Sessya 192.

Dnia 19. Listopada.

JP. Marszałek Seym: zagaił w te słowa: Jeżeli rącze zapędy & -

Litt:

Zabrał głos JP. Madaliński P. Gnieznieński -

Litt:

JP. Wężyk Rudzki P. Podlaski o podniesienie Proiektu swego względem furażu dla Woyska na onegdayszey Sessyi podanego dopraszał się.

JP. Rożnowski P. Gnieznieński domawiał się przez Proiekt JP. Kasztelana Przemęts: o stałe y wieczyste ubespieczenie Rekruta nie protunkowe, niechcąc mieć protunkowego Woyska, protunkowey Obrony, protunkowey Rzpltey.

Xże Marszałek Konfederacyi Litt: oswiadczywszy dzięki Nu Panu za łaskawą promocyą Proiektu Kommissyi Woiewodzkich Litth a Prowincyom Koronnym za względną powolność do iednomyslności zamowił ieden moment do exekucyi tego, co w Prawo na dniu onegdayszym przemienione zostało toiest: iż ponieważ WXLitt: naznaczone do wyboru Kommissyi Woiewodzkich Seymiki nie przypadaią prędzey, aż w pierwszych dniach Lutego w Roku przyszłym, a w tym przeciągu czasu wypadać mogą ustawiczne okoliczności do urządzenia między Woyskiem a Obywatelami; tedy aby Stany zezwoliły, iżby Ci Kommissarze, ktorzy odbierali Intratę dziesiątego grosza byli umocowani ziachać się na dzień respective do mieysc swego urzędowania na dzień 15. ( Grudnia następuiącego y tym czasem powinnosci Kommissarzy Cywilno-Woyskowych, [s. 269v] aż do ich wyboru zastępować; w czym aby Marszałkom Konfederacyi wydać zaleciły Stany Uniwersał do Woiewodztw W.X.Litto .

JP. Butrymowicz P. Pinski dodał o zalecenie Kommissyi Woyskowey, aby ta wykommenderowała Officyerów do Woiewodztw WXLitt: na sądzenie z Kommissarzami Spraw Cywilno Woyskowych.

Wniesienia te za zapytaniem JP. Marszałka Seymowego iednomyslnie zostały przyięte.

Czytał JP. Sekretarz Proiekt Kantonowy JP. Kasztelana Przemęt: w tresci z Dobr Duchownych y Krolewskich po iednym Rekrucie od 20. Dymow, a w Dziedzicznych po iednym od 40 Dymow. Kwota pieniężna 225 &.

JP. Walewski Wda Sieradzki wniosł: aby Kantony szły z Dymów nie według Taryffy 1775. ale według teraznieyszey.

JP. Rożnowski P. Gnieznien. wymieniwszy, iż ten Proiekt był podany przed Uchwałą Protunkowego Podatku, zatym do potrzeb y okolicznosci owego czasu stosowany, wniosł potrzebę poprawki, pierwszego punktu Projektu Kantonów, to iest czas zmienić kwotę pieniężną zmazać y proporcyą Rekruta do dymów według teraznieyszey Lustracyi ustanowić.

JP. Czacki P. Czerniechow: przełozył: iż każdy uznaiący potrzebę kantonowania: iż Proiektu Tytuł = Subskrypcya Generalna = odmienić należy na inny, iż niemożna pewney proporcyi czy 20. czy 40. Dymow do Rekruta [s. 270] stanowić, nie maiąc dokładney wiadomosci, wiele będzie trzeba Rekrutow, y na wiele Fundusz w Skarbie wystarczy, bo bydź może po 1. ze 20. Dymów zawiele, po 1. ze 40. zamało; iż nie można czynić rozkładu Kantonow przez Woiewodztwa wprzod aż dyzlokacya Woyska udeterminowana zostanie; bo iedne Woiewodztwa dostarczyły by więcey Rekruta, drugie mniey: dał zdanie, iż iako gdy Rzplta zostawała w potrzebie pieniędzy, oddali iey Obywatele dziesiąty grosz z Intrat, tak gdy zostaie w potrzebie Ludzi, tedy z Ludnosci czynić iey udział należy, a przeto Rekrut nie do Taryff dymowych, lecz do mnogości rachowanego Ludu wybierany bydź powinien.

