Sessya 187.

Dnia 10 Listopada 1789

JmP Marszałek Seymowy zagaił w te słowa = Jm skwapliwsze okazuią się etc.

Litt:

JmP Swiętosławski Wołynski stosownie do wczorayszego wniosku JmP Lubelskiego powszechnie przyiętego w zleceniu danym Kommissyi Woyskowey uwiadomieniu o Stanie Woyska, ządał iżby tak toz Woysko urządziła aby przy teraznieyszych okolicznosciach na kazde zawołanie zdatne do potrzeby było, y tym celem podał zalecenia Kommissyi Woyskowey Projekt, który liczną Seymuiących odezwą poparty został.

Oswiadczył JmP Marszałek Seymowy, iż iuż wczorayszemu nakazowi Stanow w iasnym Zleceniu Kommissyi Woyskowey zadosyć uczynił przez podaną tey Magistraturze Notę w ktorey y mysl JmP Wołynskiego wytknięta znayduie się, nie sądził bydz potrzebą powtorzenia tym Projektem takiego Zlecenia.

JmP Swiętosławski Wołynski, y JmP Walewski Wda Sieradzki odpowiedzieli iż zlecenie wczoraysze nie obięło tyle szczegułow ile w Projekcie dzisieyszym znayduie się, które aby przez Kommissyą Woyskową uskutecznione były, potrzeba y okoliczności teraznieysze naglą.

Czytał JmP Sekretarz ten Proiekt pod tytułem: Zlecenie Kommissyi Woyskowey = Nim Stany ustanowią liczbę 100 tysięcy Woyska dostarczaiącym opatrzą funduszem, tym czasem zlecaią Kommissyi Woyskowey, aby [s. 112v] Woysko do większey liczby pomnozone aktualnie teraz exystuiące, we wszystkie potrzeby tak opatrzyła, aby w kazdym czasie do uzycia sposobnym było, Dywizye urządziła, Brygady podzieliła, Konsystencyą oznaczyła, Kawaleryą Narodową, nową zacięzną z dawną połączywszy na mieysce Konsystencyi Brygad sciągneła Officerow swieżo patentowanych, aby się Kazdy w Brygadzie znaydował, ordynansowała, Podporucznikow fortragować Rotmistrzom zaleciła, y to wszystko, co Woysko regularnym naydokładniey y zdatnym czynic może, dopełnić starała się a o dopełnienie tego Stany in Spatio Niedziel trzech zawiadomiła.

JmP Zakrzewski Poznanski podał, oddzielny swoy Projekt względem transformowanych Regimentow, który potym w przydatek do Projektu JPa Wołynskiego wyzey czytanego zamienił, aby Kommissya Woyskowa o urządzeniu tych Regimentow Stany obiasniła.

Wniosł JmP Roznowski Gniezn. izby w Projekcie JmP Wołynskiego, gdzie się mowi o Konsystencyi Woyska, dołożone było ze ta stosownie do Podatkow Ziemskich w proporcyi po Woiewodztwach ma być rozłozona.

Odpowiedział JmP Marszałek Seymowy, Iz co się tycze dyslokacyi Woyska, iuz dawniey uczynił do Kommissyi Woyskowey Zgłoszenie, aby wczesnie zaczęła formować Projekt do tey dyslokacyi, lecz odpowiedziała, iż nie wiedząc ieszcze o wielości wchodzić maiących z Wdztw podatkow, nie znayduie się w stanie uczynienia rowney w proporcyą tychze dyslokacyi, dopiero to przy wpływie podatkow dopełnic będzie mogła [s. 113] JmP Kublicki Jnfl. uczynił wzmiankę o trzech Projektach, do Kommissyi Woyskowey przesłanych, z ktorych miała ieden uformować Projekt y ten do Stanow przynieść, ządaiąc aby to uskutecznione było.

JmP Marszałek Seym: z powodu tego wniesienia doniosł, iż Kommissya Woyskowa o gotowości ułożonego przez siebie Projektu uczyniła zgłoszenie, ale teraz nie iest czas rozpoczęcia decyzyi iego.

Xze Marszałek Konf. Litt. wyraził,



iż w daniu zalecenia, ktore nie iest Prawem in Codicem wniść maiącym można bez długiego Zastanowienia przyspieszyć determinacyą, bo w przypadku niedokładności, y drugi y trzeci raz poprawione bydz moze.

Co do dyslokacyi /:mowił:/ aby w miarę podatkow czyniona była, nie iest tu mowienia mieysce, bo iakze Kommissya Woyskowa potrafi to dopełnić nie wiedząc o liczbie Podatkow, które ieszcze podpadać maią rozpoznaniu Kommissyi Koekwacyiney, gdyby teraz dyslokacyą uskuteczniła, wypadłoby znowu po poprawionym urządzeniu Podatkow przez Kommissyą Koekwacyiną nową Tabellę dyslokacyi formować y Zołnierza przechodami nuzyć.

