Sessya 197.
Dnia 27. Listopada
JmP Marszałek Seymowy zagaił w te Słowa "Skwapliwość iak zwykle bywa wielbiona
Litt:
JmP Swiętosławski Wołyński stosowne uczynił tłumaczenie, iż gdy na dniu wczorayszym, wprowadzona materya Rekrutow dwoistą zrodziła Kwestyą, iednę zabespieczenia pewnego Rekrutu, drugą nie naruszenia prawa Sto Tysięcy Woyska uchwalaiącego, dla tych załatwienia Zgromadzeni do Domu JmPa Marszałka Seymowego Koledzy poczynili niektore Dodatki, ktore w Projekcie maiącym się czytać dopisał.
Czytał JmP Sekretarz Projekt względem Rekrutow z poprawkami od słow = A tego Prawa dopełnienie.
JmP Wawrzecki Brasławski podał podobny Projekt z małą w niektorych mieyscach odmianą dla Prowincyi Litewskiey.
Po przeczytaniu tego Projektu JmP Marszałek Seymowy oswiadczył. Iz gdy obydwa przeczytane Projekta do iednego dążą zamiaru iest Jego zdaniem, aby pierwszy Projekt JmPa Wołyńskiego tak dla Korony, iako y Litwy był decydowany, w ktorym JP. Brasławski moze swoie umiescić mysli, bez udzielnego Projektu.
Zadna przeciwko temu wnioskowi nie zachodziła oppozycya, owszem liczną odezwą Seymuiących poparty został.
Czytał zatym powtornie JP Sekretarz Projekt JmPa Wołynskiego po [s. 370v] ktorego w pierwszym Punkcie przeczytania odezwał się JmP Suchorzewski Kaliski, Daruie mi JW. Marszałek Seymowy, iz dla waznych okoliczności o ktorych teraz dopiero dowiaduię, Dalsze czytanie Projektu rozpoczętego, tamuię y o czytanie nadeszłych Rapportow do Kommissyi Woyskowey y od nich Kommunikowanych upraszam.
JmP Marszałek Seymowy złożył się mu Konstytucyą 1768 Roku ze nie może zaczętey materyi przerywać.
JmP Suchorzewski Kaliski popar swoie wniesienie mowiąc: Jż te Rapporta są ważne w Konsekwencyi, y wymagaią spiesznego zaradzenia.
Xże Marszałek Konfederacyi Litt: oswiadczył "Jz gdy JmP Marszałek Seymowy dla nacisku zatrudnień zawsze mu nadesłane oddaie do przetrząsnienia Rapporta, o ktorych waznieyszych okolicznosciach zawsze zwykł uwiadomiać Stany, więc y o teraznieyszych, ktore w tym momencie dopiero mu są oddane, za przeczytaniem ich doniesie.
JmP Gorzenski Poznanski czyniąc zwrot do rozpoczętey materyi uczynił dwie uwagi, pierwszą względem miary iż Rekrut 65. calow trzymaiący iest za mały y okazał laskę 69. calow wymierzoną, ze podług tey srzedni wzrost wydaie się; drugą iz Rekrut powinien mieć tyle mocy, aby mogł znieść bron tłomoczek z przewleczeniem y pozywieniem, 60 ładunkow w Patrontarzu, y plaszcz ktory dosyć zawazy, osobliwie gdy będzie zmoczony, y to wszystko pod rozwazne Stanow umiarkowanie poddał.
Odpowiedział JmP Marszałek [s. 371] Seymowy "Iz te uwagi w poznieyszym punkcie Projektu, gdzie się oznacza miara Rekruta, mogą swe znaleść mieysce.
Przystąpił znowu JmP Sekretarz do czytania następnego Punktu od słow = A tego Prawa =
JmP Suchodolski Hełmski żądał izby w pierwszym Punkcie Projektu wyrazona była Wola Stanow ze chcą mieć iak nayprędzey dokompletowane y umundurowane 65. Tysięcy Woyska podług ostatniego Zalecenia
JmP Walewski Wda Sieradzki wnosił, iżby y Regimenta trzy transformowane obowiązane były dokompletować po dwie Chorągwie, bez czego Etat tymczasowy niebyłby uzupełnionym.
JmP Marszałek Seymowy rzekł: iz Wniosek JmPa Woiewody Sieradzkiego chyba szczegolnym Zleceniem Kommissyi Woyskowey moze byc pozniey ułatwiony.
Gdy dalsze za powtarzanym przez JmP Sekretarza czytaniem, pierwszego z Projektu JmP Wołynskiego Artykułu czynione były dodatki, ktore Decyzyą iego zwłoczyły. JmP Suchorzewski Kaliski ponowiwszy swoy Wniosek o czytanie Rapportow, rzekł "Aby nas ten przypadek nie potkał, co Archimedesa, ktory w swoiey zatopiony Sztuce, gdy od nieprzyiaciela odniosł cios w głowę, mowił mu nie przeszkadzay! Zeby y my rownie nie mowili nachodzącemu Nas nieprzyiacielowi, nie przeszkadzay Nam do Rekrutow"
JmP Suchodolski Chełmski [s. 371v] popieraiąc wniesienie JmPa Kaliskiego wyraził, iż nie mozna przywiązywać się tam do porządku Seymowania, gdzie zachodzi okoliczność całosci y bezpieczenstwa Kraiu tykaiąca, y oświadczył, iż ieżeli w decyzyi będący Punkt przeydzie iednomyslnością wstrzymywać go nie będzie, iezeli zas nie, to nieodwłoczne czytanie Rapportow zamawia, bo smutno byłoby rzeczą, traktować nieodstępnie Materyą o Rekrutach, kiedyby pogranicznych Obywatelow zycie w niebeśpieczenstwie zostawało.
Oswiadczył JmP Marszałek Seymowy, iż za powtorzonym ieszcze przeczytaniem Punktu Czyni Zapytanie o Zgodę, ktora zdaie się być powszechna.
JmP Moszynski Brasławski zapytał się iak Rekrut z Dymow Zydowskich wybierany będzie, kiedy zydzi nie mogą być in natura rekrutowani.
Odpowiedział JmP Marszałek Seymowy, iż ta okoliczność zawarta iest w osobnym Projekcie JmP Pinskiego y dlatego wstrzymaną do Decyzyi iego została.
Przymowił się JmP Butrymowicz Pinski, iż naylepiey w ten czas uzycie Zydow może być obmyslone, gdy Projekt iego ogolnie traktuiący o Zydach, przedsiewzięty zostanie, do którego wstrzymac się w tey okoliczności zyczył.
Gdy Kwestya JmPa Bracławskiego tym sposobem załatwioną została, a przeczytany punkt od Słow = A tego prawa ktore uzupełnienia etc Zapytał się JmP Marszałek Seym: o zgodę y trzykrotna iednomyslnie słyszeć się dała.
