Sessya 162.
Dnia 25 Wrzesnia
Za przybyciem JKMci do Senatu zagaił JP. Marszałek Seymowy w te słowa: Kazda czynność ludzka gdy dokonczona milszą się staie.
Odezwał się JmP. Butrymowicz w ten sens:
Przy konczącey się wczorayszey Sessyi, gdy był uczyniony wniosek przez JWo Kublickiego Posła Jnflantskiego aby poszło zalecenie do Kommissyi Skarbu Litt: winienem się był do niego przymowic Rzewusk ktory pierwszy miał o Dobrach [???] do tego w [???] tey [???] Nayiaśniey [???] materya [???] [???] odesłany został [???] gdy [???] [???] w tey okolicznosci ukryie, w tym też zamiarze [???] [???] kiedy [???] [???] siebie [???] widzę, [???] Miesiącu tylko [???] [???] ukonczenia od Rzeczpospolitey zaleconego Kommissu, a iuz drugi Miesiąc schodzi, iak go ieszcze nie rozpoczęła, dla tego przymuszony
iestem iuz nie do Deputacyi udać się, ale w Stanach Nayiasnieyszych przełozyć mysli moie. Wprawdzie
[s. 388v]
do Arcy Biskupa Połockiego w Kordon Moskiewski odgraniczonego pozostały się Dobra w Granicach Rzpltey, lecz nie miałem nigdy
zamiaru, aby też [???] na fundusz Woyska [???] bo y [???] zaradzic Rzplta powinna [???] fundusz zda się byc [???] dzięki Bogu, za rychłym zapobiezeniem y przezornoscią [???] przytłumione. [???] [???] z [???] miał poz [???] dla całego Narodu [???] bo Woy woyna [???] to wszystko [???] [???] nawet całego [???] [???] [???] [???] na ktorym [???], iakież nie [???] [???] swey Oyczyzny [???] stanie się [???] Kraiu [???] nie dogodzi [???] będąc tam zawsze [???] udaiącemu się po [???] w Kordon Moskiewski Duchowienstwu, które teraz bez Zwierzchnika zostaiąc musi udawać się do Arcybiskupa Połockiego, gdzie
ma naybliżey,
[s. 389]
bo Biskup Kiiowski obrządku Greckiego w Dyecezyi swoiey zawsze znayduiąc się blisko to miał od tamteyszego Białoruskiego Duchowienstwa iest odległy, podobnie y Biskup Pinski ieszcze daley, a więc ma wymowkę, toz Duchowienstwo, ze do Arcy Biskupa Połockiego po swięcenie
w Kordon Moskiewski udaie się, czemu tak, ze względow Politycznych, iako potrzeby a nakoniec unikaiąc niebezpieczeństwa z
tąd wyniknąc mogącego zabiezec należy przez osadzenie na tym funduszu y Erekcyi Biskupa, ktoryby tam koniecznie siedział y
był ku potrzebie y nauce Duchowienstwa. Nay. Stany dało mi się tu słyszeć, ze Krol Jmc konferować raczył tez Dobra od Arcybiskupstwa
Połockiego odpadłe JXu Lewinskiemu Biskupowi in partibus, ktory ze obowiązkowi temu, aby tam był zawsze przytomnym dogodzić nie może ale nawet y
spodziewac się nie powinien że nie moze dogodzic dowodzę, ze będąc Suffraganem Metropolity iest obligowany do nieprzerwanego mieszkania w Warszawie ktora
nierownie daley iak Kiiow lub Pinsk od Białey Rusi znayduie się, ze spodziewać się nawet nie może, aby tam kiedy mieszkał,
iasna wynika konsekwencya, ze JX. Lewinski iest Koadjutorem Biskupa Łuckiego Ritus Graeci, ktory to Biskup latami obciązony
y chorobą złożony w moment spodziewać się każe JXu Lewinskiemu a ascensu na mieysce swoie. Więc
[s. 389v]
iuż osierocone tamto mieysce z Pasterza swego iak dotąd znalazłoby się, a Biskup Łucki Ritus Graeci dość maiący w Dyecezyi
swoiey opatrzenia naproznoby uzytkował z dochodu Dobr od Arcy Biskupstwa Połockiego odpadłych. Więc z tego powodu upraszać
mi zostaie WKMci y PPch Stanow, aby wyszło Zalecenie do Kommissyi Skarbu Litt., iżby te Dobra zlustrować nakazała, ten atoli kładę teraz warunek,
iż gdy Pe Stany dostarczaiący na utrzymanie Biskupa uznaią fundusz o Erekcyą onego upraszać będę. Co się zaś dotycze innych Dobr do
Klasztorow Bazylianskich w granicę Moskwy zakordonowanych, a te Klasztory Bazylianow Polskich Konwencyą utworzyły, ktora zamiana nie wiem pod czyią powagą nastąpiła, dlatego rozumiałbym
potrzebą, aby y w tey okoliczności Kommissya Skarbu Litt. starała się informować. Miałem nadto podać do Składu teyze Deputacyi
JXX. Biskupow Projekta względem poprawy Kalendarza Ruskiego względem zniesienia Swiąt Ruskich y położenia ich z Łacinskiemi
nadto względem zbliżenia Unii z Obrządkiem Łacinskim, aby Duchowienstwo w Apparatach Łacinskich nabożeństwo swoie odprawiało,
o co pisał do mnie JX. Orbacki Ritus Graeci Biskup Pinski mąz z gorliwosci ku Oyczyznie swoiey, y miłosci między obywatelstwem
zalecony, pisał
[s. 390]
zas dlatego aby w umysle pospolstwa tą powierzchownością wyperswadować iż nie masz roznicy w Religii. Te to wazne Projekta
do Składu Deputacyi ex Collegio Episcoporum oddam gdy się dowiem kiedy polecone sobie dzieło rozpocznie.
Odezwał się JX. Rybinski Biskup Kujawski w te słowa Powołany będąc głosem JWo Pinskiego winienem Jmieniem całego Duchowienstwa Polskiego odpowiedzieć, że zawsze iest powolne rozkazom Rzpltey, ale raczą spobie przypomniec Pe Stany, ze w tych wyrokach ktore są dane Deputacyi, a w ktorey ia iako pierwszy ex Ordine prezyduię, znayduie się y ta Klauzula, ze JX. Nuncyusz ma do niey wchodzić, ktory nie maiąc od Papieza do tego potrzebney Jnstrukcyi pisał dopiero po nią y co moment spodziewa się nadeyscia, więc ten iest powod zwłoki y odpowiedz na zarzut przeciw Deputacyi uczyniony. Co się zaś dotycze Projektow, ktore tu w głosie swoim obiasniał JW. Pinski, gdyby takowe były mi oddane, byłbym z umysłu złożył Sessyą dla porozumienia się nad niemi, ale ze nie było zadnych nie miałem tez przyczyny zwoływac do traktowania kiedy dopiero wszyscy oczekuiemy na Expedycyą Rzymską.
Rzekł JmP. Marszałek Seymowy Lubobym nie chciał uboczney wpuszczać materyi, a tym samym od zagaioney y rozpoczętey oddalać się, iednak gdy [s. 390v] wniosek JW. Pinskiego sciągnął kwestyę pozwolisz WKMć y Pe Stany aby oddana do rąk moich stosowna w tey mierze przez JXa Biskupa Lewińskiego Explikacya była czytana przez JmPa Sekretarza.
Czytał JmP. Sekretarz Obiaśnienie względem Dobr od Arcy Biskupstwa Połockiego odpadłych w tresci:
Litt
Po przeczytaniu rzekł JmPan Marszałek Seymowy Głos Jmieniem Collegii Episcoporum dopiero słyszany zamierza tę okoliczność w Stanach Seymuiących gdy JXX. Biskupi ochoczo chcą przyimować wszystkie Projekta, dlatego wracam się do Materyi zagaioney.
JmP. Rzewuski Podolski, przełozył, iz na dniu wczorayszym nie wnosił odmiany funduszu, ani radził aby Dobra po Arcy Biskupie Połockim pozostałe w Kordonie Polskim destynowane były na Woysko ale tylko żądał aby lustracya onych nastąpiła.
JmP. Kublicki Poseł Jnflantski powtorzywszy na dniu wczorayszym uczynione przez siebie o wdzieranie się w zarządzanie Arcy Biskupa Połockiego Dobrami Bazylianow doniesienie, zmierzaiąc do odpowiedzi na obiasnienie JmXa Biskupa Lewinskiego podane wyraził, ze ieżeli mowi za Moskwą iżby to było naruszeniem Traktatow, to mozna powiedziec Posłowi Moskiewskiemu, ze rownie Kapituła Wilenska ma w Kordonie Moskiewskim na sto [s. 391] kilkadziesiąt Tysięcy Intraty, a na wielokrotne czynione przez zeszłą Radę Nieustaiącą rekwizycye przyisc do tey własności nie może, więc toz samo iest naruszeniem z Strony Moskwy Traktatow, ze zas słyszeć mi się dało na dniu wczorayszym, aby wniesienie moie względem Lustracyi Dobr Arcy Biskupstwa Połockiego poszło w deliberacyą winienem na to słowy wiekopomnego Jakuba Rousseau odpowiedzieć, który pisząc o Rządzie Polskim wyraznie mowi, poki Polacy będą Moskalami etc ... Kiedy więc na zalecenie Lustracyi ma iść deliberacya, ia pierwszy odwazę się powiedzieć Wam Polacy nie bądzciesz Moskalami. Żądam więc aby Lustracya była, y natychmiast poszło o to zalecenie do Kommissyi Skarbu Litt. inaczey do zadney materyi decydowania przystąpic nie dopuszczę.