Nie można także rowney w proporcyą Podatkow oznaczyć Konsystencyi, maiąc wzgląd ze Woysko nie dla uczynienia w Kraiu konsumpcyi ale dla obrony granic iest powiększone. Trzeciey przynaymniey Woyska części wypadnie konsystencya na granicy, więc iuż Wdztwa Pograniczne na proporcyą Podatkow większą względem innych Wdztw będą w sobie miesciły Zołnierza [s. 113v] liczbę, Kommissyi Woyskowey przepisawszy, aby proporcyą nadmienioną w dyslokacyi zachowała, można się spodziewac ze ścisle dopełni tego wyroku, lecz granice ocalone nie będą trzeba raczey, zeby pozycyą Kraiu y potrzebę miarkowała, a dopiero reszty Woyska rozlokowanie proporcyonowała do Podatkow, radził zatym aby stosownie do tych prawideł uformowała dyslokacyi Projekt, y do decyzyi Stanow przyniosła, gdzie znayduiąc się wszystkich Wdztw Reprezentanci, uczynią wiadomość gdzie iaka liczba Zołnierza będzie potrzebną, lub tez Kommissya Woyskowa takowy Projekt na Sessyach Prowincyonalnych respective Kazdey Prowincyi Kommunikować moze, przełozył nakoniec potrzebę Zalecenia Kommissyi Woyskowey aby posciągała Generał Majorow do Dywizyow, a Brygadyerow do Brygad, ktorzy nie są publicznemi Kraiu usługami zaięci.

JmP Walewski Wda Sieradzki popieraiąc Projekt JmPa Wołynskiego przełożył iz rozkład ogolny, do stutysięcznego Woyska miarkowany, może byc podług wniosku Xcia Marszałka Konf. Litt. w mieyscu swoim determinowany Zlecenie zas teraznieysze stosowac się będzie do iuż aktualnie exystuiącego Woyska, aby opatrzone w kazdym czasie do potrzeby uzytym bydz mogło, zeby toz exystuiące Woysko daiąc się teraz widziec w rozrzuceniu zgromadzone zostało, nie będzie to znaczyło ogolney dyslokacyi, która od Stanow zalezy, ale tylko zeby Chorągiew nowa nie połączona z dawną przyszła do tego połączenia [s. 114] porządku, y Officyerowie do znaydowania się przy Regimentach Ordynansowani byli.

JmP Skorzewski Kaliski sądził byc zboczne postępowanie bez wynalezienia wystarczaiących na utrzymanie Woyska funduszów, mowic o iego dyslokacyi, y radził powrocic do Materyi Podatkowych oswiadczywszy na koniec iż nie sprzeciwia się Kommissyi Koekwacyiney, ale tylko chce miec taki w weryfikowaniu Podatkow zachowany porządek iaki zachodził w ich układaniu, to iest zaczynaiąc od Krolewszczyzn podał stosowny do tego Projekt, który JmP Sekretarz czytał = Gdy offiara 10go Grosza y inne fundusze nie okazuią się być dostarczaiącemi na utrzymanie 100 Tysiącznego Woyska, wracaiąc się więc do funduszow należnych miec chcemy aby wszystkie Starostwa na Skarb odebrane były, a z nich podług Lustracyi teraznieyszey, utrata w połowie w trzeciey lub osmey części iak komu ninieyszego Seymu Prawo oznaczyło przez Kommissye Skarbowe Possessorom wypłacana będzie. Dobra zas przez Lustracyą Kommissye Skarbowe plus offerentibus puszczą.

Gdy poszedł ten Projekt w deliberacyą ponowił JmP Sekretarz czytanie Projektu JmPa Wołynskiego względem Zlecenia Kommissyi Woyskowey, z odmianą Punktu tyczącego się Konsystencyi, aby te projective ułożyła, y Stany o tym uwiadomiła, tudzież z Dodatkiem aby o Rotmistrzach, ktorzy chorągwie skompletowali, doniosła nie mniey z poprawą, zamiast oznaczonego trzech Niedzielnego czasu, aby [s. 114v] iak nayprędzey o dopełnieniu teraznieyszego zlecenia rapportowała.

JmP Mierzeiewski Podolski w Zleceniu tym ządał mieć umieszczone dwie okoliczności, Pierwszą aby Kommissya Woyskowa weyrzała w to, czyli są zapłacone wszystkie Kawaleryi Narodowey Chorągwie, albowiem od swego Porucznika odebrał Rapport ze ieszcze Rata pierwszego Junii y pierwszego 7bris Chorągwi iego nie doszła, na dowod czego złożył List od Porucznika do siebie pisany.

Drugą aby gdy Kommissya Woyskowa we wszystkie wchodzić będzie potrzeby, nie przepomniała, iż na kazdy Szwadron Kawaleryi Narodowey wyznaczone iest połtora tysiąca na remontę Koni.