[s. 372]Xże Marszałek Konff Litt: z przeczytanego przez siebie na dniu dzisieyszym przysłanego od Kommissyi Woyskowey Rapportu, uczynił takie doniesienie;
Iż Porucznik Kossakowski Rapportuie z Białyni\cz/[???], że go doszedł odgłos powszechny, iz trzy Pułki Moskiewskie, dwa Piesze, a trzeci Konny Karabienierów z Armatami maią wkroczyć
od Mochilowa do Polski. Lubo to doniesienie /:mowił:/ nie iest rzeczą pewną, lecz ostrożność Porucznika warta iest pochwały,
bo gdyby dopiero za widzialnym obcego Żołnierza wkroczeniem donosił, jużby popadł Karze, za co wkroczyć pozwolił, nie iest
tayno, że przeszło kilka Miesięcy był zamiar weyscia Kozaków Rossyiskich dla protegowania buntu, lecz wczesną przezornością
Stanów odwrocony został; lękać się Nam potrzeba wszystkiego przypomniawszy sobie że w tey znayduiemy się porze w którey zbliżamy
się do Sławy, to gdyby Nam teraz wydarta była, pogrążenibysmy zostali na dnie niesławy, lepiey umierać ze sławą, niż zyć w
chańbie, dlatego w tak ważney okoliczności nad to bydź ostrożnemi niemożna. Zmiana osiadaiącego Tron w Turczech przeszkodziła
klęskom ktore zpaść na Polskę miały. Naród Litewski w gorliwosci nie wyprzedzony, sposobność mnieyszą w tym momencie znayduie;
późniey pożyczka pieniędzy, pozniey go y broń dla Kawaleryi dochodzi. Iuż zapakowane Karabinki podobało się Kommissyi Woyskowey
z niewiadomych powodow zwrocić y oddać, co by było nienastąpiło bez wstawienia się Xcia Stolnika Litt: Posła Naszego w Berlinie.
Ochocza Młodzież poszła pod znaki, ale nie iest uzbroiona, a od Skarbu Naszego
[s. 372v]
dochodzi wiadomość, że niemasz na zapłacenie pieniędzy; Lecz ieden Naród składaiąc, kiedy podwakroć Korona niebespieczeństwem
zagrożona, dwakroć Litt. Zołnierz ruszał na Iey obronę. Nam Ludzi nie potrzeba, ale broni, tey niech Korona użyczy, a wroconą
potym mieć będzie. W tak smutney okolicznosci pewnych szukać trzeba srzodków, niemasz pewnieyszych nad postawienie się w sile.
Odwołuię się do Głosów moich od początku Seymu, że były stosowne do propozycyi od Tronu podanych, z których dwie pierwsze
zawierały Podatki y Woysko, a trzecia poprawę Rządu, tak rozsądek kazał, aby pierwey zabespieczyć się siłą zewnętrznie a dopiero
potym wewnętrznie Rządem. Wiem Ja że y cnotliwi Ludzie nie są od pocisków wolni. Wiem co na Mnie y innych iadem ciekące pisały
piora, żem był przeciwny ustanowienia Formy Rządu chociaż pierwszy prosiłem o wyznaczenie tym końcem Deputacyi o Kommissye
Woiewodzkie, prawda wyznaię głosno, żem na pierwszym względzie kładł podatki y Woysko, bo bez tego, niech Mi Kto Codicem Legum,
statut, lub Herburta na Granice wyszle, czy wstrzyma zapęd obcego Żołnierza. Niech Forma Rządu będzie naylepsza, niech ten
Rząd powie, że nie ma zgody na wniscie, to nic nie pomoże. Dobry iest Rząd, ale przy sile bez tey wszystkie porządki zanic,
powiadam smiało, że chcą widzieć Rzpltą w podległosci obcey Ci, ktorzy pierwey o Rządzie iak o Podatkach y Woysku myslec radzą.
Nowy ten postrach naucza Nas, aby o niczym pierwey, iak tylko o Woysku y Dochodach na Niego mysleć.
Czytany potym był Rapport rzeczonego Porucznika Kossakowskiego, że trzy [s. 373] Pułki Moskiewskie tak iak w Głosie Xże Marszałek Konff: Litt: doniosł, odebrały od Xcia Potemkina Ordynans do Marszu dla wkroczenia w Granice Rzpltey, która wieść doszła go z powszechnego odgłosu.
Przymowił się JP. Suchorzewski P. Kaliski: Iż przeczytany Rapport daie do zrozumienia iakie przedsięwziąść Kroki dla zabespieczenia się, czyli by to prawda była, czyli nie doniosł: iż Kommissya Woyskowa na zapytanie się iego, czy srzodki zabespieczaiące przedsięwzięła? oswiadczyła: iż niezaniedbałaby tego, ale że Litewskie Woyska żadney Ammunicyi nie maią y pieniędzy na nie, sądził iż inny Srzodek nie zostaie, iak aby Prowincye Koronne, iako iedney Matki Dzieci, wspólnie ią bronić winne z Skarbu swoiego pieniędzy y zapasu broni dla Prowincyi Litt: nie załowały y tym końcem żądał, aby wyszło zalecenie do Kommissyi Woyskowey y Skarbowey Koron: opatrzenia bronią y pieniędzmi Prowincyi Litt:
JP. Rzewuski P. Podolski pochwaliwszy pilność Officyera y wczesną ostrożność, radził, iż gdy bespieczeństwo Polski wspiera się na oswiadczoney Przyiazni Sąsiaduiących Mocarstw, aby ten Rapport przez Deputacyą Interessów Zagranicznych Kommunikowany był Ministrom Zagranicznym, tu rezyduiącym.
JP. Zakrzewski P. Poznański wyraził: iż Prowincye Koronne, nie tylko bronią y pieniędzmi wspierać ale y własnemi Obywatelów swych Osobami zasłaniać Narod Litt: gotowe, aże przypomniał wnosić zlecenie [s. 373v] Kommissyi Woyskowey; aby uczyniła obiasnienie względem transformowanych Regimentów, które dotychczas nie iest uskutecznione, upraszał, iżby konieczna exekucya tego zlecenia nastąpiła, a ztąd wynaleść się może po tych transformowanych Regimentach broń y inne Rekwizyta Woyskowe.
JP. Zielinski P. Nurski przełożył; iż wszystkie wychodzące zlecenia są płonne, bo przez Magistratury nieuskuteczniane; w rzędzie tych uważał potróyne zlecenie Rekruta; ktorych zleceń skutki zostały chybione, wnosił, iż powinnością iest Rządu, odrzuciwszy wszelką delikatność na stronę, wniść w poznanie kto przyczyną nie exekucyi nakazu Stanów y w tym celu prosił o podniesienie Proiektu JP. Zakrzewskiego Poznań: względem wyznaczenia Deputacyi dla weyrzenia scisłego w przyczyny nieskutkowania przez Magistratury Zleceń Stanów.
JP. Skórkowski P. Sandomirski popierał wniesienie JP. Kaliskiego, wnioskom JPP. Poznańskiego y Nurskiego nie był przeciwnym, lecz wprzód chciał mieć pierwsze ukończone.
JP. Butrymowicz P. Piński oswiadczywszy iako Poseł Litewski wdzięczność Kolegom Prowincyi Koron: za ich czułość o zabespieczenie Prowincyi Litt: łączył się z zdaniem JPa Podolskiego względem Kommunikowania Rapportu Zagranicznym Ministrom, a wszczególności JP. Stackelbergowi, od którego naypewnieysza w tey okolicznosci może być uczyniona wiadomość y o zalecenie do Kommissyi Woyskowey [s. 374] y Skarbowey stosownie do wniosku JP. Kaliskiego upraszał.