Zabrał głos JP. Hryniewiecki Wda Lubel. -

Litt:

JP. Zielinski P. Zakroczymski zamowiwszy u Laski, aby zapowiedane wprzod były Proiekta nim na Sessyi zostaną wzięte do decyzyi zgadzał się na Kantony z Dobr Duchownych y Krolewskich zachowuiąc kantonowanie z Dobr Ziemskich natenczas, gdyby z Dóbr Duchownych y Krolewskich było mało Rekruta.

JP. Mierzeiewski P. Podolski oswiadczywszy iż Proiekt JP. Kasztelana Przemętskiego ma za Proiekt tymczasowego Rekrutu, który na onegdayszey Sessyi odrzucony został większoscią Kresek, upraszał o czytanie innych Proiektów o Rekrucie u Laski będących.

[s. 270v]

JP. Mikorski P. Kaliski po oddaniu sprawiedliwey zalety rodowitey Szlachcie, ktorey z iedney strony wiadoma iest w Woysku waleczność, z drugiey ubóstwo bez sposobu zostawione, dla dogodzenia tym obu względom, podał do Laski dodatek.

JP. Kublicki P. Inflantski na wniosek JP. Zakroczymskiego zapytał = iak będzie wybierany Rekrut z Dobr Duchownych, kiedy Dobra Biskupie, iuż są oddane Skarbowi? Przypomniał Proiekt Uniwersału JP. Trockiego dla zagrzania Obywatelów do odstąpienia Protunkowego Podatku.

Odpowiedział JP. Zielinski P. Zakroczymski: iż oprocz Dobr Biskupich, pozostanie ieszcze bardzo wiele Dóbr Duchownych do Skarbu nie zaiętych; aże z Duchownych tylko z wyłączeniem Ziemiańskich ma być wybierany Rekrut, na to dawne Prawa przypomniał.

Czytał JP. Sekretarz dodatek JP. Kaliskiego w tey treści = Szlachcic który wysłuzy za Szeregowego ciągle lat 10. aby był forsztelowany na Towarzysza z wyliczeniem mu ze Skarbu 1000 Złł h na Ekwipaż, Szlachcic po wysłużeniu ciągle osmiu leciech w Infanteryi, aby miał Awans na Chorąztwo z wyliczeniem mu ze Skarbu 500 Złł. Kommissya Woyskowa osobną Xięgę dla Szlachty w Woysku służącey trzymać będzie =

Gdy dały się słyszeć żądania, o czytanie Proiektów względem Rekrutu, JP. Marszałek Seymowy proponował = aby Proiekta w Materyi tey, [s. 271] oddane, Deputacya do Etatu wraz z Kommissyą Woyskową roztrząsnęły y w ieden Proiekt przelały.

Zabrał głos JP. Zakrzewski P. Poznański

Litt:

JP. Ozarowski Kasztelan Woynicki wniosł o odesłanie Proiektow Rekrutu do Deputacyi Etatowey y Kommissyi Woyskowey, aby podane roztrząsnęły y z wielu Proiektow ieden ułożyły.

JP. Suchodolski P. Chełmski oswiadczył na to oppozycyą dowodząc iż poki Rzplta na cały swoy Obraz patrzyła, poty była szczęśliwa ale gdy z ogolnego Obrazu porobiono miniaturki, wszystkie nieszczęscia zlały się: iż skutek nauczył, iak miniatury Rzpltey, czy w Deputacyach czy w Delegacyach z absolutną władzą są szkodliwe: a lub Deputacye tego Seymu, iako y Etatowa, chwalebnemi swemi czynnościami są odmienne od Delegacyi 1775, iednak odsyłanie Proiektów do nich nie przyspiesza decyzyi, owszem z rozrożnionych często opinii, onę opoźnia ... Wniosł aby iakikolwiek bądź Proiekt, wzięty był nieodwłocznie do decyzyi.

Rzekł JP. Rożnowski P. Gnieznienski: Kiedy widzę dążące mysli JW Chełmskiego do ukończenia Kantonow, więc poprawiwszy Proiekt JW. Kwileckiego Kasztelana Przemęckiego oddaię go do Laski y proszę o przeczytanie.