JmP Zakrzewski Poznanski chciał miec to zalecenie względem remontowych Koni dopoty zatrzymane dokoki Kommissya Woyskowa nie da usprawiedliwienia, iakie uczyniła rozrządzenie z Konmi Regimentow transformowanych.

JmP Czacki Czerniechowski przypisywał tę nieregularność w płaceniu przyczynie iz nie są ieszcze nowo zaciązni z dawnemi w Chorągwiach połączeni.

JmP Butrymowicz Piński uczynił ostrzezenie aby to zalecenie nie przeszkadzało układowi Projektu przez Kommissyą Woyskową z trzech Projektow do niey przesłanych uczynionemu gdzie zachodzi urządzenie przychodzących z Zagraniczney Słuzby Rodakow dawniey Patentowanych y Kadetow a ztąd wnosił, aby z nakazem zalecenia Rotmistrzom fortragow Porucznikowskich [s. 115] wstrzymać się do pomienionego urządzenia, bez którego Rotmistrze, nie mogliby podług wiążącego Jch Prawa, nikogo fortragować iak tylko aktualnie w Woysku Narodowym służących.

JP. Swiętosławski P. Wołyński rzekł, iż można dodać, że z boku przychodzący Kadeci y Pazie JKMci fortragowanemi na Place do Kawaleryi Narodowey bydź mogą.

Xże Marszałek Konff. Litt: był zdania izby Place Podporucznikow całkiem zostały się dla zasłuzonych, okazuiąc iz w tym krzywda dla przychodzących z Zagraniczney Służby stać się nie może, gdyż ci służąc długo za Granicą zapewne wyższe osiągneli Rangi y na Podporucznikowskie powrocić nie zechcą, ale iakim sposobem dogodziło się sztuczney na nich względnosci w przypuszczeniu do wyzszych Rang Kawaleryi Narodowey, podobnież można y dla innych ieszcze nie umieszczonych zapewnić mieysca Sztabs Officyerskie w Regimenty teraznieysze zalecenie, które nie iest formalnym Prawem, nie będzie przeszkadzać urządzeniu za nadeysciem od Kommissyi Woyskowey Proiektu z trzech Proiektow do Niey przesłanych ułożonego.

JP. Kublicki P. Inflantski chciał mieć wstrzymany punkt względem awansow, dopoki z trzech Proiektow do Kommissyi Woyskowey przesłanych, zlecony nie nastąpi skutek.

JP. Waleski Wda Sieradzki, odpowiedział iż tak teraznieysze zlecenie iako y pierwsze nie iest Prawem, a przeto nie sprzeciwi się dalszemu Urządzeniu względem przychodzących z boku, zezwalał na reszcie na przypuszczenie ich w trzeciey lub czwartey części y do Rangi Podporucznikowskiey, [s. 115v] lecz nie zgadzał się na wstrzymanie Punktu o fortragowaniu Podporucznikow.

Po nieiakich z tey okoliczności zaszłych Sporach JmP Sekretarz ponowił czytanie Projektu JP. Wołyńskiego z poprawami wyzey wytkniętemi y dodatkiem JP. Poznańskiego powyzey rzeczonym.

JmP Marszałek Seymowy zapytał się na ten przeczytany Projekt, iak iest wyzey połozony z następnemi potym poprawami o zgodę. Po ktor\e/ym pierwszym ogłoszeniu JP. Suchorzewski Kaliski odezwał się iż kiedy chodziło o Panow y Osoby maiętne przychodzące z boku do Awansow, troskliwość w umieszczeniu ich skutek swoy wzieła, a tu gdzie idzie o chudopachołkow szlachtę, gdzie przyzwoiciey względność powinna być okazana, troskliwość rowna mieysca nie znayduie, ani zadnego poparcia, które było liczne za Panami gdzie zachodziła prywata, ządał zatym aby w kazdey chorągwi, w ktorey więcey nad ieden Awans znaydzie się, byli umieszczeni wracaiący się do służby lub przychodzący z Zagranicy Rodacy, y rekommendował JmP Rzewuskiego Porucznika chcącego wrocić się do Słuzby, tudziez na mocy Jnstrukcyi JP Ulatowsko .

JmP Potocki Lubelski uwielbił Patryotyczne JP Kaliskiego chęci, otwieraiące Pole Szlachcie /:bo Pana w Polszcze nie zna:/ y podał sposob aby Kommissya Woyskowa z Rotmistrzami się rozmowiła względem umieszczenia proporcyonalnego powracaiących, y z obcey przychodzących Słuzby.