JmP. Weyzenhoff Jnflantski wyraził: słysząc dopiero przeczytaną Explikacyą JX. Lewinskiego nie wiem iak wodę z ogniem pogodzić zdołam. Pisze w nizszym Punkcie JX. Lewinski, ze dotąd te Dobra rozrządzonemi bydz nie mogą, poki Konwencya z Dworem Petersburskim z mocy Traktatow nie nastąpi, a w wyzszym Punkcie czytam wyraz, ze tez Dobra z Łaski JKMci do Sufraganii Metropolitanskiej miał sobie konferowane. Nie wiem zatym iak bez decyzyi, na co maią tez Dobra być uzyte, y bez zaszłey z Dworem Peterzburgskim Konwencyi mogł ie JX. Lewiński odbierać, dla tego nie wchodząc teraz w rozpoznanie tey okoliczności, łączę się z wniesieniem Kolegi mego [s. 391v] y upraszam aby natychmiast Zlecenie Kommissyi Skarbu Litt. względem Lustracyi decydowane było.
Rzekł JmP. Marszałek Seymowy Spoyrzawszy na JWo Dziekonskiego Podskarbiego Nadwornego Litt. iuż tego rozkazu od Stanow nie smiem odbierac, gdy on sam tu iest przytomny.
Odezwał się JmP. Dziekonski Podskarbi Nadworny Litt. W oddaleniu się moim od Kommissyi Skarbu Litt. musiałbym Listownie donieść wolą Pch Stanow lecz to Pismo byłoby tylko partykularną, zręczniey zaś będzie y przyzwoiciey, gdy Jchmc. Marszałkowie przez Zalecenie podpisem swoim upoważnione przeszlą rozkazy Stanow y spodziewać się należy ze natychmiast uskutkowane zostaną, dla tego o wyrazne zalecenie na pismie upraszam.
Czytał JmP. Sekretarz Projekt Zalecenia przez JmPa Kublickiego Jnflantskiego podany.
Po przeczytaniu przymowił się JmP. Morski P. Podolski zgadzaiąc się z tłumaczeniem JW. Weysenhoffa Jnflantskiego rowne uczynic winienem ostrzezenie co do Wdztwa moiego. Biskup Lwowski Ritus Graeci Latino Uniti iest razem Biskupem Dyecezyi Podolskiey. Nie mowię co do Osoby dzisieyszego, bo znam Jego sentymenta, ale mowię co do Jnteressu Politycznego, mowię \ze/ Biskup ten musi być Cesarzowi Jmci, mowię ze maiąc Dobra w Podolskim wywozi z Kraiu pieniądze, mowię ze ieździć do niego muszą na Swięcenie Xza, więc z tych powodow [s. 392] po smierci Dzisieyszego niechby albo osobny był Biskup Kamieniecki Ritus Graeci, albo Dyecezya ta przyłączoną została do Łuckiey.
Odezwał się JmP. Swiętosławski Wołynski Ta okoliczność wniesiona przez JWo Podolskiego do Deputacyi Collegii Episcoporum zdaie się nalezeć y tam roztrząsnioną bydz powinna.
Powtorzył Czytanie JmP. Sekretarz Zalecenia Kommissyi Skarbu Litt. aby ta wysłała do Dobr Biskupstwa Połockiego Lustracyą y in spatio trzech Miesięcy o tym do Stanow Rapportowała.
Gdy zaszła na to iednomyslna zgoda rzekł JmP. Marszałek Seymowy To Zalecenie nam Marszałkom in Volumen Legum nie poydzie, ale w Metryce Kor. zostanie się.
JmP. Suchodolski Hełmski wyraził Gdy słyszę ze do Biskupa Ritus Graeci Lwowskiego nalezą Dobra w Podolu lezące, więc podług doniesienia JWo Podolskiego, upraszam aby podobne Zalecenie do Kommissyi Skarbu Kor. względem Lustracyi wyszło.
JmP. Karwicki Wołynski wyraziwszy, ze przy ukonczeniu Etatu była wola Stanow aby Jchmc. Marszałkowie Konfederacyi wysłali do Kommissyi Woyskowey Zalecenie względem forszusu na konie dla Untersztabu Kawaleryi Narodowey y Pułkow Przedniey Straży, a to Zalecenie [s. 392v] dotąd nie iest uskutecznione, więc o zastanie onego JPa Marszałka Seymowego upraszał.
Odpowiedział JP. Marszałek Seymowy, Czuię się być dosyć nieszczęsliwym, ze prozby moie u Zacnych Kolegow mieysca nie znayduią, aby zaczęta materya przerywaną nie była. Gdy iednak znowu przez Wniosek JW. Wołynskiego słyszę obcą wniesioną Materyą w krotkości odpowiadam ze nie iest to Rzecz małey Konsyderacyi, bo na sprawieniu koni pod Untersztab Kawaleryi Narodowey y Przedniey Straży musiałby Skarb więcey [???] m. Czerwonych Złł. forszusować [???] Kommissya Woyskowa wydanym [???] [???] Roku biezącego Uniwersałem zaradziła, ktory Uniwersał gdy nie mam [???] pod ręką [???] się natychmiast po niego, abym przekonał JmPa Wołynskiego, ze to iuz rzecz iest [???].
Przystąpił JmP. Sekretarz do czytania Punktu 5. z Noty od Kommissyi Skarbu Koronnego podaney, y zdanie na tenze Punkt o Allewiacyi.
JmP. Butrymowicz P. Pinski Odwołuię się do swiadectwa całey Jzby ze tu iuz był ten Projekt czytany, ale iednomyslnoscią Jzby oddalony został. Nie można z zalem nie słuchać tego, ze Podatki nie będą tak donosne, aby starczyły na fundusz Woyska. Starostwa się uchyliły, y w niektorych mieyscach okazuie się, że więcey przed tym kwarty [s. 393] płaciły niż teraz Lustracya ie wylikwidowała, gdyby zas ieszcze y Allewiacyą czynic przyszło, to mało co albo wcale nic do Skarbu nie wpłynełoby, bo każdy wynaydowałby przyczyny Allewiacyi. Więc tego powodu nie pozwalam na Decyzyą tego Zdania, dopoki wiedzieć nie będziemy, iak donosne będą fundusze.
Zabrał głos JP. Jezierski Kln Łukowski
Litt.
na koncu oddał do Laski dodatek względem porządkow Ogniowych dopraszaiąc się o Decyzyą onego.
Rzekł JP. Butrymowicz Pinski Nie iest teraz czas mowienia o Allewiacyi ale gdy będzie mieysce, to nawet y o porządkach ogniowych mowic nie przepomniemy. Co się zas tycze wydrukowania Regestru Projektow dotąd u Laski bez Decyzyi zostaiących, to bardzo mysl iest chwalebna JW. Kasztelana y ia się z nim łączę.
Gdy zawieszone zostało zdanie Kommissyi Skarbu Kor. względem Allewiacyi za powszechną wolą Stanow, odezwał się JmP. Kossowski Podskarbi Nadworny Kor. w te słowa: W ciągu materyi Skarbowey naypierwszą moią rozumiem powinnoscią przełożyc Pm Stanom ze od nieiakiego czasu była Kommissya Skarbowa w negocyacyi Zaciągu pieniędzy w Genui y o tym Korrespondencye są do rąk JW. Marszałka Seymowego złozone, na czym teraz rzecz zawisła iest Nota u Laski złozona do ktorey Proiekt podaię y o czytanie razem oboyga upraszam.
Czytał JmP. Sekretarz Notę Kommissyi Skarbu Kor. do Stanow podaną z doniesieniem [s. 393v] ze iest ządaniem Genuenczykow, aby Generalna na wszystkich dochodach Skarbowych Panstw Rzpltey była zapisana Hypoteka a szczegolnie na Dochodach z Czopu y Podymnego.
Czytał potym JmP. Sekretarz Projekt w teyze samey tresci względem zapisu dla Genuenczykow Hypotheki.
Po przeczytaniu odezwał się JmP. Bernowicz Nowogrodzki gdy ma być na wszystkich dochodach Rzpltey zaręczenie tedy gdy Kommissya Skarbu Kor. bierze dla Korony 10 Milionow niechzeby zarazem y dla Litwy o trzy Miliony negocyowała.