JP. Suchorzewski P. Kaliski usprawiedliwiał Kommissyą Woyskową że ta była wchęci użycia srzodków zabespieczaiących, ale odebrawszy wiadomość od Kommissyi Skarbu Litt: o niedostatku pieniędzy, nie była w stanie ich uskutecznienia, zrobiła tylko, co mogła z Woyska zdatnego do boiu. Gdy iednak to niemoże bydź w dostateczney możności odparcia gwałtu, podał Proiekt zlecenia Kommissyi Woyskowey aby ubespieczyła Granice Litt: Woyska Koronnego, Kommunikacyą z Litewskim ułożyła y za zniesieniem się z Kommissyą Skarbu Koronnego, tak pieniędzmi, iako y bronią Koronną opatrzyła Kawaleryą y Infanteryą Litt: Iego zlecenia czytanie powtórzone było przez JP. Sekretarza Seymowego.
JP. Zielinski P. Nurski zgadzał się na to zlecenie, lecz aby skutek iego był niezawodny, ponowił żądanie swoie, o podniesienie Proiektu JP. Poznańskiego, końcem wyszukania winnych nieexekucyi tylokrotnych zaleceń y bez żadnego względu ukarania.
JP. Walewski Wda Sieradzki, ( chciał mieć w tym zaleceniu umieszczony dodatek, iżby Regimenta transformowane po dwie Chorągwie dokompletowały.
Odezwał się JP. Suchodolski P. Chełmski: Wniosek JW. Wdy Sieradzkiego iest sprawiedliwy bo pomnaża Woysko, ale zalecenie zasłonienia granic już dokompletowanym Zołnierzem, rozumiem bydź naypierwsze, dlatego niech by się wstrzymać raczył do oddzielnego Proiektu, a teraz co nagleysze przechodziło. Spodziewać się należy N. Panie, że w Oktawie Obchodu Uroczystości Szczęsliwey Koronacyi zwiąże [s. 374v] Narod WKMci odparciem napasci, którą za naywiększy Sercu swoiemu przyimiesz upominek. Dlatego łączę przoźby moie, za wnioskiem JP. Kaliskiego, żeby na Granicy tamtey zwiększone były Kommendy.
JP. Swiętosławski P: Wołyński Zeby to nastąpiło bez odsłonienia Granic Woiewodztw Ruskich.
JP. Dziekoński P. Nadwor. Litt: uczynił usprawiedliwiaiące Skarb Litt: tłómaczenie; iż Kommissya Woyskowa na pismie zaniesła Rekwizycyą do Kommissyi Skarbu Litt: Ta rownie na pismie iako rowney Magistraturze odpowiedziała, y gdyby Rapport tego przyniesiony tu był, dał by poznać, czy Kommissya Skarbu Litt: nieuiszcza się z swoich obowiązków? Cała Tabella iest zaassygnowana, y pokazuie się, że zupełnie ad primam Decembris potrzeby Woyska są zaspokoione, a zatym w tey okolicznosci do nadesłania Rapportu od Kommissyi Woyskowey zatrzymać się radził.
JP. Suchorzewski P. Kaliski odpowiedział, iż nie wprowadzałby tu rzeczy nie pewnych, gdyby nie był uwiadomiony od Kommissyi Woyskowey o niedostatku broni y pieniędzy dla Woyska Litt: y wnosił iż nic nie powinno wstrzymywać zalecenia, gdy Skarb Koronny Sam offiaruie się, czynić zasilenie Skarbowi Litt:
JP. Załuski Kasztelan Buski, iako zasiadaiący w Kommissyi Skarbowey Koron: podług uczynionego oswiadczenia, będzie się sposobiła wszystkie potrzeby Woyska a 1ma Decembris załatwić lecz gdyby obowiązana była zasilić Skarb Litt: niemogłaby dopełnić tego, co w Stanach przez Swego Prezesa oswiadczyła.
JP. Suchorzewski P. Kaliski rzekł: [s. 375] iż więcey mieć należy względu na to, czego w tym punkcie potrzeba Woyska Litto wymaga, iak na to co poźniey Koronne potrzebować będzie. "Ia że tu iestem bespieczny, y niewidzę nad sobą Nieprzyiaciela gotów bym posłać Szablę moią do Prowincyi Litt:
Oswiadczył znowu JP. Załuski Kaszt: Buski: Jż Kommissya Skarbu Koronnego dopełni Nakazu Stanów, ale będzie za wyexkuzowaną, gdy uczyni zawod wzapłacie Woysku Koronnemu.
JP. Stroynowski P. Wołyński stosownie do doniesienia JP. Podskarbiego Nadwornego Litt: że Woysko Litt: zupełnie zapłacone, radził, iżby tylko opatrzenia go w broń y Ammunicyą zalecenie wyszło.
JP. Zaleski P. Trocki oswiadczył wdzięczność Prowincyom Koronnym za chęci ich zasilenia Skarbu Litt:, lecz słysząc przełożenie Kommissyi Skarbu Koronnego że opatruiąc cudze, własne zawieść może Woysko, zruszony tym, radził w potrzebie Oyczyzny udać się do samey Oyczyzny przez wydanie Uniwersału, do którego Proiekt podał dawniey do Laski y o podniesienie tego upraszał.
Odpowiedział JP. Marszałek Seymowy, iż maiąc iuż wygotowany do żądanego Uniwersału Proiekt, zechce w czasie zadosyc uczynić wnioskowi JP. Trockiego, a teraz ponowione będzie czytanie Zalecenia.
JP. Sekretarz powtorzył Proiekt Zalecenia Kommissyi Woyskowey przez JP. Kaliskiego podany.
Wniosł JP. Rzewuski P. Podolski iżby bez wyszczególnienia różnych Artykułów, których znaczenie może bydz wątpliwie tłómaczone, napisać iasno [s. 375v] w generalności, iż nakazuiemy Kommissyi Woyskowey silne zabespieczenie Granic. Co do użyczenia Woysku Litt: broni, uczynił uwagę, iż Człowiek, który dotychczas broni nienosił, nie może się stać sposobnym w tymrazie, gdy mu dana będzie do skutecznego iey użycia, powtore: okazał inkonwoniencyą z odbierania Żołnierzowi Koronnemu broni y pozyczania iey Litewskiemu, a potym nazad znowu zwracania, y sądził, iż ieżeli Prowincya Litt: nie wystarczy zasłonic swoich Granic uzbroionym Woyskiem, aby zamiast pożyczenia broni kilka Korpusów wyciągnęło z Korony, y poszło na obronę Granic Litth
JP. Suchorzewski P. Kaliski iako Autor Proiektu zlecenia, pozwolił na wszelką iego odmianę, aby tylko Granice dostatecznie Woyskiem uzbroionym opatrzone były.
Po uczynioney zatym Proiektu tego odmianie zaszła iednomyslna zgoda na takie w tresci do Kommissyi Woyskowey zalecenie: My Król za zgodą nakazuiemy Kommissyi Woyskowey, aby wzmocnieniem Kommend ubespieczyła Granice Litt: nawet y Woyskiem Koronnym, gdyby tego była potrzeba, a szczegolniey te których z Rapportu odebranego niebespieczeństwem zagrażonych, zasilenia widzieć będzie potrzebę; iakoteż aby rekwirowała Skarb Koronny o Summy dla Skarbu Litt potrzebne salva restitutione Skarbowi Koronnemu.