JmP Suchodolski Chełmski złożywszy podziękowanie JmPu Kaliskiemu za przymowienie się za JmPm Rzewuskim doniosł, iz ten był aktualnym Porucznikiem wyszedł z Słuzby z Abszeytem Kapitana, y kiedy wypadł [s. 116] Zaciąg Kawaleryi Narodowey iako Rotmistrz; będąc Sam zatrudniony Funkcyą Poselską użył go do skutecznienia tego Zaciągu, y że ten Sam potym czyniąc Towarzyską Służbę w Chorągwi, tak też iego Chorągiew utrzymywał, iż żadne na nią nie zaszło od Obywatelow zaskarzenie, popieraiąc zatym JP. Kaliskiego wyraził spodziewanie swoie, że JP. Rzewuski w aktualney teraz zostaiący Słuzbie na Rangę Officyerską posunionym będzie.

JP. Ierzmanowski P. Łęczycki oswiadczył oppozycyą przeciwko wnioskowi JP. Kaliskiego, okazuiąc, iż pokrzywdzał by zdawna trawiących lata w Służbie Towarzyszow.

JP. Kublicki P. Inflantski uczyniwszy różnicę między zadawnionym w słuzbie, a zasłużonym, popierał wniesienie JPa Kaliskiego, aby gdy uczynione są względy w Rangach wyzszych, rownie były zachowane y co do nizszych.

Xże Marszałek Konff. Litt: wniosł: iż ieżeli do Rang Podporucznikowskich będzie zalecone fortragowanie y z boku przychodzących, upraszać będzie, o umieszczenie przy tych Awansach Kwatermistrzow y Adjutantów z nizszego Sztabu, ktorzy od lat 20. bez Awansow zostaią, a gdy będzie mowa o całym Woysku, oswiadczył się dopomniec o Awans dla Audytorów.

Xże Czartoryiski P. Lubel: iako Kommendant Korpusu Kadetow, rekommendował JP. Lubowickiego, który z tego Korpusu poszedł w służbę Zagraniczną y istotnie Zasług swoich przyniosł swiadectwo, kiedy dosłuzył się Rangi pierwszego Maiora.

JPP. Iordan P. Krakowski, Mikorski Kaliski y Ierzmanowski Łęczycki prosili o przeczytanie Prawa względem Fortragow [s. 116v] Rotmistrzom pozwolonych, które gdy przeczytane było, okazawszy, iż zlecenie teraznieysze, nie sprzeciwia się temu Prawu, stawali przy nim, aby iako iuż iednogłosną zgodą przyięte, żadney nie podpadało kwestyi.

Na żądanie niektórych, gdy JP. Sekretarz przystępował do przeczytania rzeczonego zlecenia JP. Ankwicz Kasztelan Sandecki y JP. Iordan P. Krakowski domówił się, iż to czytanie nie iest potrzebne, kiedy iuż rzecz zadecydowana.

JP. Marszałek Seym: oswiadczył: iż dla własney sumnienia troskliwosci życzy sobie to zlecenie mieć ieszcze przeczytane.

Odezwali się na to JPP. Ankwicz Kaszt: Sandecki y Iordan P. Krakowski iż czyniąc zadosyć zyczeniu JP. Marszałka pozwalaią na czytanie, lecz nie iako Proiektu, ale iako rzeczy iuż zadecydowaney.

JP. Sekretarz czytał zlecenie Kommissyi Woyskowey w tey treści: iak iest wyzey połozone, z temiż samemi co y wyżey poprawami z wyłączeniem szczególnie iednego punktu o fortragach Podporucznikow.

Po przeczytaniu liczne odezwały się głosy, że iuż zapytanie o zgodę iako w rzeczy udecydowaney nie iest potrzebne.

Zabrał głos JP. Wybranowski P. Lubell -

Litt:

Na końcu głosu swego oddał Proiekt do Laski Który gdy przeczytanym został rzekł JP. Kublicki Poseł Inflantski: Gdy widzę że tu w tey - Praw Swiątyni, nie maią wolnego głosu XXa Paulini, rozumiem bydź obowiązkiem moim stanąć w Ich obronie, iuż z tego samego względu, że co Oycowie Nasi komu nadali, tego odbierać Nam nie godzi się, już nawet, aby Seym dzisieyszy z tylu chwalebnych Ustaw swoich zalecony nie poniosł cechę, w potomności, że się targnął [s. 117] na własność cudzą, stawam przeciw temu Proiektowi z oppozycyą, y z mieysca moiego na niego nie pozwalam.

JP. Marszałek Seymowy z powodu wprowadzoney przez JP. Lubelskiego namienionych Starostw Materyi, zagaił czytanie Proiektu, czyli opinij Kommissyi Skarbowey względem tychże Starostw na zaskarzenie JXX. Paulinów przeciwko Lustratorom daney, w opisaniu Sessyi dnia 16. Pazdziernika namienioney.

Po Przeczytaniu tey opinii JP. Krasnicki Kasztelan Wieluński zabrał głos -

Litt:

Przełożył JP. Swiętosławski P. Wołynski: iż ieżeli w Izbie Prawodawczey będą rozpoznawane szczególne Starostw Lustracye, wszystkie Starostwa przyidą z swemi zaskarzeniami, Czas zabierą Seym zginie nic nie zrobiwszy a z zgubą iego, zginie szczęscie Narodu, radził zatym, aby gdy proponowana Kommissya Koekwacyina do skutku przyidzie, zatrudniła się temi szczegółami a Seym teraz do istotney szczęscie Narodu ustalić mogącey powrocił czynności.