JP. Zakrzewski P. Poznański ponawiaiąc powyższy swoy wniosek dopraszał się albo o Sąd na Kommissyą Woyskową, iż nie dopełniła zlecenia Stanów; albo o wyznaczenie Delegacyi ktoraby [s. 271v] w tę całą okoliczność względem Regimentów tranformowanych weyrzała.

Czytał JP. Sekretarz Proiekt ten JP. Kwileckiego Kasztelana Przemęt: z Poprawami JP. Roznowskiego (

Litt:

JP. Zieliński P. Zakroczymski ponowił swoy Wniosek, aby wybieranie Rekruta z Dobr Dziedzicznych zawieszone było dopoty, dopoki z Dóbr Królewskich y Duchownych wybrany Rekrut nie okaże się bydź dostatecznym.

Gdy rożne dawały się słyszeć zdania względem wyboru Rekruta to z Ludnosci, to z Kominów, JP. Rożnowski P. Gnieźn: wniosł, iż nasamprzód potrzeba, aby Stany udeterminowały te Kwestyą, a to przez Turnum z propozycyi: czyli według liczby dymu, lub też według ludnosci ma bydź wybierany Rekrut.

JP. Marszałek Seym: zagaił wprzód czytanie Proiektów o Rekrucie.

Czytał JP. Sekretarz nayprzod reflexye JP. Lubelskiego względem Rekrutu; Po przeczytaniu których JP. Kasztelan Sandecki zamowiwszy, aby Seym dążył raczey do czynnosci niż do rozwag nadmiernych y żeby Uwagami, acz nayswiatleyszemi y czystym Patryotyzmem podanemi, czas zabieranym nie był, poparł wniosek JP. Rożnowskiego względem decyzyi Kwestyi = czy z ludnosci czy z Dymów ma bydź brany Rekrut?.

JP. Mikorski P. Kaliski przełożywszy, iż dwie Kwestye do decyzyi przychodzą, pierwsza: z wniosku JP. Rożnowskiego, druga: czyli udeterminowany wybor Rekrutu ma bydź na tenraz czy na zawsze? ( zalecaiąc do wieczyscie trwać maiącego wyboru Proiekt JP. Orłowskiego zamowił Turnum względem drugiey Kwestyi.

[s. 272]

JP. Swiętosławski wyraził iż gdy raz większością głosow odsunięty został Proiekt JP. Lubelskiego o tymczasowym Rekrucie, tedy nie można powtornie wprowadzać tey Kwestyi.

JP. Kublicki P. Inflantski rzekł: iż ta Kwestya może znaleść mieysce, bo tu nie iest rzecz o Kompletowaniu Kompletowaniu, ale o wystawieniu 100/m Woyska.

JP. Rzewuski P. Podolski przełozył, iż decyzya raz nazawsze nie zda mu się bydź w tym czasie potrzebna, gdy nie wiadomo, czy wiele, czy mało wypadnie Rekrutow? czy nie nadto? iż nayprzód sądzi odesłania po opinią do Kommissyi Skarbowey y Woyskowey, aby te z wymiaru Taryff już dymów, iuż ludnosci, podały Stanom do decyzyi Proiekt iż nierowny rozkład na Dobra Krolewskie y Ziemskie zda mu się nadmiernym y szkodliwym Królewszczyzn ciężarem.

JP. Gutakowski P. Orszański, zgadzaiąc się wrazie teraznieyszey gwałtowney Rzpltey potrzeby na podane sposoby Rekrutu co do czasu przyszłego dla zapobieżenia emigracyom y odciągnieniu rąk od Roli, zalecał Proiekt JP. Hetmana Wo .Wo .Xo Litto . wyciągnięty z zwyczaju dawnych Greków y Rzymian prosząc o iego czytanie.

Odezwał się Xże Iabłonowski Kaszt: Krakowski, Rozumiał bym że nim Pe Stany przystąpią do decyzyi, iakiegożkolwiek Proiektu w Materyi Rekruta, to w przod należałoby principia onego uprzątnąć; toiest: [s. 272v] czy z ludnosci, czy z dymu ma bydź ten Rekrut dostarczany; dlatego o zadecydowanie tey Kwestyi nasam przod smiem upraszać.