JP. Mierzeiewski P. Podolski domawiał się potym za wniesieniem JP. Woiewody Sieradzo względem dokompletowania transformowanych Regimentów
JP. Mikorski P. Kaliski nie sprzeciwiał się temu wniesieniu, lecz chciał wprzód bydź obiasnionym, iak Konie y [s. 376] Rekwizyta po transformowanych Regimentach obrócone zostały.
Tegoż domagał się JP. Zakrzewski P. Poznanski.
Oswiadczył Xże Marszałek Konff: Litt: oswiadczył iż oddane są w tey mierze od Kommissyi Woyskowey Rapporta, lecz tych przy sobie w tym punkcie nie ma, gdyż nie sądził, izby
w Stanach były czytane, bo w obszernym znayduiąc się opisie, wieleby zabrały czasu, ale ich żądaiącym Kolegom Kommunikować
do przeczytania będzie.
JP. Zakrzewski P. Poznański rzekł, iż publiczne wniesienie publicznego w tey okolicznosci wymaga tłómaczenia, a zatym czytanie Rapportów nie partykularne lecz publiczne bydź powinno.
Mowił JP. Seweryn Potocki P. Bracławski, iżby do wszystkich Brygad przesłana była Lustracya dla obrachowania dawnych abcugów, a teraz przystąpić do kontynuacyi Proiektu o Rekrutach.
JP. Potocki P. Lubel: oswiadczył iż wszystkie gorliwe wnioski uwielbia y na własciwym mieyscu zaprzeczać ( przyięcia ich nie będzie, lecz teraz w srzod kontynuacyi rozpoczętego Proiektu rozwiązane bydź nie mogą, bo że poprzednicze zlecenie przeszło, to nagłość okoliczności wymagała.
Gdy zatym czyniący powyższe wnioski dla kontynuacyi rozpoczętego Proiektu od tych nateraz odstąpili JP. Sekretarz przeczytał
następny Punkt Proiektu w słowach. Załatwiaiąc zas trudnosci w tych Wsiach, które liczby Dymów wyżey przepisaney obeymować
nie będą, mieć chcemy aby z Wsi kilku wiedney Parafii będących
[s. 376v]
lub gdyby iedna Parafia nie wystarczyła z sobą się łączących, a liczbę przepisaną Dymów składaiących, Wieś lub Miasto Dziedziczne
naywięcey Dymow maiące Rekruta naypierwey wydało, a inne Wsie lub Miasta Dziedziczne no z każdego Dymu po Złłh 4. daiącemu Rekruta opłaciły.
Po rożnych czynionych względem tego punktu Uwagach y na nie odpowiedziach iednomyslna nareszcie nastąpiła na niego zgoda.
Czytał daley JP. Sekretarz = A ktoby Rekruta nie wystawił za przewinienie Złłh 400 do Kassy Kommissyi Woiewodzkiey zapłaci.
Gdy przeciwko temu Proiektowi liczne zachodziły oppozycye, a szczególniey JP. Rożnowskiego P. Gnieznień., iż wiele by się znalazło takich Obywatelów ktorzyby woleli 400. Złłh zapłacić iak dać Rekruta, bez ktorego Woysko pieniędzmi dokompletowane bydź nie może. Innych zas uwagi, iż Kommissye Porządkowe potrafią same obmyslić sposob aby od każdego wydany był podług przepisu Prawa Rekrut. Punkt ten zapowszechnym zezwoleniem odsuniętym został.
Kontynuował JP. Sekretarz czytanie = Tam zas, gdzie kilka Wsi lub Miast, Składkę na Rekruta uczynią po wyszłey kapitulacyi koley między temi Wsiami y Miastami wdaniu Rekruta w Naturze w proporcyi wielości dymów zachowana bydź powinna.
JP. Wawrzecki P. Brasław. sprzeciwiał się oznaczeniu w tym Punkcie kolei, mowiąc iż po wyszłey kapitulacyi powtórną koley oznaczać będzie należało do Seymu nie do [s. 377] Kommissyów Porządkowych, y ządał wymazania tego wyrazu.
Przeciwnie zaś liczne głosy utrzymywały to oznaczenie kolei bydź koniecznie potrzebne, y z Prawa iuż względem Rekrutów zapadłego które wydawanie Rekruta wieczne nie tymczasowe nakazało, dowodzili iż ta okoliczność, żadney podpadać nie może Kwestyi, ani nawet przez Turnum bydz rezolwowaną.
Gdy ta zdań rożność nieskłaniała się do iednomyslności JP. Marszałek Seym. widząc iuż spoznioną porę upraszał JKMci o zasolwowanie Sessyi końcem ułatwienia przez szczególne układy na Sessyi Prowincyonalney zaszłego rozróżnienia.
Król JMc wezwawszy Ministerium do siebie, rzekł: Ponieważ iuż wyszedł trzydniowy czas po uchwalonym Prawie względem Kommissyów Cywilno-Woyskowych, sądzę potrzebę zlecić Kanclerzom, aby z Marszałkiem Konfederacyi Oboyga Narodów udeterminowali dzien, ktoryby w Uniwersałach mogł bydz wyznaczony do złożenia Seymików, na których Kommissarze Cywilno-Woyskowi obrani bydź maią. Solwował potym Sessyą do następuiącego Poniedziałku.
[s. 377v] [s. 378]Skwapliwość iak zwykle bywa od żyiących potakiwana tak y opoznienia czasem zostaią naganne bo iak pierwsze miłym dla prędkiego dozierania skutku rzeczy, tak biegiem znowu niezastanowienia bydź może szkodliwym. Opoznienie zas gdy nie zbraku dobrey chęci, owszem z powodu dokładnieyszego urządzenia chwały nie nagany dosiąga. W takiey dzis postaci staiemy przed Tobą N. Panie, w iak nayszczerszey gorliwosci, pragnąc ugodzony mieć Proiekt o Rekrutach, Starannosci przykładalismy, którego iak znalismy potrzebę w dokompletowaniu Woyska, tak wewnętrzna Ekonomika Kraiowa wystawiała Nam rozwagi y ostrożnosci, aby niepostradać na lat kilka pracuiącego koło Roli; co pierwszym ceniemy Kraiowym bogactwem, do tego ieszcze, aby głosnym oznaczeniem konieczney potrzeby dawania Rekrutow, boiazń choć fałszywą z uprzedzenia do żołnierki powziętą nie zasilic, co by mogła emigracyą zrządzać, przez co ogólność Kraiowa byłaby uszkodzoną. Roztropne mysli unoszenia się sprawiły rozdwoione w obecnosci WKMci zdania, ktore w upragnioney chęci Duchem prawdziwego Obywatelstwa zaięte w słodkim sposobie staralismy się z iednaczać za łaskawym domu mego odwiedzeniem niektorzy Seymuiący trafny swym myslom układali Proiekt do ich wystawienia uprosili JMc Pana Swiętosławskiego Posła Naszego Wołynskiego, ten iak ochoczo swę trudę proźbom Naszym poswięcił, tak skutek iego pracy, aby mogł bydź Pm Stanom wystawiony dopraszam się, do czego wzywam JP. Sekretarza.
DZIENNIK
Seymu Głównego Ordynaryinego Warszawskiego pod związkiem Konfederacyi Oboyga Narodów Roku 1789.
z ZLECENIA STANOW.
SESSYA CXCVII.
Dnia 27. Listopada w Piątek.