JP. Moszyński P. Bracławski sądził zupełną decyzyą tego Interessu powierzyć Kommissyi Skarbowey, w którey Uwagi swoie JP. Lubelski złożyć może.

Zabrał znowu głos JP. Wybranowski P. Lubelski -

Litt:

JP. Mikorski P. Kaliski zyczył, albo wyznaczyć Deputacyą do rozeznania tych szczegułow, albo do Kommissyi Skarbowey odesłać.

JP. Łubieński P. Sieradzki uwielbił gorliwość JP. Lubelo lecz równie [s. 117v] oswiadczył przekonanie o gorliwosci Kommissyi Skarbowey w pomnażaniu Dochodów, a oszczędzaniu Wydatkow, która gdyby widziała niesprawiedliwe dzierzenie tych Starostw, doniosłaby Stanom, radził zatym, albo odesłać tę okoliczność do Kommissyi Skarbowey, albo do Kommissyi Koekwacyiney.

Rzekł JP. Suchodolski P. Chełm: iak na odesłanie do Kommissyi Koekwacyiney tey materyi wielka iest zgoda, tak na odesłanie do Kommissyi Skarbowey nigdy pozwolic nie mogę.

JP. Ankwicz Kaszt: Sandecki: maiąc nayprzod uskutecznione żądanie swoie w przeczytaniu przez JP. Sekretarza Prawa, Lustracyą do rzeczonych Starostw nakazuiącego, okazał, iż to daiąc zlecenie Kommissyi Skarbowey y Woyskowey wniyscia w rozpoznanie Intrat wyrazem tym = stosownie do Praw nadawczych = ugruntowało własność tych Starostw, y przy tym Prawie staiąc, oswiadczył nieprzypuscić żadnego takowego Proiektu ktoryby kwestyonował tę własność Przełożył: iż po dopełnionym, /:iak doniosł JP. Kasztelan Wielunski:/ przez Kommissye Skarbową y Woyskową Prawie, nie zostaie nic Stanom, iak tylko, albo approbować tęż decyzyą, albo przyiąwszy zaskarzenie XXy Paulinow, do rozpoznania, tam ie odesłać, gdzie wszystkie zaskarzenia zanoszone będą.

Odezwał się JP. Iezierski Kaszt: Łukowski.



Uwazyć Nam to należy, że Armata z Brewiarzem nigdy zgodzić się nie mogą, to iest iedna uwaga JP. Lubelskiego, ktorą Ia popierać muszę, ale uważmy także y to, na coż nam stanowić Ekonomem Prowentow Rzpltey [s. 118] XX. Paulinow samochcąc bylibysmy przyczyną sprzeciwienia powołaniu Duchowieństwa tego, gdybysmy go Swieckiemi zatrudniali Interessami, niech sobie Xiądz pilnuie Brewiarza, Armata do Żołnierza należy; tym bardziey gdy wiemy wszyscy, iż Starostwa nadane nie były na opatrzenie Klasztoru, ale Fortecy, gdy zaś iuż Rzplta odebrała Fortecę pod swoie rozrządzenie, wypada że y Funduszem, iako swoią własnoscią zarządzać powinna. Więc z tego powodu stać zawsze będę przy Wniosku JP. Lubelo , może to bydź ze JP. Lubelski nie w swoim czasie wniosł tę materyą, ale osądźmyż się sami, wszak od samego początku Seymu dzisieyszego, żadna Materya w swoim czasie y mieyscu nie przechodziła, ieżelibym zas się zgodził, aby podług wniosku JP. Wołyńskiego, ta Materya teraz odsunięta była, to oswiadczam, iż popierać JP. Lubelskiego nigdy nie przestanę -

Zabrał głos JP. Walewski Poseł Sierad: stawaiąc przy niewzruszeniu Własnosci Prawa XX Paulinow do rzeczonych Starostw służącego, ktore od Rzpltey nadane im były w nadgrodę wycieńczonych własnych Funduszow na utrzymywanie Fortecy y poniesionych przy niey znacznych strat. Sądził: iż Starostwo Brzeznickie dawniey płacące Kwartę, nie może bydź do większey opłaty ciągnięte, iako do dwóch Kwart podług Prawa na tym Seymie wszystkie Starostwa ktore Kwartę opłacały, do płacenia dwóch Kwart obowiązuiącego, z Starostwa zas Kłobuckiego oprocz dwoch Kwart aby z drugiey połowy 20. od sta iako Duchowni opłacali, wnosił.

[s. 118v]

JP. Wybranowski P. Lubelski odpowiedziawszy, iz Prawo dwie Kwarty nakazuiące, sciąga się tylko do Starostw uprzywilejowanych, iakim nie iest Starostwo Brzeznickie, zgadzał się na odesłanie tey okolicznosci do Kommissyi Koekwacyiney.

