Urzędzie swoim; inni znowu spodziewaią się, że Monarcha go dzielnie wesprze, y że naostatku dobra Sprawa odniesie Tryumf.
W samym skutku stało się to, co przewidzieliśmy. Dyaryusz Seymu Jmci Pana Mirabeau , który pod tytułem: Stany Powszechne z druku wychodził, został zakazany, y mianowicie pierwszy Arkusz, który censuruie się za Pismo Obelżywe, y za takie, które pod Maską Wolności wszystkie znamiona zuchwalstwa na sobie nosi. Na ten Dyaryusz prenumerowało iuż 12.000. Osob, y liczba wszystkich Prenumerantów byłaby zapewne przeniosła 20.000. ludzi. Cena Dyaryuszu tego na Kwartał była 9. Liwrom . Księgarz Jay , Prenumerantom niechce Subskrypcyi oddać, ponieważ ma nadzieię, że otrzyma ieszcze pozwolenie do dalszego Dyaryuszu drukowania JP. de Mirabeau odebrał iuż 100.000. Liwrow od Księgarza rzeczonego, y zapewne niechętnym poglądać zechce okiem na tę Tamę dochodom iego położoną. Deputowani Mieyskiego Stanu , ktorzy Dyaryuszu tego, ani chwalą, ani też ganią, byli tego zdania, iż nie należałoby drukowania iego tamować przy okolicznościach teraźnieyszych, ażeby Naród został uwiadomionym, co się na Seymie dzieie. Szlachta y Duchowieństwo wezmą tę rzecz ieszcze na Deliberacyą.
W Marsylii y w Aix , świeżo znowu powstały rozruchy, y Woysko tam posyłaią dla utrzymania Pospólstwa w spokoyności. Wszakże to bez fundamentu rozpisano, iakoby w Marsylii w samym skutku przyszło iuż do gwałtownych krokow rzeczywistych między tameczną Młodzieżą y Zołnierzami, iako Korrespondenci nasi oznaymuią, którzy w powszechności rozpisuią w tey mierze cale przesadzone y niepewne wiadomości. Tym czasem obadwa Miasta prosiły Króla, ażeby świeżego Woyska do nich nieposyłano, gdyż Pospolstwo do wielkich Excessów przez to mogłoby być przywiedzione.
Z Madrytu donoszą, że Hiszpański Vice-Rey Peruański , Don F. Gil de Lemos , żegluiąc z Kadyx we 35. dniach stanął w Carthagena w Ameryce . Od odkrycia wspomnioney części świata, nikt ieszcze tak szybkiey tam Zeglugi nieodprawił. Odległość od Kadyx do rzeczoney Carthageny wynosi 4,600 Mil Morskich.
[s. 577]Z Sztokolmu dnia 1. Maia . Gdy Krol Jmć przy Konkluzyi Seymu ostatni raz u siebie miał Tayną Deputacyą, zlecił Osobom ią składaiącym, żeby Przyiaciołom swoim oznaymili, iż Krol Wielkiey Brytanii kazał deklarować Dworowi Duńskiemu , że umówił się z Prusami y Holandyą na wstrzymanie Krola Duńskiego od wszelkiego directe y indirecte wdawania się w Woynę między Szwecyą y Rossyą.
Z Sztokolmu d. 8. Maia . Teraz y innych Panów Szwedzkich , którzy siedzieli ieszcze pod Aresztem w Zamkach Friedrichshoff y Droingholm uwolniono, wyiąwszy Szambelana Barona Stierneld , y Pułkownika Almfeld , których daley ieszcze, nie wiadomo dokąd, transportowano.
Senatorowie Graf Bielke , Graf Falkenberg , y Baron Ramel , prosili o swą Dymissyą; Senat także od kilku dni otrzymał Wakacye. W powszechności mówiąc, barzo ważne nas czekaią Odmiany wnętrzne.
Główne Artykuły Uchwał Seymu teraz skończonego, są następuiące: (1.) Staranie Krola Jmci o Dobro Kraiu, w wdzięcznością uznała się; y taż sama Krolowi Jmci y na potym zaleca się. (2.) Na żądanie Krola Jmci, nominowano Tayną Deputacyą; tudzież Kommissyą ku wybieraniu Podatków a spłaceniu Wydatków od Stanow ustanowiono. (3) Stany Xiążęciu Sudermanii , za usługi iego znakomite, oferuią Donum Gratuitum . (4.) Stany oświadczaią radość z okoliczności Postępkow w Naukach Królewica Następcy Tronu, przy odprawionym Examinie dowiedzionych. (5.) Uchwała od Zgromadzonych Stanow zaszła na zapłacenie Długow Koronnych , y Woiennych Kosztow . O Akcie Ziednoczenia się y Bespieczeństwa , żadney więcey niebyło wzmianki, ani go między uchwały Seymu nie umieszczono.
Z Madrytu d. 27. Kwiet: Officerowie po większey części, ktorzy z rozmaitych Prowincyi Kraiowych, w tuteyszey Stolicy bawili się, odebrali Ordynans udania się natychmiast do swoich Reymentów. Rozkaz ten posłano także rozmaitym Urzędnikom Cywilnym, ażeby do mieysc swoiey Rezydencyi iechali. Namieniony Ordynans rozciąga się nawet do Dam rozmaitych, ktore w nieobecności swoich Mężów w Madrycie cieszyły się, y przez swoie Galanterye dały pochop do tego rodzaiu wygnania.
Xiąże de Crillon z Paryża przyiechał, y uda się do Gubernii swoiey w Valencyi .
Z Hamburga dnia 19. Maia . Z Peterzburga donoszą, że Lody na rzece Newa , dnia ostatniego Kwietnia tam puściły. Wspomniona zatym Rzeka, przeszłey zimy, przez 164. dni lodami okryta była.
[s. 577v]Doniesienie z Warszawy dnia 3. Czerw: R. 1789.
Kancelarya Kommissyi Rzpltey Skarbu Koronnego Kwarciana , na mocy dyspozycyi Kommissyi Skarbu Koronnego pod dniem 29. Mca Maia R. bieżącego zapadłey, donosi Publiczności, iż Licytacya Woytostw iako to: Pierwszego we Wsi Komorowie w Woiewodztwie y Ziemi Rawskiey leżącego, Intraty Roczney post Expensas Złł. Polskich 252 Gr. 10. Lustracyą ostatnią wyprowadzoney maiącego; Drugiego we wsi Mnichowie w Woiewodztwie y Starostwie Brzeskim Kuiawskim leżącego, intraty roczney post Expensas Zł: Pol: 208. podobnież Lustracyą ostatnią wyprowadzoney maiącego, na dniu 30. Miesiąca Czerwca Roku teraźnieyszego 1789. publicznie w obliczu Kommissyi odprawować się będzie. Zyczący sobie też Woytostwa Licytować, Attestatum de Sufficienti pignore od Ziemianstwa lub Grodu, proprii distictus podpisane w Kancellaryi Kwarcianey na trzy dni przed Licytacyą złożyć, y na terminie Licytacyi wyżey oznaczonym sami osobiście lub przez swych umocowanych Plenipotentow, stawić się są obligowani.