JP. Marszałek Seymowy w dogodzeniu żądaniu JP. Gutakowskiego P. Orszańskiego, zagaił czytanie Proiektu JP. Hetmana W. Litto .

Czytał JP. Sekretarz Proiekt JPa Hetmana Wo Wo XLitto pod Tytułem = Usposobienie Szlachty Polskiey do służby Woyskowey =

Litt:

Proiekt ten lubo znacznym potwierdzony okrzykiem, kt niektore znalazł odezwy z oppozycyą.

Na powtorne wniesienie Xcia Kasztelana Krakowskiego JP. Marszałek Seymowy ogłosił Propozycyą ad Turnum.

Po niektorych nad propozycyą ogłoszoną dyskwizycyach dany został Turnus z takowey Propozycyi = Czyli danie Rekruta, iuż ma następować z dymu? czy z ludnosci Płci Męzkiey? = Z Dymów affirmativè z ludnosci,negativè .

Po zakończonym kreskowaniu znalazło się Wotow Senatorow y Ministrow affirmativè 13. Negativè 13. z Stanu Rycerskiego affirmativè 4. Negative 41. Junctim affirmativè 58. Negativè 54. Nie przytomnych Posłow 90.

Na żądanie Kilku Osob Seymuiących o Sekretne Kreski, JP. Marszałek WK: zaprosił JMc PP. Arbitrów na Ustęp; w czasie ktorego okazało się w Sekretnym wotowaniu za rekrutem z dymu affimative 61. za Rekrutem z ludnosci negativè 40.

[s. 273]

JP. Suchodolski P. Chełmski rzekł: Równie wielkiey wagi iak inne, toczyła się teraz Materya o Rekrucie, dlatego równie iak w innych ostrożność zawsze zachować powinniśmy. Stało się więc już, że większość za Rekrutem z dymu tak w głośnych, iak sekretnych kreskach utrzymała się, ale nie wyznać tego nie można, iż mogłyby były spaść dymy, a utrzymać się Rekrut z ludności, z tey przyczyny, iż kto chce ma wolność z Izby oddalania się. Czynię więc sobie to raz na zawsze ostrzeżenie, aby kto się znayduie na głośnych Kreskach, czekał y sekretnych.

JP. Małachowski Kanclerz W.K: oswiadczywszy, iż w czasie teraznieyszego Ustępu naydogodnieyszą widzi porę Jmieniem Deputacyi donieść Stanom o odebranym Bilecie od JP. de Haile, Ministra Dworu Angielskiego, ktorego tresci nie wyłuszczaiąc, oddał tłómaczenie w Ręce JP. Sekretarza do przeczytania.

Czytał JP. Sekretarz Seym: ten Bilet (

Litt:

Czynił zapytanie JP. Suchorzewski P. Kaliski czyli Oredenciales na Charakter Wielkiego y Pełnomocnego Posła przy Dworze Stambulskim dla JP. Potockiego Starosty Szczerzeckiego wyszły z Deputacyi? Aże już spozniona była Obrad pora Król JM. wezwawszy do Siebie Ministerium przez Usta JP. Małachowskiego Kanclerza [s. 273v] Wielkiego Koronnego solwował Sessyą na dzień jutrzeyszy.

[s. 274]


DZIENNIK
Czynności Seymu Głównego Ordynaryinego Warszawskiego, pod związkiem Konfederacyi Oboyga Narodow agituiącego się 1789.
z ZLECENIA STANOW.
SESSYA CXCII.
Dnia 19. Listopada we Czwartek.

JP. Marszałek Seymowy oświadczywszy, iż zapatrzywszy się na przykładną gorliwość i jednomyślność, prowincyi Litewskiey prowincye Koronne, w ustawie Kommissyi Wojewodzkich, niebawnie w tey mierze ugodzone [s. 274v] dla siebie opisy pod rozwagę Prześw: Stanow przyniosą, zagaił do materyi, o rekrucie woyska.

JP. Madaliński upraszał o podniesienie projektu JP. Kasztelana Przemętsk: o kantonach.