JP. Ankwicz Ksztelan Sandecki uczynił zastanowienie, iż odesłanie tego Interessu do Kommissyi Koekwacyiney, nie wie iakimby sposobem nastąpić mogło, kiedy niemasz pewnosci, czy Kommissya Koekwacyina będzie, odesłanie do Kommissyi Skarbowey w rownym kładł nie zrozumieniu widząc że ten Interess iuż od niey rozpoznany y decydowany przychodzi, lecz sądził tey kwestyi połozyć koniec, albo przez przyięcie decyzyi Kommissyi Skarbowey, albo ieżeli się nie podoba przez iey uchylenie nadania zas, iako iuż teraznieyszym Prawem zatwierdzonego mowił: iż naruszać nie można.

JP. Zaleski P. Trocki wyraził:



Czasu strata, niszczy naywaznieyszy Kraiu Interess. Kiedy o szczęsciu Rzpltey radziemy sami sobie wydzieramy szczęscie; szanuię Swięte Prawo Własności, szanuię chwalebną gorliwość o pomnożenie Skarbu, lecz wyrzeczmy do Siebie, żeby przez Naszą gorliwość utrata czasu, utraty szczęscia Naszego nie zbliżyła, o co idzie, iest nie dzisieyszey odpowiedzi Materya, smiem wyrzec, że cokolwiek w niey dotąd konkludowano, nie iest prawną konkluzyą. Decydować tey Materyi w Izbie Naszey nie można, bo znaczyłoby Dekret odsyłać do Kommissyi Skarbowey, rownie nie można tey kwestyi, ktora od niey przychodzi, boby było nadawać Kommissyi Skarbowey moc nad Podatkami Rządową ktorey tylko [s. 119] powierzony iest ich Szafunek. Już moim zdaniem ta kwestya iest załatwiona, iuż oznaczylismy wyrokiem Naszym, iż wszystkie kwestye z zaskarzenia bądź od Lustratorow bądź przeciwko Lustratorom wynikaiące do Laski odsyłane bydź maią, rozumiem że ta kwestya podobnież iest o importancyą Podatku, dysputuiąca, czy Xięża, czy Lustratorowie są winni. Zgodził bym się z wnioskiem, ktory słyszałem, odesłania do Kommissyi Koekwacyiney, ale znac powinnismy, że wprzód wypadnie nam roztrząsac, czy będzie ta Kommissya potrzebna. Ia y dzis widzę iey potrzebę, ale więcey pobudek potrzebę tę wskazuiących widzieć można będzie z kwestyi do Laski nadesłanych. Niechże więc y dzisieysza kwestya idzie do Laski przyidzie czas, że po między innemi teyże natury będziem o niey mówili, bo ieżeli w iednym rodzaiu każdą oddzielnie kwestyą decydować będziemy, zgubiemy czas y siebie.

Cała Izba na wniosek JP. Trockiego zgodziła się y tym sposobem zakończyła się wszczęta Materya.

JP. Walewski Wda Sieradzki doniosł zdarzony przypadek, iż po przeczytanym zlecenia do Kommissyi Woyskowey JP. Wołyńskiego Proiekcie, y po ogłoszoney na niego zgodzie, gdy niektóre ieszcze przez Jchm Panow Kaliskiego, Chełmskiego y Inflantskiego czynione były wnioski, w tymczasie ieden z Seymuiących, wziąwszy od JP. Sekretarza to zalecenie, przemazał Punkt o Fortragach Podporuczników; potym JP. Marszałek Seymowy z troskliwosci swoiey chciał mieć drugi raz czytane to Zlecenie, JP. Iordan P. Krakowski y JP. [s. 119v] Ankwicz Kasztelan Sandecki dogadzaiąc tey troskliwości, dozwolili czytania zostrzeżeniem, iż to zlecenie, maią iuż za ugodzone; w tym powtornym czytaniu ten punkt, iako przemazany, był opuszczony lecz Ci, ktorzy go mieli za ugodzony w mniemaniu, że żadney nie podpadał odmianie nie dali bacznosci y nie postrzegli tego opuszczenia, odwołuiąc się zatym do ziednoczoney woli Seymuiących, żądał, izby to zlecenie y z punktem o Fortragach Podporucznikowskich Kommissyi Woyskowey odesłane było.