JmP. Zakrzewski Poznanski wyraził Wdzięczność winnismy Kommissyi Skarbu Kor. ze weszła w układy względem Zaciągu Summ za granicą y moim zdaniem zgadzam się na to iz słusznie nalezy zabespieczyć tę pozyczkę, winszowałbym atoli sobie zeby ten zaciąg był pierwszy y ostatni, lecz gdy się zapewnić nie można, aby nam na potrzeby dostarczyły fundusze z podatkow, miarkowac Nam się nalezy abysmy wic zostawili dla siebie, bo rozumiem, bo rozumiem ze warunki przez Genuenczykow proponowane są za szerokie, gdy ządaią tego aby na wszystkich dochodach generalnie Panstw Rzpltey Hypoteka zapisaną była, bo gdybysmy potym znalezli się w potrzebie zaciągu od kogo, to iuz nie mielibysmy, na czym Zapisywac Hypoteki, bo wszystkie generalnie dochody Rzpltey dla Genuenczykow inwadyowanemi by były. Co się zas dotycze wniosku JW. Wołynskiego względem forsuszu na sprawienie koni, odpowiedziec winienen iz przypominam sobie, zesmy Regimenta Dragonii przeformowali [s. 394] na Pułk przedniey Strazy więc konie pozostałe mogą być pod Unter Sztab uzyte.
Powtorzył znowu JmP. Sekretarz czytanie Projektu względem generalney Hypoteki dla Genuenczykow.
Rzekł JmP. Swiętosławski P. Wołynski Nie mam nic przeciw temu Projektowi mowic, tylko połozyć mi tu warunek [???], gdzie są słowa iż pomnieyszac Czopowego y podymnego nie będziemy, iednak nowemu Zarządzeniu przeszkadzac nie [???] Miasta takie ktore kilka tysięcy Czopowego dochodu czynic mogą a [???] na kilku y kilkunastu Złotych konczy się.
JmP. [???] nie pozwalaiąc na generalną Hypotekę dla przyczyn [???] [???] ządał tylko aby na Czopowym y podymnym Genua przestała.
Odezwał się JmP. Zielinski Zakroczymski, Nie [???] [???] [???] [???] więc z tego [???] [???] [???] powiedzieć ze [???] JW. Poznanskiego uzytkować nie powinna.
Przymowił się Xze Marszałek Konfederacyi Litt. w te słowa: gdy [???] w tym stoiemy stopniu, ze [???] prawa [???] [???] nie [???] ale przyimować nam ie zostaie, więc dziwic się nie nalezy szerokiemu Genui warunkowi, Nie rozdzielne bydz powinny wszystkich trzech Prowincyow Interessa, bo iedną są Rzpltą, rownie wszystkie całość, wolność y swobody interessuią. Gdy za bezpieczenstwo kładą Genuenczykowie, aby y Litwa pisała się ta od tego nie unika ale gdy iest dla Korony [s. 394v] 10. Milionow, niechzeby razem y dla Litwy trzy negocyowane były y ogolna Hypoteka zapisaną została, bo Prowincya Litt. biorąc osobno 3. Miliony, musiałaby za siebie osobno Hypotekować y za Koronę rownie osobno kłasc Hypotekę y tak byłyby dwie na Skarbie Litt. Hypotheki, a zatym niech raczey połączone będą negocyacye, iedna Hypoteka y razem tak dla Korony iak Litwy uskuteczniona pozyczka.
Tu odezwało się wiele Osob Posłuiących z Korony aby Kommissya Litt. była połączona z Koroną.
Przekładał JmP. Rzewuski Podolski, ze kiedy Genuenczykowie tak szerokie kładą warunki y zagrazaią ieszcze, ze gdy na 20. Pazdziernika [???] nie będą, to pieniędzy nie zostawią, lepiey gdzie indziey starac się o pieniądze, a tym czasem Projekt niechby w deliberacyi został.
Odezwał się znowu Xze Marszałek Konf. Litt.
Nagłe Kraiu potrzeby, gdy gwałtownego kazały szukać lekarstwa, wystawił Nam JW. Podskarbi Nadworny Kor. uwagi, ze naypozytecznieysza byc moze negocyacya z Genuą. Kto wie moze w innych mieyscach byłoby się lepiey udało, ale iuz rozpoczęte negocyacye, Woysko stanie y nie będzie go czym zapłacic y oporządzić. Położyła Genua Kondycye aby y Litwa hypotekowała, to się nie usuwa od tego lecz mowi, niechże będziemy połączeni w iednę negocyacyę. Tu znowu słyszec się daią głosy, aby Kommissye Skarbowe połączone zostały. Coz to za morze otwierac [s. 395] zaczyna się? Przepisaliśmy sobie Prawo, co po czym ma następować, a teraz zagłębiac się usiłuiemy w przepasci. Iezeli tak będziem zwłoczyli, to nie tylko pieniędzy nie będzie, ale nawet nadzieie straciemy dzwignienia się naszego dzis trzeba rezolwować bo deliberacya moze całe wywrocić Dzieło gdy dzien bliski iest Terminu. Prowincye Koronne zabezpieczyły na Czopowym y podymnym swoią pozyczkę. Prowincya zas Litewska na wszystkich swoich Dochodach, więc nie zostaie tylko powiedziec ze 10 Milionow Korona Hypotekuie szczegolnie na Podymnym y Czopowym. Generalna zas Hypoteka na wszystkich Dochodach [???] [???] Millionow przez Skarb Litewski pozyczonych. Hypoteka szczegolna na wszystkich Dochodach Litewskich, ogolna na wszystkich dochodach Skarbu tak Koronnego y Litewskiego zapisuie się.
Czytał z tym dodatkiem Projekt JmP. Sekretarz.
JmP. Zakrzewski P. Poznanski ządał aby rownie Litwa wyszczegulniła na czym Hypotekuie.
Odezwał się znowu Xze Marszałek Konf: Litt. w te słowa Bogaty robi iak mu się podoba, a ubogi iak może, w tym stanie dzis znayduie się Prowincya Litt: y gdy nie moze inaczey zapisuie Hypotekę na wszystkim aby tym Kredyt sobie ziednała.
[s. 395v]Po nieiakiey chwili gdy odstąpił JmP. Zakrzewski Poznanski żądania swego, zapytywał się JmP. Marszałek Seymowy na Projekt przeczytany o zgodę. Na ktory po trzykroć iednomyslna nastąpiła.
JmP. Moszynski Bracławski wyraził, Widziemy satysfakcyą całego Narodu z postawienia na nogach Kawaleryi Narodowey, ale zarazem znamy to ze mała liczba Officyerow dotąd w teyze Kawaleryi znayduiąca się nie wystarczy, w tym przeto zamiarze ułozyłem Projekt Urządzenia Sztabu Kawaleryi Narodowey ktory podaiąc pod wysoki rozsądek Pch Stanow smiem upraszać aby iuż raz w tey materyi przystąpić, y onę zadecydowac.
Czytał JmP. Sekretarz Projekt ten JPa Bracławsko pod tytułem: Urządzenie Sztabu Kawaleryi Narodowey w treści, zeby Brygardyerowie y Wice Brygardyerowie przez sekretne kreski w Stanach na ten raz obierani byli.
Po przeczytaniu odezwał się JP. Mierzeiewski Podolski z przełozeniem ze Projekt dopiero przeczytany nie obeymuie wszystkich Officyerow, ktorzy nominowanemi byćby powinni, ze wakuie mieysce na Generał Lieutenanta, ze pięc placow zostaie na Generał Majorow, a dopiero następuią Brygardyerowie. Na końcu rekommendował względom JKMci do Rangi Generał Majorowskiey JJPow Dzierzka, Lubowidzkiego y Gierlicza ktory gdy liczba [s. 396] Generałow Majorów iest do 8 zamknięta, mogliby byc w tey Randze, chociazby nie brali pensyi Generał Majorowskiey.
Zabrał głos JP. Zielinski Zakroczymski
Litt
Mowił po tym JmP. Lipski Kasztelan Łęczycki.
Litt
Przymowił się JmP. Plater Zmudzki w te słowa. Po tylu wzniesionych głosach do Tronu WKMci y do Was Nayiasnieysze Stany za JO. Xciem Jmcią Jozefem Poniatowskim wierzyć nalezy ze liczność ich pochodzić musiała dla znakomitych tego męza talentow. Reprezentant , ktory uszanowanie dla WKMci iest w kazdey Akcyi [???] Reprezentant zaszczycony pozwoleniem Kolegow swoich, mowieniu w tym razie Jch Jmieniem, łączy mowiąc ze krwią WKMci, mowiąc nie \iak/ dlatego zeby Xze Jozef Poniatowski nowey potrzebował rekommendacyi, bo Jego talenta dostateczną są zaletą, lecz raczey dlatego aby miec szczęscie powtorzenia tak licznych za tą osobą odgłosow. J ci zacni Męzowie JW. Zabieło Poseł Jnflantski ktory powszechnie iest tu w gronie Naszym znany, y JP. Kosciuszko ktory znać musi szacunek wolności, gdy iey bronic az za morza udał się wyciąga po mnie abym hołd winny oddał Jch Cnotom y Jch talentom.