JP. Wężyk prosił, o onegdayszy swóy projekt furażowy dla woyska.

JP. Rożnoski domawiał się przez projekt JP. Kasztel: Przemętck: o stałe i wieczyste ubeśpieczenie rekruta, nie protunkowe; niechcąc mieć protunkowego woyska, protunkowey obrony, protunkowey Rzpltey.

Xże Marsz: Konf: Litt: oświadczywszy dzięki, Nayjaśnieyszemu Panu, za łaskawą promocyą projektu Kommissyi Wojewodzkich Litt:, a Prowincyom Koronnym za względną powolność do jednomyślności, zamowił jeden moment do exekucyi tego, co w prawo [s. 275] na dniu onegdayszym przemienione zostało: to jest = iż ponieważ w W.X.Litt: naznaczone do wyboru Kommissyi Wojewodzkich Seymiki, nie przypadaią prędzey, aż w pierwszych dniach Lutego w roku przyszłym, a w tym przeciągu czasu wypadać mogą ustawiczne okoliczności, do urządzenia między woyskiem a obywatelami; tedy, aby Stany zezwoliły, iżby ci kommissarze, którzy odbierali intratę 10go grosza, byli umocowani, zjachać się na dzień respective do mieysc swego urzędowania, na dzień 15ty Grudnia następuiącego, i tym czasem, powinności kommissarzy Cywilno-Woyskowych, aż do ich wyboru zastępować; w czym aby Marszałkom Konff: wydać zaleciły Stany, Uniwersał do Wojewodztw W.X.Litt:

JP. Butrymowicz dodał, o zalecenie Kommissyi Woyskowey, aby ta wykommenderowała Officerow do Wojewodztw W.X.Litt: na sądzenie z [s. 275v] kommissarzami spraw Cywilno-Woyskowych.

Wniesienia te, za zapytaniem JP. Marszałka Seym: iednomyślnie zostały przyięte.

Czytał JP. Sekr: projekt kantonowy, JP. Kasztel: Przemęt: w treści = Z dóbr duchownych i królewskich, po jednym rekrucie od 20. dymow, a w dziedzicznych, po jednym od 40. dymow. kwota pieniężna Złł: 225. &c.

JP. Wojewoda Sieradzki wniosł: aby kantony szły z dymow, nie według taryffy 1775. ale według teraznieyszey.

JP. Rożnowski, wymieniwszy: iż ten projekt był podany przed uchwałą protunkowego podatku, zatym do potrzeb i okoliczności owego czasu stosowany, wniosł potrzebę poprawki pierwszego punktu projektu kantonow, [s. 276] to jest: czas zmienić, kwotę pieniężną zmazać, i proporcyą rekruta do dymow, według teraznieyszey lustracyi, ustanowić.

JP. Czacki przełożył: iż każdy uznaiący potrzebę wystawienia woyska, uznaje potrzebę kantonowania: iż projektu tytuł = subskrypcya generalna = odmienić należy na inny: iż niemożna pewney proporcyi czy 20. czy 40. dymow do rekruta stanowić, niemaiąc dokładney wiadomości, wiele będzie trzeba rekrutow, i na wiele fundusz w Skarbie wystarczy; bo być może po 1. ze 20. dymow zawiele, po 1. ze 40. zamało: iż niemożna czynić rozkładu kantonow przez Wojewodztwa, wprzod aż dyzlokacya woyska udeterminowana zostanie; bo jedne Wojewodztwa dostarczały by więcey rekruta, drugie mniey: &c. dał zdanie: iż iako gdy Rzplta zostawała w potrzebie pieniędzy, oddali jey obywatele 10ty grosz z intrat; tak [s. 276v] gdy zostaje w potrzebie ludzi, tedy z ludności czynić jey udział należy; a przeto rekrut, nie do taryff dymowych, lecz do mnogości rachowanego ludu wybierany być powinien.

JP. Wojewoda Lubell: przełożywszy uwagi swoje do toczącey się materyi, dał zdanie przeciw kantonom, skłaniaiąc się ku projektowi JP. Orłowskiego.