JP. Kublicki P. Inflantski iako bliskim tey czynnosci będąc, uczynił obiaśnienie, iż gdy Jchm. Panow Pinskiego, Kaliskiego y iego samego - zachodziła przeciwko punktowi o Fortragach Podporucznikowskich oppozycya JP. Iordan P. Krakowski, żądał przeczytania Prawa względem Fortragow Rotmistrzom służąc\ych/ego, ktore żadney nie podpadało Kwestyi, aby go należało powtarzać, y w tym mieyscu gdy JP. Kaliski czyniąc swoie wnioski domawiał się za Jchm Panami Rzewuskim y Ulatowskim, zbliżyłem się /:mowił:/ do niego y powiedziałem, że gdy cały ten Artykuł wyrzuci się, Rotmistrze zostaną przy swoiey mocy Fortragowania, a zatym stanąłem przy tym, aby Punkt ten, iako nie potrzebny, był wymazany, nie stało się to żadnym podeysciem, ile publicznie w przytomnosci JP. Marszałka Seymowego, nie można mowić, aby w ówczas było to decyzyą gdy przeciwko temu Proiektowi zachodziła oppozycya, tey gdy po powtornym przeczytaniu bez rzeczonego Punktu [s. 120] nie było, owszem okazywała się iednomyslność, dopiero to zalecenie stało się Prawem.

JP. Walewski Wda Sieradzki oswiadczył iż nikogo nie wini, ani posądza, ale tylko dlatego się odwołał do całey Izby, iż to powtorne czytanie zalecenia mianego iuż za ugodzone, zważane nie było, a zatym powi\nien/en bydź ten Punkt nazad dołączony, lub przez osobny dodatek załatwiony.

Tłomaczył się JP. Marszałek Seymowy, iż trzech Kolegow z oppozycyą odzywanie się było głosne y Stanom wiadome, w tym rozroznieniu gdy iedni przydawali, drudzy gluzowali Punkt o Podporucznikach, zgodzili się nareszcie między sobą, aby był wyłączony; y dlatego dogadzaiąc troskliwosci swoiey, zlecił go z tą odmianą powtórzyć, iakoż był ostatnią razą bez tego dodatku czytany a ieżeli to Stanom zdawać się będzie, można w tey okolicznosci osobny uformować Proiekt.

Przymowił się JP. Swiętosławski P. Wołyński, iż nie masz takiego w Izbie, który by mogł widzieć nie dopełnienie iakie obowiązku w JPu . Marszałku Seymowym, bo rocznym Styrowaniem w tey Izbie przeswiadczył, że godzien iest naywyższey Chwały; przełożył potym konieczną potrzebę umieszczenia tego Punktu, albowiem Kommissya Woyskowa dała Ordynans Rotmistrzom nie Fortragowania Podporuczników.

JP. Ożarowski Kaszt. Woynicki iako Rotmistrz dał Swiadectwo, iż sam podobnego Ordynansu ma sobie przysłaną Kopią.

Wyraził JP. Suchorzewski P. Kaliski: Niepodobna, abym w teraznieyszych [s. 120v] wnioskach niemiał oddać prawdzie sprawiedliwości, wyznać muszę, że wtenczas kiedy był Proiekt przeczytany y zdodatkiem o Podporucznikach, wielu się zgadzało na niego, ale też wielu iako Jchm Panowie Jnflantski y Pinski y Ia sam niepozwalalismy, gdy powtornie szedł Proiekt do czytania lubo Jchmc Panowie Ankwicz Kasztelan Sandecki y Iordan Poseł Krakowski czynili swoie ostrzeżenia, ia iednak nie miałem go za przyięty, bo nie było, iak mniemałem iednomyslności, lecz gdy potym widziałem iż ten Punkt wymazany został, dopuściłem przeyscia Proiektu, inaczey byłbym na niego nie pozwolił.

Rzekł JP. Suchodolski P. Chełm. Nie idzie o ten Artykuł, który nowym dodatkiem skutek swoy wziąść może, lecz idzie o inkonweniencyą y zachowanie porządku Seymowania, który Proiekt bez odpowiedzi y woli podaiącego odmieniac nie każe partykularnie, bo z tąd rodziłyby się szkodliwe zdarzenia, żądał, aby ta Kwestya była zaspokoiona przydatkiem względem Podporucznikow, iak było w Proiekcie JP. Wołyńskiego wyrażono.

JP. Sekretarz czytał dodatek = Podporuczników podług Etatu zadecydowanych Fortragować Rotmistrzom zaleciła.

JP. Suchorzewski P. Kaliski oswiadczył, iż niesprzeciwiał by się temu dodatkowi co do Kawaleryi Narodowey, gdzie gdyby widział względy dla tych Officyerow którzy się pozbawili Chleba zapewnione przy Pułkach y Piechocie, lecz gdy o tym zapewnić się nie może, biorąc miarę z Szarz Generał-Maiorskich, Brygadyerskich y Maiorskich, że gdy tam Matedory przeszły, uboga Szlachta żadney teraz konsyderacyi y względu nie ma, na dodatek, przeto inszy nie dozwala [s. 121] iak tylko, aby w Chorągwiach więcey nad ieden maiących Awans powracaiący z dawney y przychodzący z Zagraniczney służby Rodacy umieszczeni byli y taki podał dodatek, do ktorego JP. Kublicki P. Inflantski przyłączył Kwatermistrzow y Adiutantów.