Odezwał się JmP. Potocki Lubelski. Gdy Projekt JW. Bracławskiego idzie do deliberacyi, więc mowić nic do niego
[s. 396v]
mowic mi teraz nie nalezy, ale tylko winienem względom WKMci rekommendowac JPP. Wodzinskiego, Cichockiego y Deskura, z ktorych
ostatni y w Cudzoziemskim Woysku y w Gwardyi Litt. od dawna słuząc zarobił sobie zapewne na sprawiedliwe względy.
Gdy Xze Marszałek Konfed: Litt. za JmP. Rudnickim Porucznikiem Kawaleryi Narodowey a JP. Rzewuski Podolski za JmP. Pułkownikiem Hanickim iuż 46. lat w Woysku słuzącym domawiali się JmP. Moszynski Bracławski żądał aby Lista rekommendowanych w Stanach wydrukowana była in ordine przystąpienia do Elekcyi per vota sekreta.
Odpowiedział na to JmP. Weysenhoff Jnflantski Jz Projekt JP. Bracławsko dopiero idzie do Deliberacyi, nie masz więc potrzeby drukowac Listę rekommendowanych, bo Projekt sam wyszedłszy z Deliberacyi, ieszcze spaść może.
JmP. Marszałek Seymowy wyraził Będąc tu zagadniony dla czego wstrzymałem zalecenie do Kommissyi Woyskowey względem forszusu na Remontę dla Untersztabu w Brygadach y Pułkach, oswiadczyłem, iz wywiązę się w odpowiedzi Uniwersałem Kommissyi Woyskowey, ktory gdy do rąk moich teraz wszedł, dozwolą Pe Stany, aby go JP. Sekretarz przeczytał.
Czytał ten Uniwersał JP. Sekretarz pod dniem 16. Kwietnia względem remonty.
Litt
JmP. Mierzeiewski Podolski przełozył [s. 397] Nie iestem w zamiarze sprzeciwienia się Ordynansowi przeczytanemu, bo Sam iestem Woyskowy, ale do iakiey to płacy ten Ordynans stosowany? Ordynans ten z samey daty okazuie się być stosowany do dawney płacy, kiedy Namiestnik brał 1500. Złł., skonczyło się to bo ia sam pierwszy wnosiłem, aby Kawalerya Narodowa płatna była podług nowego Etatu a gdy w nowym Etacie tylko 1200. Złł. znayduie się więc iuż żądać nie można, aby Namiestnik miał dostawać 2. Konie y był obowiązany zywić one z tak szczupłego dochodu, więc nie zostaie mi iak tylko upraszać, aby to Zalecenie do Kommissyi uskutecznione zostało, iuż nawet y dla samey powagi Jzby, gdy co wyrzeknie cofać się nie powinna.
Odezwał się JmP. Marszałek Seymowy Prawda ze u Laski dotąd zalecenie znayduie się, ktore dla oszczędności Skarbu zatrzymałem bo idzie o 20m Czerwonych Złł. ale ieżeliby się zdawało Pm Stanom, tobysmy to Zalecenie wraz z tym Uniwersałem odesłali do Kommissyi Woyskowey, ktoraby Nas w tey okoliczności lepiey obiaśnic mogła.
JmP. Butrymowicz Pinski wyraził, iż Deputacya Etatowa roztrząsała tę okoliczność y uwazyła ze Namiestnik musiałby 4 konie dostawiać, a potym sam z czego nie miałby zyć, bo szczupły fundusz a wielka przy Chorągwi w Jego urzędzie iest praca y nigdy \nie/maiętny iey się nie podeymie, więc [s. 397v] to konwinkowało Deputacyą, ze w iednym roku nie mogłby czterech dostawic koni y dlatego po 1500. Złł. na Chorągiew na forszus wyznaczyła. Więc iuż oszczędzać tego funduszu na Remontę nie nalezy, kiedy Namiestnikowi płacę Detrunkowano.
Przymowił się JmP. Zakrzewski Poznan. Widząc tu Zakroy konieczny na Skarb Rzpltey, ktorego oszczędności pilnować iest moim obowiązkiem, niechze mi wolno będzie zapytać się gdzie się podziały konie z transformowanych trzech Regimentow Dragonii na Pułk Przedniey Straży, dla tego upraszam aby nas y w tey mierze Kommissya Woyskowa oswieciła.
Rzekł JmP. Marszałek Seymowy: Nie widząc nadziei prędkiego ukonczenia tey okoliczności, zostaie mi upraszać WKMci abyś gdy nie ma zadney nagłey potrzeby Seymowania na dniu jutrzeyszym do Poniedziałku Sessyą solwowac zalecił.
Za zblizeniem się Ministerii do Tronu JX. Garnysz Podkanclerzy Koronny solwował Sessyą na Poniedziałek.
[s. 398]DZIENNIK
Czynności Seymu Głownego Ordynaryinego Warszawskiego, pod związkiem Konfederacyi Oboyga Narodów, Roku 1789.
SESSYA CLXII.
Dnia 25. Września w Piątek
Po zagaieniu JP. Marszałka Seymowego, wniósł JP. Butrymowicz Piński: że na dniu wczorayszym wprowadzona była materya przez JP. Rzewuskiego Podolskiego, względem Dóbr do Arcy-Biskupstwa Połockiego należących, w Kraiu Polskim zakordonowanych, aby też Dobra zlustrowane były, o co podany został Proiekt zlecenia Kommissyi Skarbowey Litewskiey przez JP. Kublickiego Jnflantskiego, aby, taż Lustracya dopełnioną została: że zaś miał tęż samę myśl proiektowania tey okoliczności Deputacyi ex Collegio Episcoporum wyznaczoney, [s. 398v] [s. 416] radby tym przekonać: że wielokrotnie wywiadywał się, kiedy taż Deputacya Sessye swoie rozpocznie; zwłaszcza: gdy do 3. tylko Miesięcy ma zamierzony termin ukończenia dzieła swoiego, a iuż drugi zchodzi iak go ieszcze nie rozpoczęła. To zaś, co teyże Deputacyi miał proiektować, przedsiębierze przełożyć w Stanach: że po odeyściu Arcy-Biskupa Połockiego w Kordon Moskiewski, Duchowieństwo Biało-Ruskie od swey Zwierzchności iest o sto kilkadziesiąt mil oddalone, bo Biskup Kiiowski Obrządku Greckiego mieszka w swoiey Dyecezyi, Biskup też Piński toż samo, i z tego powodu Duchowieństwo Unickie bez porządu zostawać musi. Więc dla wygody tegoż Duchowieństwa, aby o sto kilkadziesiąt mil na święcenie ieździć nie było przymuszone, i nadto, aby porządek był zachowany, nie zostaie iak tylko na Funduszu Dóbr od Arcy-Biskupstwa Połockiego odpadłych, erygować Biskupa, który i zarządzałby porządkiem tegoż Duchowieństwa, i przytomnym na mieyscu będąc, byłby ku wygodzie onego: że zaś dało mu się słyszeć, iż Król Jmć też Dobra konferować raczył JX. Lewińskiemu iako Biskupowi in partibus, który iako zatrudniaiący się interessami Metropolii, [s. 399] [s. 417] iest obligowany do mieszkania w Warszawie, dla tego nie może bydź użytecznym tamteyszemu Duchowieństwu, bo Warszawa nierównie daley od Białey-Rusi iest odległa, i nawet niemasz nadziei, aby się mógł stać kiedyżkolwiek użytecznym, gdy iest Koadiutorem Biskupstwa Łuckiego Ritus Graeco Uniti . Przekładał nadto: że ma podać Proiekta do teyże Deputacyi względem Kalendarza Ruskiego, aby Swięta były zniesione, aby zbliżyć złączenie Unii z łacińskim obrządkiem, gdyby w Aparatach łacińskiego obrządku Duchowieństwo Unickie Nabożeństwo odprawiało, przez co ta powierzchowność ugruntuie Pospolstwo, że nie masz odmiany w Religii. Na końcu żądał, aby proiektowane zalecenie przez JP. Jnflantskiego do Kommissyi Skarbu Litewskiego względem Dóbr Arcy-Biskupa Połockiego przechodziło.
JX. Rybiński Biskup Kuiawski przełożył: że Duchowieństwo Polskie zawsze iest powolne rozkazom Rzplitey: że Deputacya, w którey ex ordine pierwszy zasiada, byłaby iuż ukończyła dzieło swoie, gdyby Stany nie oznaczyły: że i JX. Nuncyusz wchodzić do tego będzie, który nie maiąc od Papieża [s. 399v] [s. 418] na to Jnstrukcyi, musiał się odwołać do Rzymu, i codziennie oczekuie na przyiście teyże Jnstrukcyi. Dodał nadto: że dla tego nie złożył Sessyi, że żadney materyi nie było do traktowania, ale gdyby JP. Pinski podał iakowe Proiekta, to Deputacya od decyzyi onych nie usunie się.
Doniosł JP. Marszałek Seymowy: że od JX. Lewińskiego znayduie się Pismo podane u Laski, które dla obiaśnienia przeczyta JP. Sekretarz.