JP. Zieliński Zakroczymski, zamówiwszy u Laski, aby zapowiedane były wprzod projekta, nim na Sessyi zostaną wzięte do decyzyi, zgadzał się na kantony z dóbr duchownych i Królewskich, zachowuiąc kantonowanie z dóbr Ziemskich na ten czas, gdyby z dóbr duchownych i królewskich było mało rekruta.

JP. Mierzejewski oświadczywszy iż projekt JP. Kasztel: Przemęt: ma za projekt tym-czasowego rekrutu, który [s. 277] na onegdayszey Sessyi odrzucony został większością kresek, upraszał o czytanie innych projektow o rekrucie, u Laski będących.

JP. Mikorski Kaliski, po oddaniu sprawiedliwey zalety rodowitey Szlachcie, którey, z jedney strony wiadoma jest w woysku waleczność, z drugiey ubostwo bez sposobu zostawione, dla dogodzenia tym obu względom, podał do Laski dodatek.

JP. Kublicki na wniosek JP. Zakroczymskiego zapytał = jak będzie wybierany rekrut z dóbr duchownych, kiedy dobra Biskupie już są oddane Skarbowi? przypomniał projekt Uniwersału JP. Trockiego, dla zagrzania obywatelow, do odstąpienia protunkowego podatku.

JP. Zakroczymski odpowiedział: iż oprócz dóbr Biskupich, pozostanie jeszcze bardzo wiele dóbr duchownych, [s. 277v] do Skarbu nie zaiętych; a że z duchownych tylko i dobr krolewskich, z wyłączeniem Ziemiańskich, ma być wybierany rekrut, na to dawne prawa przypomniał.

Czytał JP. Sekr: dodatek JP. Kaliskiego w tey treści = Szlachcic, który wysłuży za szeregowego ciągle lat 10. aby był forsztelowany na towarzysza, z wyliczeniem mu ze Skarbu 1000. Złł: na ekwipaż ( Szlachcic po wysłużonych ciągle 8. leciech w infanteryi, aby miał awans na Chorąztwo, z wyliczeniem mu ze Skarbu 500. Złł. ( Kommissya Woyskowa, osobną księgę dla Szlachty w woysku służącey, trzymać będzie."

Gdy dały się słyszeć żądania o czytanie projektow względem rekrutu, JP. Marsz: Seym: proponował = aby projekta w tey materyi oddane, Deputacya do Etatu wraz z Kommissyą Woyskową [s. 278] roztrząsnęły, i w jeden projekt przelały.

JP. Zakrzewski P. Poznań: zaskarżał Kommissyą Woyskową, o niedopełnienie zalecenia Stanow, względem transformowanych reymentow z Dragonij &c.

Gdy JP. Kasztelan Woynicki wniosł o odesłanie projektow rekrutu, do Deputacyi Etatowey i Kommissyi Woyskowey, aby podane roztrząsnęły, i z wielu projektow ieden ułożyły, JP. Suchodolski Hełmski, oświadczył na to oppozycyą, dowodząc: iż poki Rzplta na cały swoy obraz patrzyła, poty była szczęśliwa; ale gdy z ogulnego obrazu porobiono miniaturki, wszystkie nieszczęścia zlały się: iż skutek nauczył iak miniatury Rzpltey, czy w Deputacyach, czy w Delegacyach, z absolutną władzą są szkodliwe: a lubo Deputacye tego Seymu, iako i Etatowa, chwalebnemi swemi czynnościami [s. 278v] są odmienne od Delegacyi 1775., iednak odsyłanie projektow do nich, nie przyśpiesza decyzyi, owszem z rozrożnionych często opini, onę opoźnia... Wniosł aby iakikolwiek bądź projekt, wzięty był nieodwłocznie do decyzyi.

JP. Rożnowski podał poprawny projekt, JP. Kasztelana Przemętskiego.

JP. Marszałek Seymowy, zagaił czytanie onego.

JP. Zakrzewski Poznań: ponawiaiąc powyższy swoy wniosek, dopraszał się, albo o sąd na Kommissyą Woyskową, iż nie dopełniła zlecenia Stanow; albo o wyznaczenie Delegacyi, któraby w tę całą okoliczność względem reymentów transformowanych, weyrzała.