JMć Pan Marszałek Seymowy w zagaieniu Sessyi wyraził: Iż iak skwapliwość w działaniu, bywa powszechnie wielbiona, tak i opoźnienie czasem, nie nagany, lecz chwały dosięga, gdy z powodu urządzenia doskonalszego następuie; Proiekt o Rekrutach, ktorego tak potrzeba dokompletowania Woyska, iako też i wewnętrzna Ekonomika, aby boiaźnią ludzie z uprzedzenia do Zołnierki zdięci, [s. 379v] nie popełniali szkodliwey Kraiowi Emigracyi, wymaga śpiesznego ukończenia, i lubo powszechnie takie iest Stanów pragnienie, iednak przezorność Ich w celu dokładnego iego wystawienia wstrzymuie, ta podała różne Seymuiącym myśli, które, iż za zgromadzeniem się do Domu iego, Kollegów, zostały napismie przez JP. Swiętosławskiego Wołyńsk: wystawione oświadczył, i aby były przez JP. Sekretarza ogłoszone żądał.
JP. Swiętosławski Wołyński stosowne uczynił tłumaczenie, iż gdy na dniu wczorayszym wprowadzona Materya Rekrutów dwoistą zrodziła kwestyą, iednę zabeśpieczenia pewnego rekrutu, drugą nie naruszenia Prawa Sto Tysięcy Woyska uchwalaiącego, dla tych załatwienia zgromadzeni do Domu JP. Marszałka Seymowego Kolledzy poczynili niektóre dodatki, które w Proiekcie maiącym się czytać dopisał.
JP. Sekretarz czytał Proiekt względem Rekrutów z niektóremi poprawkami i dodatkami, którego następna punctatim decyzya w treści będzie wyrażona.
[s. 380]JP. Wawrzecki Brasławski podał podobny Proiekt z małą w niektórych mieyscach odmianą dla Prowincyi Litewskiey.
Po przeczytaniu tego Proiektu JP. Marszałek Seymowy oświadczył: Iż gdy obydwa przeczytane Proiekta do iednego dążą zamiaru iest Jego zdaniem, aby pierwszy Proiekt JP. Wołyńskiego tak dla Korony, iako i Litwy był decydowany, w którym JP. Brasławski może swoie umieścić myśli, bez udzielnego Proiektu.
Zadna przeciwko temu wnioskowi nie zachodziła opozycya, owszem liczną odezwą Seymuiących poparty został.
JP. Suchorzewski Kaliski domówił się o przeczytanie Rapportów od Kommissyi Woyskowey kommunikowanych.
JP. Marszałek Seymowy złożył się Mu Konstytucyą 1768. Roku, że nie może zaczętey Materyi przerywać.
JP. Suchorzewski Kaliski poparł swoie wniesienie mówiąc: Iż te Rapporta są ważne w konsekwencyi, y wymagaią śpiesznego zaradzenia.
[s. 380v]Xże Marszałek Konfed: Litt: oświadczył: Iż gdy JP. Marszałek Seymowy dla nacisku zatrudnień, zawsze Mu nadesłane oddaie do przetrząsnienia Raporta, o których ważnieyszych okolicznościach zawsze zwykł uwiadamiać Stany, więc i o teraznieyszych, które w tym momencie dopiero Mu są oddane, za przeczytaniem ich doniesie.
JP. Gorzeński Poznański czyniąc zwrot do rozpoczętey materyi, uczynił dwie uwagi, pierwszą względem miary, iż Rekrut 65. calow trzymaiący iest zamały, i okazał laskę 69. calów wymierzoną, że podług tey śrzedni wzrost wydaie się; drugą : iż Rekrut powinien mieć tyle mocy, aby mógł znieść broń, tłómoczek z przewleczeniem, i pożywieniem, 60. ładunkow w patrontaszu, i płaszcz, który dosyć zaważy, osobliwie gdy będzie zmoczony, i to wszystko pod rozważne Stanow umiarkowanie poddał.
JP. Marszałek Seymowy oświadczył: Iż te uwagi w poźnieyszym punkcie Proiektu, gdzie się oznacza miara Rekruta, mogą swe znaleść mieysce.
[s. 381]JP. Suchodolski Chełmski żądał iżby w pierwszym punkcie Proiektu wyrażona była wola Stanow że chcą mieć iak nayprędzey dokompletowane i umundurowane 65. Tysięcy Woyska podług ostatniego zalecenia.
JP. Walewski Wda Sieradzki wnosił, iżby i Regimenta 3. transformowane obowiązane były dokompletować po dwie Chorągwie, bez czego Etat tymczasowy nie byłby uzupełnionym.
JP. Marszałek Seymowy rzekł: Iż wniosek JP. Wdy Sieradzkiego chyba szczególnym zleceniem Kommissyi Woyskowey, może bydź poźniey załatwiony.
Gdy dalsze za powtarzanym przez JP. Sekretarza czytaniem pierwszego, z Proiektu JP. Wołyńskiego Artykuł, czynione były dodatki, które decyzyą iego zwłoczyły. JP. Suchorzewski Kaliski ponowiwszy swoy wniosek, o czytanie Rapportów, rzekł: "Aby nas ten przypadek nie potkał, co Archimedesa, który w swoiey zatopiony zabawie, gdy od nieprzyiaciela odniosł cios w [s. 381v] głowę, mówił mu: nie przeszkadzay! żeby i My równie nie mowili nachodzącemu Nas Nieprzyiacielowi, nie przeszkadzay Nam do Rekrutów."
JP. Suchodolski Chełmski popieraiąc wniesienie JP. Kaliskiego wyraził: iż nie można przywięzywać się tam do porządku Seymowania, gdzie zachodzi okoliczność całości i bespieczeństwa Kraiu tykaiąca, i oświadczył: Iż ieżeli w decyzyi będący Punkt przeydzie iednomyślnością wstrzymywać go nie będzie, ieżeli zaś nie, to nieodwłoczne czytanie Rapportów zamawia; bo smutną byłoby rzeczą traktować nieodstępnie Materyą o Rekrutach, kiedyby pograniczynych Obywatelow życie w niebeśpieczeństwie zostawało.
JP. Marszałek Seymowy oświadczył: Iż za powtórzonym ieszcze przeczytaniem Punktu uczyni zapytanie o zgodę, która zdaie się bydź powszechna.
JP. Moszyński Bracławski zapytał się iak Rekrut z Dymów Zydowskich wybierany będzie, kiedy Zydzi nie mogą bydź in natura rekrutowani.
[s. 382]JP. Marszałek Seymowy odpowiedział: iż ta okoliczność zawarta iest w osobnym Proiekcie JP. Pińskiego, i dla tego wstrzymaną do decyzyi iego została.
JP. Butrymowicz Piński przymówił się: iż naylepiey w tenczas użycie Zydow może bydź obmyślone, gdy Proiekt iego ogulnie traktuiący o Zydach przedsięwzięty zostanie, do którego wstrzymać się w tey okoliczności życzył.