Po przeczytaniu przez JP. Sekretarza, rzekł JP. Marszałek Seymowy: Głos Jmieniem Collegium Episcoporum słyszany dopiero, zamarza zapewne wniesioną okoliczność w Stanach Seymuiących, gdy JXX. Biskupi ochoczo chcą przyimować wszelkie Proiekta tyczące się Duchowieństwa, a zatym przystępuie do zagaioney materyi.
JP. Rzewuski Podolski wyraził: że inaczey iest w obiaśnieniu JX. Lewińskiego explikowany, bo nietylko nie wnosił, aby Dobra te na Woysko destynowane były, ale nawet nie mógł mieć myśli czynienia odmiany Funduszu, którego nie znał, żądał [s. 400] [s. 419] tylko, aby Lustracya tychże Dóbr nastąpiła.
JP. Kublicki Jnflantski żądał: aby Lustracya przez zalecenie do Kommissyi Skarbu Lit: tychże Dóbr nastąpiła, a zarazem i do Klasztorów zakordonowanych należących.
JP. Weysenhoff Jnflantski rzekł, dwie rzeczy sobie przeciwne dały mi się postrzedz w pismie JX. Lewińskiego. Pisze on w niższym punkcie obiaśnienia swoiego: że te Dobra nie mogą bydź dotąd rozrządzone, dopóki Konwencya z Dworem Peterzburskim, podobnie iak Wiedeńska nie nastąpi, a w wyższym punkcie wyraża: że za Przywileiem W. K. Mci dysponowane na Fundusz Suffraganii Metropolitańskiey obiął te Dobra. Gdy iedno z drugim nie zgadza się, i żądać teraz decyzyi na co maią bydź obrócone te Dobra, nie można, przeto zostaie mi tylko łączyć się z JW. Kollegą, aby Lustracya tych Dóbr nastąpiła.
Po krótkiey kontrowersyi, czytał JP. Sekretarz zlecenie Jchmościom Marszałkom Oboyga Narodów, aby zalecili Kommissyi Skarbu Lit: wysłać do wspomnionych Dóbr [s. 400v] [s. 420] Lustracye, i in spatio trzech Miesięcy oddać rezolucyą. Zaszła na to zgoda iednomyślna.
JP. Morski Podolski przełożył: iż Duchowieństwo Woiewództwa Podolskiego zostaie pod Rządem Biskupa Lwowskiego, który posiada w Podolu Dobra, Cesarzowi iest przysięgły, pieniądze z Kraiu wywozi, i Xięża na święcenie do niego ieździć muszą, gdyż tu w Kraiu nigdy nie rezyduie, dodaiąc: że lubo iest przyiacielem tegoż JX. Biskupa, lecz dobro Oyczyzny zna, że powinien mieć w pierwszym względzie, i dla tego żąda, aby, albo osobny był Biskup Kamieniecki na Funduszu erygowany, albo Dyecezya ta przyłączona została do Łuckiey.
Gdy poparł ten wniosek JP. Suchodolski Chełmski, ządaiąc: aby Lustracya do tychże Dóbr nastąpiła od Kommissyi Skarbu Koronnego, JP. Marszałek Seymowy zapytał się nato o zgodę? i zaszła iednomyślność.
Przystąpił po tym JP. Sekretarz do czytania zapytania Kommissyi Skarbowey, czyli w przypadku, ognia, powodzi, Szarańcy, i innych klęsk może czynić allewiacye w [s. 401] [s. 421] podatkowaniu? Po czym czytał zdanie teyże Kommissyi.
JP. Jezierski Kasztelan Łukowski nie zgadzał się na zdanie Kommissyi w tey mierze, ale swóy osobny podawał Proiekt, żądaiąc nadto: aby gdy wielka liczba Proiektów u Laski znayduie się, JPP. Sekretarze Summaryusz onych wydrukować kazali.
JP. Butrymowicz Piński przełożył: iż był iuż wnoszony ten Proiekt względem Allewiacyi, ale odłożony został, tym równie sposobem, gdy nie wiemy ieszcze iak donośne będą Podatki, postąpić z nim należy, a na końcu Seymu może zyskać rezolucyą.
JP. Kossowski Podskarbi nadworny wyraził: że Kommissya Skarbowa odebrała przez Bankierów tuteyszych doniesienie: że Genuenczykowie żądaią dla bezpieczeństwa swoiego warunku, aby Rzplita, na wszystkich generalnie Dochodach Skarbowych Hipotekę zapisała, a w szczególności na Czopowym i Podymnym, i tych Dochodów odtąd ani nie znosić, ani nie zmnieyszać deklarowała się, inaczey: że zawod w dostawieniu [s. 401v] [s. 422] pieniędzy stałby się. W którey materyi oddał Proiekt do przeczytania JP. Sekretarzowi.
Czytał JP. Sekretarz ten Proiekt w treści: że Rzplita generalną Hippotekę na wszystkich Dochodach, tak Koronnych, iako i Litewskich, a szczególniey na Czopowym i Podymnym Koronnym zapisuie.
Xiąże Marszałek Konf: Lit: oświadczył: że Litwa nie unika od tego, aby pisała Hippotekę na swoich dochodach dla Korony, ale nawzaiem spodziewa się: że Prowincye Koronne zgodzą się na to, aby połączona była wraz z tąż Hippoteką i negocyacyą, to iest, aby zarazem dla Korony 10. a dla Litwy 3. Milliony negocyowane były, w czym oddał dodatek.
Po wielokrotnych kontrowersyach nastąpiła na ten Proiekt z dodatkiem Xięcia Marszałka Konfederacyi Lit: iednomyślna zgoda.
JP. Moszyński Bracławski podał Proiekt pod tytułem: Urządzenie Sztabu Kawaleryi Narodowey, w treści: że na ten raz nominacyia Brygadyerów, i Vice Brygadyerów bydź ma, którzy przez sekretne kreski w Stanach [s. 402] [s. 423] obierani bydź maią. Ten Proiekt poszedł w deliberacyą.
JP. Zieliński Zakroczymski mówił:
"Nie masz w Narodzie naszym żadnego, któryby od wstąpienia na Tron W. K. Mci, ugruntowaney Twym staraniem sprawiedliwości nie doznał. Niemasz któryby liczne swe dla Ciebie Nayiaśnieyszy Królu i Rzplitey wykazawszy zasługi, słusznie nadgrodzonym nie został. Niemasz żadnego, któryby widząc Ciebie staraiącego się własnych Rodaków mieć w Sztuce Woyskowey doskonałemi w oney ćwiczyć się nie starał. A tak te od Ciebie Nayiaśn: Królu założone z korzyścią Narodu, zaszczyty świetnieyszym uczyniwszy Maiestat Twóy sprawiedliwością kwitnący Naród uczyniły. Z laty gromadnie Tobie zasłużonych i Rzplitey utworzyły doskonałych w Sztuce Woienney z własnych Rodaków wystawiły Mężów. Wyznać to iednak muszę, że w żadnym czasie istotniey dwudziestu pięciu letnich prac Twoich Nayiaśn: Panie, nie dały się widzieć daley powszechności skutki, iak teraźnieyszego Seymu, którego iakoby w pomoc W. K. Mci liczne światłych Mężów [s. 402v] [s. 424] Zgromadzenie związkiem Konfederacyi spoione pod chlubnym dla Narodu, iużto z Jmienia swego, iużto z znakomitych swych czynów i zasług w Oyczyznie sławnych dwóch Mężów Sternictwem, dla każdego wymierza sprawiedliwość, obmyśla zasłużonym nadgrody, i doskonałością w Woyskowey Sztuce zaszczyconych; każdego wedle zasług i zdatności umieszcza i umieszczać usiłuie. O iakąż Nayłaskawszy Królu, nie iest przeięte dobroczynne Twe Serce radością! Gdy widzisz z otaczaiących Tron Twóy, iednych uwielbiaiących Twą sprawiedliwość, drugich składaiących za odebrane zasługom ich wyrównywaiące nadgrody, u Tronu Twego dziękczynienia, innych wyliczaiący swe zasługi, doczekuiących z dobroczynnego Serca Twego i sprawiedliwych Wyroków Prześw: Stanów nadgrodzenia. Innych porzucaiących Zagraniczną Służbę Woyskową, w niey się stawszy naydoskonalszemi, zagrzanych chęcią służenia własney Oyczyznie, domagaiących się mieszczenia w Woysku Rzeczypospolitey. Innych w własney Oyczyznie po lat kilkanaście i kilkadziesiąt w Sztuce Woyskowey ćwiczących się i [s. 403] [s. 425] służonych w nadziei zostaiących osiągnienia wyższych stopniów. Zapewne z naywyższym ukontentowaniem patrzysz na tych, którzy z łaski W. K. Mci dostąpili Sprawiedliwości, i za zasługi swe odebrali nadgrody. A z skwapliwością żądasz momentu tego, w którymbyś mógł tym, którzy doczekuią ieszcze od W. K. Mci, i Prześw: Stanów łaskawych względów iak nayprędzey oddać sprawiedliwość, i o tych uwiadomionym zostać. Już tu o wielu W. K. Mość na dawnieyszych Sessyach i teraźnieyszey uwiadomionym zostałeś. Zatym gdy zapewnionym iestem, iż ciż wszyscy W. K. Mci zostaią w pamięci, mówić za onemi nie widziałbym potrzeby. Lecz gdy z tych iedni doświadczonym męztwem i znaiomością służby Woyskowey, drudzy zasługami w Woysku i w Oyczyźnie są zaszczyceni. Jnnych Instrukcya od Współ-Braci na to mieysce wysyłaiących mnie Rekommendować rozkazuie. Przeto onych polecić łaskawym względom Tobie Nayiaśnieyszy Panie i Prześw: Stanom mam za powinność. A nayprzód zanieść do Tronu W. K. Mci i Prześwietnych Stanów proźby moie, za JO. Xciem Jegomością Jozefem Poniatowskim z odwagi swey, którey w [s. 403v] [s. 426] Zagraniczney służbie przez publiczne doniesienia całey publiczności znaney dawał dowody, i którego tyle tysięcy kole uszu przebiegaiących, a śmiercią zagrażaiących kul, i odebrany nie w retyradzie, lecz w attaku postrzał nie stępia ochoty własney służenia Oyczyźnie i JO. Xciem Jmcią Jabłonowskim Szeffem Gwardyi Pieszey Lit: którego znana całey Izbie gorliwość i znakomite dla Oyczyzny czyny, oraz znaiomość służby woyskowey, co dobrze Exercytowny i w ścisłey Subordynacyi trzymany Regiment Gwar: Pieszey Lit: zaświadcza, a naydawnieyszy Patent Szeffoski w Woysku Lit: do Awansu przewodniczy, iżbyś W. K. Mość i Prześ: Stany dla tych obydwoch znakomitych w Oyczyźnie naszey Mężów Generalstwo Maiorstwo zabeśpieczyć raczył. Rekommendować także Jmci Pana Lubowickiego z mocy Instrukcyi W. K. Mci i Prześw: Stanom mam za obowiązek. I aby ten, który męztwa i znaiomości służby Woyskowey iest pełen, co i teraźnieyszego Seymu czyniące Rapporta pilnie strzeżenia Granic z odparciem chcącego w Kray nasz wkraczać obcego Żołnierza, są rzeczywistemi świadkami na stopień Generał Maiora mógł bydź posuniętym dopraszam się.