Czytał JP. Sekretarz projekt poprawny JP. Kasztelana Przemętsk: w [s. 279] treści = Na 30. Stycznia roku przyszłego 1790. każdy possessor dobr królewskich i duchownych, z 30stu dymow da iednego rekruta; w dziedzicznych, ieden rekrut z dymow 60. ( podług nowey lustracyi dymow ( i następuiącego wydziału Woiewodztw &c: z Ziemskiego dymu, opłacać się będzie rekrut 3. Złł ( z królewskiego i duchownego po Złł: 6. ( raz na zawsze."

JP. Zieliński Zakroczymski ponowił swoy wniosek, aby wybieranie rekruta z dobr dziedzicznych, zawieszone było dopoty, dopoki z dobr królewskich i duchownych wybrany rekrut, nie okaże się być dostatecznym.

Gdy rożne dawały się słyszeć zdania, względem wyboru rekruta, to z ludności, to z kominow, JP. Rożnowski wniosł: iż na samprzod potrzeba, aby Stany udeterminowały tę kwestyą, a to przez turnum z propozycyi = czyli według [s. 279v] liczby dymu, lub też według ludności, ma być wybierany rekrut? =

JP. Marszałek Seymowy zagaił wprzod czytanie projektow o rekrucie.

Czytał JP. Sekretarz nayprzod reflexye JP. Woiewody Lubel: względem rekrutu. \Po przeczytaniu których/ JP. Kasztelan Sandecki zamowiwszy, aby Seym dążył raczey do czynności, niż do rozwag nadmiernych, i żeby uwagami acz nayświetleyszemi i czystym patryotyzmem podanemi, \czas zabieranem/ imponowanym nie był, poparł wniosek JP. Rożnowskiego względem decyzyi kwestyi = czy z ludności? czy z dymow, ma być brany rekrut?

JP. Mikorski Kaliski, przełożywszy, iż dwie kwestye do decyzyi przychodzą = pierwsza: z wniosku JP. Rożnowskiego, druga = czyli udeterminowany [s. 280] wybor rekrutu, ma być na ten raz, czy na zawsze? ( zalecaiąc do wieczyście trwać maiącego wyboru, projekt JP. Orłowskiego, zamowił turnum względem drugiey kwestyi.

JP. Swiętosławski wyraził: iż gdy raz, większoscią głosow odsunięty został projekt JP. Lubel: o tym czasowym rekrucie, tedy niemożna powtornie wprowadzać tey kwestyi.

JP. Kublicki rzekł: iż ta kwestya, może znaleść mieysce, bo tu nie iest rzecz o kompletowaniu kompanii, ale o wystawieniu 100,000. woyska.

JP. Rzewuski przełożył = iż decyzya raz na zawsze nie zda mu się być w tym czasie potrzebna, gdy niewiadomo, czy wiele, czy mało wypadnie rekrutow? czy nie nadto? = iż nayprzod sądzi odesłania po opinią, do Kommissyi Skarb: i Woyskowey, aby te z wymiaru taryff iuż dymow, iuż [s. 280v] ludności, podały Stanom do decyzyi projekt: iż nie rowny rozkład na dobra królewskie i ziemskie, zda się mu nadmiernym i szkodliwym królewszczyzn ciężarem: &c:

JP. Gutakowski zgadzaiąc się wrazie teraźnieyszey gwałtowney Rzpltey potrzeby na podane sposoby rekrutu, co do czasu przyszłego, dla zapobieżenia emigracyom i odciągnieniu rąk od roli, zalecał projekt JP. Hetmana W.W.X Litt: wyciągnięty z zwyczaiu dawnych Grekow i Rzymian, prosząc o iego czytanie.