Gdy kwestya JP. Bracławskiego tym sposobem załatwioną została, zamieniono iednomyślnie następuiący Punkt w Prawo: "A tego Prawa, ktore uzupełnienia liczby Stotysięcznego Woyska na teraźnieyszym Seymie, po wynalezieniu źrzodeł i dalszych Podatkow, dostateczny Fundusz gruntuiących i ubeśpieczaiących (do których nieodwłocznie przystąpiemy) zastanawiać nie będzie mogło, iak nayrychleysze dopełnienie Kommissyi Woyskowey zlecamy, która o potrzebie wielości głów, ostatnim Zleceniem do 44,855. głow w Koronie kompletować nakazanych, a dotychczas iak Tabelle przez tęż Kommissyą Woyskową [s. 382v] Nam podane okazuią niedokompletowanych, do Kommissyi Woiewodzkich zgłosiwszy się, podług potrzeby Regimentów Pieszych bliższą konsystencyą maiących o wydanie Rekruta z Dobr wszelkich Krolewskich Stołowych, Duchownych i Zakonu Maltańskiego z 50. Dymów iednego, a z Stu Dymow Ziemskich iednego takoż rekruta w mysl zamiaru ninieyszego Prawa dopomni się."
Xże Marszałek Konf: Lit: z przeczytanego przez siebie na dniu dzisieyszym przysłanego od Kommissyi Woyskowey Rapportu, uczynił takie doniesienie:
Iż Porucznik Kossakowski rapportuie z Białynia, że go doszedł odgłos powszechny, iz trzy Pułki Moskiewskie, dwa Piesze, a
trzeci Konny Karabinierów z Armatami maią wkroczyć od Mohilowa do Polski. Lubo to doniesienie (mowił) nie iest rzeczą pewną.
bo pewność tylko na iestestwie się gruntuie, to iest: gdyby widziane było wkroczenie Zołnierza, lecz ostrożność Porucznika warta iest pochwały, bo gdyby dopiero za widzialnym obcego Zołnierza
[s. 383]
wkroczeniem donosił, iużby podpadł karze, za co wkroczyć pozwolił; nie iest tayno, że przeszło kilka Miesięcy był zamiar weyscia
Kozaków Rossyiskich dla protegowania buntu, lecz wcześną przezornością Stanów odwrocony został; lękać się Nam potrzeba wszystkiego,
przypomniawszy sobie, że w tey znayduiemy się porze, w ktorey zbliżamy się do sławy, ta gdyby Nam teraz wydarta była pogrążenibyśmy
zostali na dnie niesławy; lepiey umierać ze sławą, niż żyć w chańbie, dla tego w tak ważney okoliczności nadto bydź ostrożnemi
nie można. Zmiana osiadaiącego Tron w Turczech, przeszkodziła klęskom, ktore spaść na Polskę miały. ( Naród Litewski w gorliwości
nie wyprzedzony, sposobność mnieyszą w tym momencie znayduie; poźniey Pożyczka pieniędzy, późniey go i broń dla Kawaleryi
dochodzi. Już zapakowane Karabinki, podobało się Kommissyi Woyskowey, z niewiadomych powodów, zwrócic i oddać, cobybyło nie
nastąpiło, bez wstawienia się Xcia Stolnika Lit: Posła Naszego w Berlinie. Ochocza Młodziesz poszła pod Znaki ale nie iest
uzbroiona, a od Skarbu Naszego
[s. 383v]
dochodzi wiadomość, że nie masz na zapłacenie pieniędzy; Lecz ieden Narod składaiąc, kiedy po dwakroć Korona niebespieczeństwem
zagrożona była, dwakroć Litewski Zołnierz ruszał na Jey obronę, Nam Ludzi nie potrzeba, ale broni, tey niech Korona użyczy,
a wróconą potym mieć będzie, W tak smutney okoliczności pewnych szukać trzeba srzodków, niemasz pewnieyszych nad postawienie
się w sile. ( Odwołuię się do Głosów moich od początku Seymu, że były stosowne do Propozycyi od Tronu podanych, z których
dwie pierwsze zawierały Podatki i Woysko, a trzecia poprawę rządu, tak rozsądek kazał, aby pierwey zabeśpieczyć się siłą zewnętrznie,
a dopiero potym wewnętrznie rządem. ( Wiem ia, że i Cnotliwi Ludzie nie są od pociskow wolni. Wiem co na mnie i innych iadem
ciekące pisały pióra, żem był przeciwny ustanowieniu Formy Rządu, chociasz pierwszy prosiłem o wyznaczenie tym końcem Deputacyi,
o Kommissye Woiewodzkie, prawda, wyznaię głośno, żem na pierwszym względzie kładł Podatki i Woysko, bo bez tego niech mi kto
Codicem Legum \statut lub Herburta/ na
[s. 384]
granice wyszle, czy wstrzyma zapęd obcego Zołnierza? niech Forma Rządu będzie naylepsza, niech ten Rząd powie, że nie ma zgody
na wniście, to nic nie pomoże, dobry iest Rząd, ale przy sile, bez tey wszystkie porządki zanic; powiadam śmiało, że chcą
widzieć Rzplitą w podległości obcey Ci, którzy pierwey o Rządzie iak o Podatkach i Woysku myśleć radzą. ( Nowy ten postrach
naucza Nas, aby o niczym pierwey iak tylko o Woysku i dochodach na niego myśleć.
Czytany potym był Rapport rzeczonego Porucznika Kossakowskiego, że trzy Pułki Moskiewskie tak iak w Głosie Xże Marszałek Konf:
Lit: doniosł, odebrały od Xcia Potemkina ordynans do Marszu dla wkroczenia w granice Nasze\Rptey/ która wieść doszła go z powszechnego odgłosu.
Przymówił się JP. Suchorzewski Kaliski: Iż przeczytany Rapport daie do zrozumienia, iakie przedsięwziąść kroki dla zabeśpieczenia się; czyliby to prawda była, czyli nie, doniósł: iż Kommissya Woyskowa na zapytanie się iego, czy śrzodki zabeśpieczaiące przedsięwzięła? [s. 384v] oświadczyła: iż nie zaniedbałaby tego, ale że Litewskie Woyska żadney Ammunicyi nie maią i pieniędzy na nie, sądził iż inny śrzodek nie zostaie, iak aby Prowincye Koronne iako iedney Matki dzieci, wspólnie Ją bronić winne z Skarbu swoiego pieniędzy i zapasu broni dla Prowincyi Litewskiey nie żałowały, i tym końcem żądał, aby wyszło zalecenie do Kommissyi Woyskowey i Skarbowey Koronney opatrzenia bronią i Pieniędzmi Prowincyi Litewskiey.
JP. Rzewuski Podolski pochwaliwszy pilność Officyera i wczesną ostrożność, radził: iż gdy bespieczeństwo Polski wspiera się na oświadczoney Przyiaźni Sąsiaduiących Mocarstw, aby ten Rapport przez Deputacyą Interessow Zagranicznych kommunikowany był Ministrom Zagranicznym tu rezyduiącym.
JP. Suchodolski Chełmski oświadczył, iż nieprzeczy wniesioney kommunikacyi dla użycia przyiaznych Dworów pomocy, lecz naypierwsza pomoc w rękach Polakow znaydować się powinna, [s. 385] ich determinacya bronienia się, okaże Potencyom że niezopuszczonemi rękami staią lecz gotowi są, albo iestestwo swoie utrzymać, albo zagrześć się w rozwalinach onego, determinacya taka wzbudzi w nich szacunek i poważenie Polakow, pochwalił czułość Porucznika Kossakowskiego, poparł wniesienie Xcia Marszałka Konfed: Litewskiey i JP. Kaliskiego, aby w wspolnym ratunku Oyczyzny, Prowincye Koron: dla Prowincyi Litew: nieubliżały pomocy, tak w pieniędzach iako i broni, ktorey dla czego sprowadzoney niema, niewchodził w przyczyny, wyraził tylko iż przyidzie czas, że się Skarb Litewski sprawić będzie obowiązany, żądał zalecenia Kommissyi Woyskowey wzmocnienia granic z ordynansem dawania odpisu, gdyby kto chciał gwałcić granice Państw Rzeplitey, dopraszaiąc się potym nayskutecznieyszego w dalszych czynnościach postępowania.