[s. 404] [s. 427]Podnieść Głos moy do Tronu W. K. Mci, do tylu zaniesionych na dawnieyszych Sessyach, i z mocy Instrukcyi przez JO. Xcia Jmci Czartoryskiego Posła Wołyńskiego, i JW. Swiętosławskiego tegoż Woiewództwa Posła, łaskawym względom poruczaiących W. K. Mci JP. Puławskiego mam za moią powinność. Ten cnotliwy Obywatel z wiekiem wzrastaiący waleczności swey iuż to w czasie Konfederacyi exponuiąc własny swoy maiątek i życie na obronę miłey Oyczyzny, gdy dawał dowody iuż to w służbie Zagraniczney zostaiąc, wydoskonalić w sztuce Woyskowey dla użytku własney Oyczyzny, gdy iak naymocniey starał się, iuż to po kilka Krotnym odbyciu Funkcyi tak Poselskich i Deputackich w zamięszkałym Woiewodztwie miłość w sercach Obywatelskich tak wysoką gdy zyskał, iż zlecili JWW. Posłom, aby onego W. K. Mci względom zarekommendowali. Spodziewam się, iż W. K. Mość Pan Moy Miłościwy stopień Brygadyera dla tegoż Jmci Pana Pułaskiego Konferować raczysz; o co ia moie składam u Tronu Twego Miłościwy Panie proźby. Naostatek ośmielam się u Tronu W. K. Mci i Prześwietnych Stanów proźby moie złożyć za iednym [s. 404v] [s. 428] w Korze Artylleryi Koronney mieszczącym się Sztab-Officyerem, to iest Jmć Panem Konarskim, który trzydziesto pięcio letni w służbie Woyskowey strawiwszy czas, gdy w schylaiącym się ku starości wieku Awansu doczekać się nie mógł, i odeyście Generała Artylleryi Graffa Brülla od Regimentu placu do Awansu nieotworzyło. Bo wołaiące cnoty JW. Potockiego teraźnieyszego Generała Artylleryi, i znakomite w Oyczyźnie znane iego czyny, onemu Konferować tę Szarżę sprawiedliwość W. K. Mci gdy dysponowała. Były dla innych spodziewaiących się Awansu przecięciem. W tym tedy czasie gdy widzi sposobną porę JP. Konarski w nadgrodę spoźnienia iego Awansu na Wyższy Stopień posunienia się, składa przez usta moie u Tronu W. K. Mci i Prześwietnych Stanów proźby, aby za Generał Maiora w Infanteryi mógł bydź umieszczonym, którego ia i wszystkich przezemnie nominowanych łaskawym względom Twoim Miłościwy Panie i Prześw: Stanow poruczaiąc; chcąc aby ciż wyroku W. K. Mci i Prześw: Stanów dziś dostąpić, i onych wiadomemi bydź mogli, o zapytanie się, czyli iest powszechna zgoda na tych, Ciebie JW. Marszałku [s. 405] [s. 429] Seymowy z iak naygłębszym a powinnym dla Ciebie uszanowaniem mam honor dopraszać się."
JP. Lipski Kasztelan Łęczycki mówił w te słowa:
"Wymierzać każdemu dokładną sprawiedliwość, nadgradzać dla Oyczyzny podięte prace, mieć wzgląd na prawdziwe zasługi, iako iest naypewnieyszym wzrostu Państwa każdego usposobieniem, zachęcaiąc Obywatelów do służenia Oyczyznie swoiey; tak Seymuiąca Rzplita Nasza, w stanie dzisieyszym szczęśliwym węzłem ziednoczona, od tey istotney uszczęśliwienia swego nie odstępuie zasady. Tą sprawiedliwością pobudzeni, tą zasileni ufnością Jchmość Panowie Brygadyerowie Dywizyi Wielkopolskiey i Małopolskiey, Ukraińskiey i Podolskiey, Dzierżek, Łuba, Lubowicki, i Jerlicz, Aktualnych Generał Maiorów maiący Patenta, swemi Korpusami dotąd kommenderuiący, i nie odstępnie od Roku 1768. w Woysku Koronnym wysługi czyniący, z teraźnieyszych zaś prac, i usług Oyczyźnie znani, nie mogą powątpiwać o [s. 405v] [s. 430] łaskawych W. K. Mci i Prześwietnych Skonfederowanych Stanów Rzplitey względach, aby teraz Generał Majorami Amplojowanemi, nie mieli zostać. W pierwszych bowiem początkach znaczenia Naszego, przez pomnożenie sił Kraiowych, gdy iest interesem naywiększym pomnożyć w Obywatelach ochotę do służby Woyskowey, zaręczyć im pewność, w nadgrodzeniu zdatności; w tych mówię początkach, usunąć z mieysc Awansu należnego, zdatnych, wysłużonych, i ufnością Woyska zaszczyconych Kommendantów, do uplacowania innych; lub młodszych, lub przychodniów, albo też temuż Woysku nieznanych Officyerów; byłoby to, nie tylko widocznym pokrzywdzeniem zdatności, pogardzeniem aktualnych zasług, wzięciem im honoru milszego nad samo życie, ukaraniem bez popełnioney winy, ale nadto, byłby zatamowany awans całemu Sztabowi, & per consequens , innym Subalternom, i Towarzystwu: którzy iaką ochotę, serce, i zdatność, osobliwie w tych okazali czasiech, przez chęć z azardem życia, służenia Oyczyznie; takieby czuli ostygnienie oneyże, w podobnych raziech: [s. 406] [s. 431] porzucaiąc nadto tak przykrą wysługę, i za dowód mężnego serca, zostaiąc bez nadziei dosłużenia się, wyższego stopnia, i dystynkcyi; zraziliby ochotę w nowozaciężnym Woysku, z wyboru Obywatelskiey złożonym Młodzieży, ktorą w krótkim czasie raczey hasło obrony Oyczyzny, i szlachetna ambicya honoru (nad spodziewanie nawet postronnych Nacyi) a niżeli chęć zysku, życiem wysługiwać się Królowi i Oyczyźnie, pod znaki zaciągnęła.
Gdy Nayiaśn: Panie i Prześ: Stany, mówiłem o Sztabie, nie mogę nie oddać sprawiedliwych pochwał, i zalety, JPP. Vice-Brygadyerom, Hadziewiczowi, Goleiewskiemu, Mioduskiemu, i Tarnawickiemu, wierney zawsze wysługi swoiey daiących dowody, dla W. K. Mci i Rzplitey; mianowicie zaś JP. Hadziewiczowi, który od Roku 1764. z Towarzysza dosługuiąc się, i gradatim przez stopnie idąc, ciągle chwalebne zdatności i męstwa swego dawał dowody, w odbywaniu dość przykrych dotąd, Ukrainnych powinnościach.