Czytał JP. Sekretarz projekt JP. Hetmana W.W.X. Litt: pod tytułem = Usposobienie Szlachty Polskiey do służby woyskowey

w treści = każdy Szlachcic bez excepcyi, nie będzie miał activitatem, do poki od lat 18. aż do 24. aktualney służby woyskowey niedopełni w sposob = iż maiący 10. dymow dziedzictwa, w 2. miesiącach, to [s. 281] to iest Maiu i Wrześniu, stawić się do bliskiey kommendy na ćwiczenia woyskowe, po których nazad do domu powroci ( Maiący Szlachcic mniey dymow, służyć lat 6. ciągle w woysku, a po upłynieniu tego czasu, świadectwo swey zdatności i postępkow od Kommissyi Woyskowey odbierze ( Sama tylko ułomność ciała uwolni od służby Woyskowey &c:

Projekt ten, lubo znacznym potwierdzony okrzykiem, niektóre znalazł odezwy z oppozycyą.

Na wniesienie Xięcia Jmci Kasztelana Krakow: JP. Marszałek Seym: ogłosił propozycyą ad turnum.

Po niektórych nad propozycyą ogłoszoną dyskwizycyach, dany został turnus z takowey propozycyi = Czyli danie rekruta ma następować z dymu? czy z ludności płci męskiey? ( Z dymow affiramative . = z ludności negative.

[s. 281v]

Wypadłe z wotowania Kreski, te się znalazły = W Wotach głośnych z Senatu i Ministerium affirmative 13. negative 13. Wota z Stanu Rycerskiego affirmative 45. negative 44. In summa affirmative 58. negative 57. W Wotowaniu sekretnym było kresek affirmative 61. negative 40.

Sessya solwowana na dzień następuiący.

[s. 282]


Iezeli rącze zapędy nie cierpią w swym dopełnianiu zwolnienia, to tym silniey wzmagaią się im na wyścig z sobą docieraią się zblizaiących się ku zamierzoney mnie. W kazdym mysli zakładzie zaostrza się chęć do prędszego ich ziszczenia, szczegolniey iednak w Powaznieyszych y większey wagi rzeczach z ktorych pomyslność Krajowi iest obiecywaną. Naypierwszym mieszczę kazdemu Rządowi zamiarem, mieć istotny Jego z wykonywaiącym związek, bo ten utrzymuie powagę Rządu w wykonywaniu a sprawia w podlegaiących Jemu nie zmyslne zaufanie. W tym to Prowincye Koronne zostaią upragnieniu rowną zaste z Prowincyą WXLitt gorliwością widzenia nietylko polepszenie losu Kraiu swego, lecz być pewnym trwałości Jego w zabezpieczeniu własności Obywatelowi. Nie masz zaiste dokładnieyszego związku Rządu, iak w ustanowieniu Kommissyi Wdzkich, bo te tak scisło spaiaią Rząd z Obywatelem przez wzaiemny sobie wpływ, ze oprocz powagi Rządowi słuzącey w utrzymywaniu Zwierzchney Władzy, tak miłą podlegaiącym będzie, ze ią za własną istność swą wezmą. Ustanowienie tych Kommissyi iak niezawodne Krajowi czynią wskazuią uzytki, tak przyczyni sławy czynnosciom Seymu ninieyszego Naybiegleysi w Europie Politycy chcący wynaleść naydokładnieyszy Skład Rządu, nie wystawili w dziełach swych rownego. Wyobrazali wprawdzie podobne urządzenia w swych widokach mysli, lecz w tym sposobie iak ten układ Kommissyi nikt dotąd z nich nie powziął!

Winszuię wielce Prowincyi WXLitto, ze zdołała Prowincye nasze uprzedzić ich iuż ustanowieniem. Ale iako spoione węzłem iedności Obywatelstwa, tak wspolnemi zawsze być się okazuiemy w zaradzeniach ku powszechney Oyczyznie Naszey, ze iednym Duchem tchniemy, w okazaniu nawet iednego iestestwa [s. 282v] Niebawnie pragniemy Prowincye Kor. podać pod rozwagę Prz: Stanow Projekt do podobnych Kommissyi ustanowieniu lecz ze ieszcze w rozpoczętych zostaiemy materyach, przeto po ich załatwieniu przystąpiemy do niego, a teraz gdy na ostatniey Sessyi staneliśmy na wynalazkach sposobow łatwego y łagodnego rekrutowania więc od tey Materyi rozpoczniemy ninieyszą, do Jey podniesienia wzywam JMPana Sekretarza, aby nam dawniey y teraz złożone u Laski Projekta przeczytał.