JP. Zakrzewski Poznański wyraził; iż Prowincye Koronne nietylko bronią i pieniędzmi wspierać, ale i własnemi Obywatelów swych
Osobami zasłaniać Naród
[s. 385v]
Litewski gotowe \aze/, przypomniał dane zlecenie Kommissyi Woyskowey aby uczyniła obiaśnienie względem transformowanych Regimentów, ktore dotychczas nie iest uskutecznione,
i upraszał iżby konieczna exekucya tego zlecenia nastąpiła, a ztąd wynaleść się może potych transformowanych Regimentach broń
i inne rekwizyta Woyskowe.
JP. Zieliński Nurski przełożył, iż wszystkie wychodzące zlecenia są płonne, bo przez Magistratury nie uskuteczniane; w rzędzie tych uważał potroyne zlecenie rekruta, których zleceń skutki zostały chybione, wnosił, iż powinnością iest Rządu odrzuciwszy wszelką delikatność na stronę wniyść wpoznanie, kto przyczyną nie exekucyi nakazu Stanow, i wtym celu prosił o podniesienie Proiektu JP. Zakrzewskiego Poznańskiego względem wyznaczenia Deputacyi, dla weyrzenia ścisłego w przyczyny nieskutkowania przez Magistratury zleceń Stanów.
JP. Skorkowski Sandomirski popierał wniesienie JP. Kaliskiego, wnioskom JPP. Poznańskiego i Nurskiego niebył przeciwnym, lecz wprzód chciał mieć pierwsze ukończone.
[s. 386]JP. Butrymowicz Piński oświadczywszy iako Poseł Litewski, wdzięczność Kollegów Prowincyi Kor: za ich czułość o zabeśpieczenie Prowincyi Lit: łączył się z zdaniem JP. Podolskiego względem kommunikowania Rapportu Zagranicznym Ministrom a wszczegulności JP. Stackelbergowi, od którego naypewnieysza w tey okoliczności może bydź uczyniona wiadomość i o zalecenie do Kommissyi Woyskowey i Skarbowey stosownie do wniosku JP. Kaliskiego upraszał.
JP. Suchorzewski Kaliski usprawiedliwiał Kommissyą Woyskową, że ta była w chęci użycia srzodków zabeśpieczaiących, ale odebrawszy wiadomość od Kommissyi Skarbu Lit: o niedostatku pieniędzy niebyła w stanie ich uskutecznienia, zrobiła tylko co mogła z Woyska zdatnego doboiu. Gdy iednak to niemoże bydź w dostateczney możności odparcia gwałtu, podał Proiekt zlecenia Kommissyi Woyskowey, aby ubeśpieczyła granice Litewskie, Woyska Koronnego kommunikacyą z Litewskim ułożyła, i za zniesieniem się z Kommissyą Skarbu Kor: tak pieniędzmi iako i bronią Koronną, opatrzyła Kawaleryą i Jnfanteryą Litewską. Tego zlecenia czytanie powtorzone było przez JP. Sekretarza Seymowego.
[s. 386v]JP. Zieliński Nurski, zgadzał się nato zlecenie, lecz aby skutek iego był niezawodny, ponowił żądanie swoie o podniesienie Proiektu JP. Poznańskiego końcem wyszukania winnych nie exekucyi tyle krotnych zleceń, i bez żadnego względu ukarania.
JP. Walewski Wda Sieradzki chciał mieć w tym zleceniu umieszczony dodatek, iżby Regimenta transformowane po dwie chorągwie dokompletowały.
JP. Suchodolski Chełmski: żeby zwiększone były na granicy tamtey Kommendy.
JP. Swiętosławski Woł: Zeby to nastąpiło bez odsłonienia granic Woiewodztw Ruskich.
JP. Podskarbi Nadw. Lit: uczynił usprawiedliwiaiące Skarb Lit: tłumaczenie, iż Kommissya Woyskowa napiśmie zaniesła rekwizycyą do Kommissyi Skarbu Lit: Ta rownie na piśmie iako rowney Magistraturze odpowiedziała, i gdyby rapport tego przeniesiony tu był, dałby poznać czy Kommissya Skarbu Lit: nieuiszcza się z swoich obowiązków? cała Tabella iest zaassygnowana i pokazuie się, że zupełnie ad primam Decembris potrzeby Woyska są zaspokoione, a zatym w tey okoliczności do nadesłania Rapportu od Kommissyi Woyskowey zatrzymać się radził.
[s. 387]JP. Suchorzewski Kaliski odpowiedział, iż niewprowadzałby tu rzeczy niepewnych, gdyby niebył uwiadomiony od Kommissyi Woyskowey o niedostatku broni i pieniędzy dla Woyska Lit:, i wnosił iż nic niepowinno wstrzymywać zalecenia, gdy Skarb Kor: sam ofiaruie się czynić zasilenie Skarbowi Litewskiemu.
JP. Załuski Kasztel: Buski iako zasiadaiący w Kommissyi Skarbu Kor: przełożył, iż Kommissya Skarbu Koron: podług uczynionego oświadczenia będzie się sposobiła wszystkie potrzeby Woyska a 1. Decembris załatwić, lecz gdyby obowiązaną była zasilić Skarb Litewski, nie mogłaby dopełnić tego, co w Stanach przez swego Prezesa oświadczyła.
JP. Suchorzewski Kaliski rzekł, iż więcey mieć należy względu na to, czego w tym punkcie potrzeba Woyska Litewsk: wymaga, iak na to co poźniey Koronne potrzebować będzie. "Ja że tu iestem beśpieczny i niewidzę nad sobą nieprzyiaciela, gotowbym posłać Szablę moią do Prowincyi Litewskiey."
[s. 387v]JP. Załuski Kasztel: Buski oświadczył, iż Kommissya Skarbu Koronnego dopełni nakazu Stanów, ale będzie za wyexkuzowaną, gdy uczyni zawod w zapłacie Woysku Koronnemu.
JP. Stroynowski Wołyński stosownie do doniesienia JP. Podskarbiego Nadworn: Lit: że Woysko Litewskie zupełnie zapłacone, radził, iżby tylko opatrzenia go wbroń i Ammunicyą zalecenie wyszło.
JP. Zaleski Trocki oświadczył wdzięczność Prowincyom Koron: za chęci Ich zasilenia Skarbu Lit: lecz słysząc przełożenie Kommissyi Skarbu Koronnego że opatruiąc cudze, własne zawieść może Woysko, zwruszony tym, radził w potrzebie Oyczyzny udać się do samey Oyczyzny przez wydanie Uniwersału, do którego Proiekt podał dawniey do Laski, i opodniesienie tego upraszał.