[s. 406v] [s. 432]Oddawszy zatym słuszność dopiero wzmiankowanym Mężom, w Kawaleryi Narodowey, cnotą, męstwem, i dostoynością teraźnieyszego stopnia, w nadziei sprawiedliwey osiągnienia wyższego zaszczyconym; obstaiąc przy ich Awansie, i dopraszaiąc się on za niemi; gdy zwracam z ukontentowaniem uwagę na tych Zacnych Obywatelów, których w czasie uszczuplonego w Kraiu Naszym Woyska, chęć nabycia sławy, oraz i wydoskonalenia się w Sztuce Woienney, iakąś taiemną wieszczbą, że przyidzie ten czas, w którym Oyczyznie swoiey użytecznemi będą; w Zagraniczne pozaciągała służby; na naypierwszą u W. K. Mci, i Prześw: Rzplitey Skonfederowanych Stanów, zasłużyć powinni sobie dystynkcyą, tylekrotnie Nayiaśn: Stanom prezentowani, Xiąże Jegomość Jozef i Jchmć PP. Wielohorski i Kościuszko: Ci że pomimo zasiągnienia nayprzyzwoitszey Stanowi Zołnierskiemu wiadomości, i experyencyi, wsławili u postronnych i odległych Nacyi, imię męstwa Polskiego, że nieustraszonym Sercem bronili Praw, Panów (na ówczas) swoich; łatwo myśleć: z [s. 407] [s. 433] iaką gorliwością bronić będą, Praw, i całości, swoiey i Oyczyzny.
Tych W. K. Mości i PP. Stanom, mam honor rekommendować: aby w nayprzyzwoitszych Rangach, ile przy liczbie Stu tysięcznego Woyska, umieszczeni byli."
JP. Potocki Lubelski, rekommendował względom J. K. Mci JPP. Oyrzyńskiego, Cichockiego, Descour; a Xiążę Marszałek Konf: Litt: za JP. Rudnickim Porucznikiem Kawaleryi Nar: domawiał się.
Na wniesienie JP. Karwickiego Wołyńskiego: że względem forszusu na skupienie Remonty pod Unter Officyerów, Trębaczów Przedniey Straży nastąpiła wola Stanów, aby wyszło do Kommissyi Woyskowey zalecenie, o którego uskutecznienie dopraszał się. JP. Marszałek Seymowy przełożył: że dla tego wstrzymał toż zalecenie, bo dwadzieścia kilka Tysięcy Czer: Złł: nie oszczędziłoby się w Skarbie, tym bardziey, gdy iuż Kommissya Woyskowa uczyniła w tey mierze rozrządzenie wydanym Uniwersałem, który JP. Sekretarz przeczyta.
[s. 407v] [s. 434]Czytał JP. Sekretarz ten Uniwersał, po czym oświadczył znowu JP. Marszałek Seymowy: że, ieżeli wola nastąpi Stanów, to zaleci Kommissyi Woyskowey, aby wyiaśniła myśli swoie.
Po wielokrotnych kontrowersyach, gdy zaszła na to zalecenie iednomyślność; Sessya solwowaną została na Poniedziałek.
Każda czynnosc ludzka milszą staie się dla urządzaiącego gdy dokonczoną, bo w ten czas Sprawuiący zasładza pracę ukonczeniem dzieła swego y zasila się oraz radością, gdy widzi ze praca iego wystawia się nalezney wartości. Wszelkie nas zyiących trudy nie inne zakładaią sobie widoki, iak zysk pracy albo chwały według zamiaru mysli. W czynnosciach zas ogolność Krajową tykaiących sowitsza nierownie wynika nadgroda, bo sława tylko a ieszcze z uszczęsliwienia Krajowego dla tych wypływa, ktorzy przysposobiali szczęsliwość w ogulności Krajowi. W tym to stopniu y przedsiewziętym zamiarze PPe Stany zostaią, gdy tak ciągle pracuiąc innego nie maią układu, iak doskonałym zaradzeniem dogodzić potrzebom swey Oyczyzny; na ktore ochoczo poswięcili się, nie tylko wysługą na siebie przyiętą; lecz y choynym swych maiątkow wystawieniem chcąc niemi opatrzyć konieczne Rzpltey wydatki. Zasilony iuż iest Skarb stałemi dochodami, bądz z Duchownego bądź z Staroscinskiego bądz y z Ziemskiego Grosza, lecz ieszcze ogromność Potrzeb Krajowych większego oczekuie zamozenia Skarbu Publicznego. Dlatego więc PPe Stany udały się do wyszukiwania posiłkow Skarbowi, lecz z takich dochodow ktoreby Obywatelstwu nie ciążyły, a niemi dochody publiczne aby pomnozyć. A ze w ciągu ich dochodzenia PPe Stany zostaią, zaczym przystępuię do nich w kontynuacyi podanych mysli przez Kommissyą Skarbową do ich przeczytania wzywam JmPa Sekretarza.
25. Wrzesnia JP. Zielinski P. Zakroczymski
Niemasz w Narodzie Naszym zadnego, ktoryby od wstąpienia na Tron WKMci ugruntowaney twym staraniem sprawiedliwosci nie doznał.
Niemasz ktoryby luzne swe dla Ciebie Ny Krolu y Rzpltey wykazawszy zasługi, słusznie nadgrodzonym nie został. Niemasz żadnego, ktory by widząc ciebie staraiącego
się własnych Rodakow miec w Sztuce Woyskowey doskonałemi w oney cwiczyć się nie starał. A tak te od Ciebie Ny Krolu założone z korzyscią Narodu zaszczyty swietnieyszym uczyniwszy, Maiestat Twoy sprawiedliwoscią kwitnący Narod uczyniły.
Z laty gromadnie Tobie zasłużonych y Rzpltey utworzyły doskonałych w Sztuce Woienney z własnych Rodakow wystawiły Mężow. Wyznać
to iednak muszę, że w zadnym czasie istotney dwudziestu pięciu letnich prac Twoich N. Panie, niedały się widziec całey powszechnosci
skutki iak teraznieyszego Seymu, ktorego iakoby w pomoc WKMci liczne swiatłych Męzow Zgromadzenie, związkiem Konfederacyi spoione pod chlubnym [???] z Jmienia swego, już to z znakomitych swych czynow y zasług w Oyczyznie sławnych dwoch Męzow ctwem dla kazdego wymierza sprawiedliwosc, obmysla zasłużonym nadgrody y doskonałoscią w Woyskowey Sztabu Sztuce zaszczyconych, każdego wedle zasług y zdatności umieszcza y umieszczać usiłuie. O iakąż Nayłaskawszy Królu nie iest
przeięte dobroczynne Twe Serce radoscią, gdy widzisz z otaczaiących Tron Twoy iednych uwielbiaiących Twą sprawiedliwość, drugich
składaiących za odebrane Zasługom ich wyrownywaiące nadgrody u Tronu Twego dziękczynienia, innych wyliczaiący swe zasługi
doczekuiących z dobroczynnego Serca Twego y Sprawiedliwych Wyrokow Ph Stanow nadgrodzenia. Jnnych porzucaiących Zagraniczną Służbę Woyskową, w niey się stawszy naydoskonalszemi zagrzanych chęcią
służenia Oyczyznie własney domagaiących się mieszczenia w Woysku Rzpltey innych \w/ własney Oyczyznie po lat kilkanascie y kilkadziesiąt w sztuce Woyskowey cwiczących
[s. 409v]
się y służonych w nadziei zostaiących osiągnienia wyższych stopniow. Zapewne z naywyższym ukontentowaniem patrzysz na tych,
ktorzy z Łaski WKMci dostąpili sprawiedliwosci y za zasługi swe odebrali nadgrody. A z kwapliwoscią żądasz momentu tego, w
ktorym bys mogł tym, ktorzy doczekuią ieszcze od WKMci y Ph Stanow łaskawych względow, iak nayprędzey oddać sprawiedliwość y o tych uwiadomionym zostać. Już tu o wielu WKMci na dawnieyszych
Sessyach y teraznieyszey uwiadomionym zostałes. Zatym gdy zapewnionym iestem iż ciż wszyscy WKMci zostaią w pamięci mowić
za Onemi wi nie widział bym potrzeby; lecz gdy ztych iedni doswiadczonym męztwem y znaiomoscią Słuzby Woyskowey, drudzy zasługami w Woysku
y w Oyczyznie zaszczyceni innych Jnstrukcya od Wspoł Braci na to mieysce wysyłaiących mnie rekommendowac rozkazuie. Przeto
onych polecic łaskawym względom Tobie N. Panie y Pm Stanom mam zapowinność. A nayprzod zanieść do Tronu WKMci y Ph Stanow proźby Moie za JO. Xciem Jozefem Poniatowskim z odwagi swey, ktorey w zagraniczney służbie przez publiczne doniesienie
całey Publicznosci znaney dawał dowody y ktorego tyle tysięcy kole uszu przebiegaiących a smiercią zagrażaiących Kul y odebrany