JP. Marszałek Seymowy odpowiedział, iż maiąc iuż wygotowany do żądanego Uniwersału Proiekt, zechce wczasie zadosyć uczynić wnioskowi JP. Trockiego, a teraz ponowione będzie czytanie zalecenia.
[s. 388]JP. Sekretarz powtorzył Proiekt zalecenia Kommissyi Woyskowey przez JP. Kaliskiego podany.
JP. Rzewuski Podolski wniosł, iżby bez wyszczegulnienia rożnych Artykułów, których znaczenie może bydź wątpliwie tłomaczone, napisać iasno w generalności, iż nakazuiemy Kommissyi Woyskowey silne zabeśpieczenie granic. Co do użyczenia Woysku Litewskiemu broni, uczynił uwagę, iż Człowiek który do tych czas broni nienosił, nie może stać się sposobnym w tym razie, gdy mu dana będzie do skutecznego iey użycia, powtore okazał inkonweniencyą, z odbierania Zołnierzowi Koron: broni, i pożyczania iey Litewskiemu a potym nazad znowu zwracania, i sądził iż ieżeli Prowincya Litewska nie wystarczy zasłonić swoich granic uzbroionym Woyskiem, aby zamiast pożyczenia broni kilka korpusów wyciągnęło z Korony, i poszło na obronę granic Litewskich.
JP. Suchorzewski Kaliski iako Autor Proiektu zlecenia, pozwolił na wszelką iego odmianę, aby tylko granice dostatecznie Woyskiem uzbroionym opatrzone były.
[s. 388v]Po uczynioney zatym Proiektu tego odmianie, zaszła iedno myślna zgoda na takie \w treści/ do Kommissyi Woyskowey zalecenie. "My Król za zgodą &c, nakazuiemy Kommissyi Woyskowey aby wzmocnieniem Kommend ubeśpieczyła granice Litewskie nawet i Woyskiem Koronnym, gdyby tego była potrzeba, a szczegulney te, których z Rapportu odebranego niebeśpieczeństwem zagrożonych zasilenia widzieć będzie potrzebę; iako też aby rekwirowała Skarb Koronny o Summy dla Skarbu Litewskiego potrzebne Salva restitutione Skarbowi Koronnemu."
JP. Mierzeiewski Podolski domawiał się potym za wniesieniem JP. Wdy Sieradzkiego względem do kompletowania transformowanych Regimentów.
JP. Mikorski Kaliski, niesprzeciwiał się temu wniesieniu, lecz chciał wprzod bydź obiaśnionym, iak konie i rekwizyta po transformowanych Regimentach obrocone zostały.
Tegoż domagał się i JP. Zakrzewski Poznański.
[s. 389]Xże Marszałek Konfeder: Litewskiey oświadczył, iż oddane są w tey mierze od Kommissyi Woyskowey Rapporta, lecz tych przy sobie w tym punkcie niema, gdyz nie sądził, iżby w Stanach były czytane, bo w obszernym znayduiąc się opisie, wieleby zabrały czasu, ale ich żądaiącym Kollegom Kommunikować do przeczytania będzie.
JP. Zakrzewski Poznański: rzekł iż publiczne wniesienie, publicznego w tey okoliczności wymaga tłumaczenia, a za tym czytanie rapportow, nie partykularne lecz publiczne bydź powinno.
JP. Seweryn Potocki Bracławski wniosł, iżby do wszystkich Brygad przeszłana była Lustracya dla obrachowania dawnych Abcugów, a teraz przystąpić do kontynuacyi Proiektu o Rekrutach.
JP. Potocki Lubelski oświadczył, iż wszystkie gorliwe wnioski uwielbia, i na właściwym mieyscu zaprzeczać przyięcia ich nie będzie, lecz teraz wśrod kontynuacyi rozpoczętego Proiektu rozwiązane bydź niemogą, bo że poprzednicze zlecenie przeszło, to nagłość okoliczności wymagała.
[s. 389v]Gdy zatym, czyniący powyższe wnioski, dla kontynuacyi rozpoczętego Proiektu od tych na teraz odstąpili. JP. Sekretarz przeczytał następny punkt Proiektu w słowach: "Załatwiaiąc zaś trudności w tych Wsiach które liczby dymów wyżey przepisaney obeymować nie będą mieć chcemy, aby z Wsi kilku w iedney Parafii będących, lub gdyby iedna Parafia niewystarczyła, z sobą się łączących a liczbę przepisaną Dymów składaiących, Wieś lub Miasto Dziedziczne naywięcey dymów maiące Rekruta naypierwey wydało, a inne Wsie lub Miasta Dziedziczne z każdego dymu po Zł. 2. daiącemu Rekruta opłaciły."
Po rożnych czynionych względem tego punktu uwagach, i na nie odpowiedziach iednomyślna nareszcie nastąpiła na niego zgoda.
JP. Sekretarz czytał daley: A ktoby rekruta niewystawił, zaprzewinienie Zł. 400. do Kassy Kommissyi Woiewodzkiey zapłaci.
Gdy przeciwko temu Punktowi liczne zachodziły oppozycye, a szczegulniey JP. Rożnowskiego Gnieznińskiego, iż wieleby się [s. 390] znalazło takich Obywatelów, ktorzyby woleli 400. Zł. zapłacić iak dać rekruta bez którego Woysko pieniędzmi dokompletowane bydź niemoże. Innych zaś uwagi; iż Kommissye Porządkowe potrafią same obmyśleć sposob, aby od każdego wydany był podług przepisu Prawa rekrut. Punkt ten za powszechnym zezwoleniem odsunięty został.
JP. Sekretarz kontynuował czytanie: "Tam zaś gdzie kilka Wsi, lub Miast składkę na rekruta uczynią, po wyszłey kapitulacyi koley między temi Wsiami i Miastami w daniu rekruta w naturze w proporcyi wielości dymów zachowana bydź powinna."
JP. Wawrzecki Brasławski sprzeciwiał się oznaczeniu wtym punkcie, kolei, mowiąc, iż po wyszłey Kapitulacyi powtorną koley oznaczać, będzie należało do Seymu nie do Kommissyów porządkowych, i żądał wymazania tego wyrazu.
Przeciwnie zaś liczne głosy utrzymywały to oznaczenie kolei bydź koniecznie potrzebne, i z Prawa iuz względem rekrutów zapadłego, które wydawanie rekruta wieczne [s. 390v] nietymczasowe nakazało dowodzili, iż ta okoliczność żadney podpadać nie może kwestyi, ani nawet przez Turnum bydź rezolwowaną.
Gdy ta zdań rożność nieskłaniała się do iednomyślności JP. Marszałek Seymowy widząc iuż spoźnioną porę, upraszał J. K. Mci. o zasolwowanie Sessyi, końcem ułatwienia przez szczegulne układy na Sessyi Prowincyonalney, zaszłego rozrożnienia.
Król Jmci wezwawszy Ministerium do siebie rzekł: Ponieważ iuż wyszedł trzydniowy czas po uchwalonym Prawie względem Kommissyów Cywilno Woyskowych, sądzę potrzebę zlecić Kanclerzom, aby z Marszałkami Konfederacyi Oboyga Narodów udeterminowali dzień, któryby w Uniwersałach mogł bydź wyznaczony do złożenia Seymików, na których Kommissarze Cywilno Woyskowi obrani bydź maią.
Solwował potym Sessyą do następuiącego Poniedziałku.
(J. T.)