nie w retyradzie, lecz w attaku postrzał nie stępia ochoty własney służenia Oyczyznie y JO. Xciem Jabłonowskim Szeffem Gwardyi
Pieszey Litt:, ktorego znana całey Izbie gorliwość y znakomite dla Oyczyzny Czyny, oraz znaiomość służby Woyskowey, co dobrze
exercytowny y w scisłey subordynacyi trzymany Regiment Gwardyi Pieszey Litt: zaswiadcza, a naydawnieyszy Patent Szeffowski
w Woysku Litt. do Awansu przewodniczy, iż bys WKMc y Pe Stany dla tych obydwóch znakomitych w Oyczyznie Naszey mężow Generalstwo Maiorstwo zabespieczyć raczył. Rekommendować także
JP. Lubowickiego z mocy Jnstrukcyi WKMci y
[s. 410]
Pm Stanom mam za obowiązek y aby ten ktory Męztwa y znaiomosci słuzby Woyskowey iest pełen, co y teraznieyszego Seymu czyniące
Rapporta pilnie strzeżenia granic z odparciem chcącego w Kray Nasz wkraczać obcego Żołnierza, są rzeczywistemi świadkami,
na stopien Generał Maiora mogł bydź posuniętym dopraszam się. Podnieść głos moy do Tronu WKMci do tylu zaniesionych na dawnieyszych
Sessyach y z mocy Jnstrukcyi przez JO. Xcia Jmci Czartoryiskiego Posła Wołyńskiego y JW. Swiętosławskiego, tegoż Woiewodztwa
Posła, łaskawym względom poruczaiących WKMci JP. Puławskiego mam za moią powinność. Ten cnotliwy Obywatel z wielkim wzrastaiący
walecznosci swey iuż to w czasie Konfederacyi exponuiąc własny swoy maiątek y życie na obronę miłey Oyczyzny gdy dawał dowody,
już to w słuzbie zagraniczney zostaiąc, wydoskonalic w Sztuce Woyskowey dla uzytku własney Oyczyzny, gdy iak naymocniey starał
się, już to po kilkakrotnym odbyciu Funkcyi tak Poselskich y Deputackich w zamięszkałym Woiewodztwie miłość w Sercach Obywatelskich
y Deputackich w zamięszkałym Woiewodztwie, miłość w Sercach Obywatelskich tak wysoką gdy zyskał, iż zlecili JW. Posłom, aby
onego WKMci względom zarekommendowali. Spodziewam się iż WKMc Pan Moy Miłł. stopień Brygadyera dla tegoż JP. Puławskiego konferować
raczysz; o co Ia moie składam u Tronu Twego Miłł. Panie prozby. Naostatek osmielam się u Tronu WKMci y Ph Stanow proźby moie złożyć za iednym w korze Artyleryi Koronney mieszczącym się Sztab-Officyerem, to iest JP. Konarskim, ktorzy
trzydziesto pięcioletni w słuzbie Woyskowey straciwszy czas, gdy w schylaiącym się ku Starosci Wieku Awansu doczekać się niemogł
y odeyscie Generała Artyleryi Graffa Brülla
[s. 410v]
od Regimentu placu do Awansu nie otworzyło. Bo wołaiące cnoty JW. Potockiego teraznieyszego Generała Artyleryi y znakomite
w Oyczyznie znane Iego czyny onemu konferować tę Szarzę WKMci gdy dysponowała były dla innych spodziewaiących się Awansu przecięciem.
W tym tedy czasie gdy widzi sposobną porę JP. Konarski, w nadgrodę spoznienia Jego Awansu na wyższy stopień posunienia się,
składa przez Usta moie u Tronu WKMci y Ph Stanow proźby, aby za Generał Maiora w Infanteryi mogł bydź umieszczonym, ktorego Ja y wszystkich przezemnie nominowanych
łaskawym względom Twoim Miłł. Panie y Pm Stanom poruczaiąc, chcąc aby Ciż wyroku WKMci y Ph Stanow dzis dostąpic y onych wiadomemi bydź mogli o zapytanie się czyli iest powszechna zgoda na tych Ciebie JW. Marszałku
Seym. z iak naygłębszym a powinnym dla Ciebie uszanowaniem mam honor dopraszać się.
25. Wrzesnia JP. Lipski Kaszt. Łęczycki.
Wymierzać każdemu doskonałą sprawiedliwość, nadgradzać dla Oyczyzny podięte prace, mieć wzgląd na prawdziwe zasługi, iako iest naypewnieyszym wzrostu Państwa każdego usposobieniem, zachęcaiąc Obywatelow do służenia Oyczyznie swoiey; tak Seymuiąca Rzplta Nasza w Stanie dzisieyszym szczęsliwym węzłem ziednoczona od tey istotney uszczęsliwienia swego nie odstępuie zasady. Tą sprawiedliwoscią pobudzeni, tą zasileni ufnoscią Jch PP: Brygadyerowie Dywizyi Wielkopolskiey y Małopolskiey, Ukrainskiey y Podolskiey, Dzierzek, Łuba, Lubowidzki, y Jerlicz aktualnych Generał Maiorow maiący Patenta, swemi Korpusami dotąd kommenderuiący y nie odstępnie od Roku 1768. w Woysku Koron. wysługi czyniący, z teraznieyszych zas prac y usług Oyczyznie znani nie mogą powątpiwać o łaskawych WKMci y PPh Skonfederowanych Stanow Rzpltey względach, aby teraz Generał Maiorami amploiowanemi nie mieli zostać. W pierwszych bowiem początkach znaczenia Naszego, przez pomnożenie sił kraiowych, gdy iest Interessem naywiększym pomnożyć w Obywatelach ochotę do służby Woyskowey, zaręczyć Jm pewność w nadgrodzeniu zdatnosci, w tych mowię początkach usunąc z mieysc awansu należnego, zdatnych wysłużonych y ufnoscią Woyska zaszczyconych Kommendantow do uplacowania innych, lub młodszych, lub przychodniow, albo też temuż Woysku nieznanych Officyerow; byłoby to nie tylko widocznym pokrzywdzeniem zdatnosci, pogardzeniem aktualnych zasług, wzięciem im honoru milszego nad samo życie, ukaraniem bez popełnioney winy ale nadto byłby zatamowany awans całemu Sztabowi, et per consequens innym Subalternom y Towarzystwu, ktorzy iaką ochotę Serce y zdatność osobliwie w tych okazali czasach przez chęc z azardem życia służenia Oyczyznie; takieby czuli [s. 411v] ostygnienie oneyże, w podobnych raziech, porzucaiąc nadto tak przykrą wysługę y zawod mężnego Serca, zostaiąc bez nadziei dosłużenia się wyzszego stopnia y dystynkcyi; zraziliby ochotę w nowozaciężnym Woysku, z wyboru obywatelskiey złożonym Młodzieży, ktorą w krotkim czasie raczey hasło obrony Oyczyzny y szlachetna ambicya honoru, nad spodziewanie nawet postronnych Nacyi, aniżeli chęc zysku zyciem wysługiwać się Krolowi y Oyczyznie pod znaki zaciągnęła.
Gdy N. Panie y Pe Stany mówiłem o Sztabie nie mogę nieoddać sprawiedliwych pochwał y zalety JPP. Vicebrygadyerom, Hadziewiczowi, Goleiowskiemu, Mioduskiemu, y Tarnowickiemu, wierney zawsze wysługi swoiey daiących dowody dla WKMci y Rzplitey; mianowicie zas JP. Hadziewiczowi, ktory od roku 1764. z Towarzystwa dosługuiąc się y gradatim przez stopnie idąc, ciągle chwalebne zdatności y męstwa swego dawał dowody, w odbywaniu dosc przykrych dotąd Ukrainnych powinnosciach. Oddawszy zatym słuszność dopiero wzmiankowanym Mężom, w Kawaleryi Narodowey, cnotą, męstwem, y dostoynoscią teraznieyszego stopnia, w nadziei sprawiedliwego osiągnienia wyższego zaszczyconym; obstaiąc przy Jch Awansie, y dopraszaiąc się on za niemi; gdy zwracam z ukontentowaniem uwagę na tych zacnych obywatelow, ktorych w czasie uszczuplonego w Kraiu Naszym Woyska chcąc nabycia sławy, oraz y wydoskonalenia się w Sztuce Woienney, iakąs taiemną wieszczbą, że przyidzie ten czas, w ktorym Oyczyznie swoiey użytecznemi będą; w zagraniczne pozaciągała służby, na naypierwszą u WKMci y Rzpltey Skonfederowanych Stanow zasłuzyć powinni sobie dystynkcyą, tylekrotnie N. Stanom prezentowani, Xże Jmc Jozef y Jchm. PP. Wielohorski y Kosciuszko. Ci że pomimo zasiągnienie nayprzyzwoitszey Stanowi Zołnierskiemu wiadomosci y experyencyi, wsławili u postronnych y odległych Nacyi Jmię Męztwa Polskiego, że nieustraszonym Sercem bronili Praw Panow /:na owczas:/ swoich, łatwo myslec: z iaką gorliwoscią bronic będą Praw y Całosci swoiey y Oyczyzny.