JP. Ankwicz Kasztelan Sandecki wytłómaczywszy słuszną troskliwość JP. Marszałka, ktorego która go prowadziła do powtornego przeczytania Proiektu, radził przyiąc podany srzodek, aby quod non factum fiat , między zaś dodatkiem JP. Kaliskiego y Proiektem zlecenia uczynił różnicę, iż pierwszy zawiera w sobie Prawodactwo, drugi zas tylko ustanowionego już Prawa Exekucyą.

JP. Butrymowicz P. Pinski chciał mieć to Fortragowanie zatrzymane aż do nadeyscia Proiektu od Kommissyi Woyskowey z trzech do niey przesłanych Projektow układanego, zostaiąc w obawie, aby to nakazane Zalecenie Fortragów Podporucznikowskich Rotmistrzom niestawało się Regułą y dla Szeffów, przez co żaden z Zagraniczney przychodzący słuzby, nie mogąc w teraznieyszych pomiescić się Awansach, utracił by na zawsze awansowania sposobność, zapytał się nakoniec, za co Kommissya Woyskowa wydała Ordynans wstrzymuiący Fortragowanie Podporuczników.

JP. Krasnicki Kaszt: Wieluński iako w Kommissyi Woyskowey zasiadaiący odpowiedział: iż powodem do wydania tych Ordynansow były trzy Proiekta do Kommissyi Woyskowey od Stanów przysłane, z zaleceniem izby z nich ieden podług opinii swoiey uformowała, albowiem wtych [s. 121v] znayduie się przypuszczenie do trzeciey części Awansów z Zagraniczney przychodzących służby tudzież Kadetow y Paziow JKMci

Gdy dalsze względne zalecenia Rotmistrzom Fortragow Podporucznikowskich zachodziły Spory, y przez rozne podawane srzodki zdania nie skłaniały się do iednomyslnosci JmP Swiętosławski Wołyński podał ad Turnum Propozycyą. Czyli Zalecenie Fortragowania Podporucznikow ma nastąpić do Kommissyi? czy nie?

JmP Marszałek Seymowy wnadziei ze bez turnowania moze się ukoiarzyć zgoda podał załatwiaiący srzodek w przydaniu iednego słowa = wolno = to iest wolno Rotmistrzom Fortragować y z Zagraniczney Słuzby przychodzących Kadetow, tam gdzie więcey nad ieden Awans w Chorągwi pokaże się.

Rzekł JmP Suchorzewski Kaliski iezeli względem Generał majorow, Brygadyerow y tam daley, nie było powiedziano, ze wolno, ale że powinna będzie fortragować Kommissya z boku przychodzących za coz nie ma być powiedziane wyraznie Rotmistrzom, ze powinni.

Gdy nareszcie rozroznione zdania nie zblizały się do zgodnego tey kwestyi ukonczenia JmP Marszałek Seymowy oswiadczywszy, iż nie tylko spozniona pora powoduie go do zaniesienia proźby o solwowanie przedłuzoney iuż Sessyi, ale oraz nadzieia iż ta rozność zdań wprzeciągu czasu do przyszłey Sessyi moze być przez ułożenie się do iedności skłoniona, upraszał JKMci aby gdy nagłe nie okazuią się okoliczności, y dzień iutrzeyszy Sessyi Sądow Seymowych iest przeznaczony raczył zasolwować Sessyą Seymową do następuiącego Czwartku.

JPP. Jordan y Walewski Krakowscy Suchodolski Chełmski, Swiętosławski Wołyński y inni Posłowie stanęli z oppozycyą przeciwko solwowaniu Sessyi.

Z drugiey zas strony liczne głosy, dopraszały się o iey zasolwowanie.

[s. 122]

JmP Swiętosławski Wołynski za powod swoiey oppozycyi połozył, iż Propozycya przez niego ad Turnum podana skutku swego nie wzięła.

JmP Marszałek Seymowy tłumaczył się, iż w nayszczerszey chęci wysługi podał ten sposob dla łatwieyszego wznieconey materyi w Stanach kwestyi przez ułozenie się wprzeciągu do przyszłey Sessyi zaspokoienia, przypominał iż nie dziś pierwszy raz, ale często takie były zdarzenia, ze podana przez Seymuiącego Propozycya, nie dochodziła na teyże Sessyi załatwienia y ledwie na trzeciey Sessyi brała swoy skutek. Znam /:mowił:/ Prawo 1768 o porządku Seymowania, ze solwowanie Sessyi nie moze być w czasie zaczętego Turnum, ale ze ktory z Seymuiących poda Propozycyą y prosi o Turnum, to solwowania Sessyi nie tamuie, gdy liczne Seymuiących głosy domagaią się tego, Ja w tym tylko daię się bydź winnym, zem naypierwszy wzgląd nayszacownieyszego zdrowia JKMci w dopraszaniu się o Solwowanie Sessyi przemilczał, który teraz wystawiaiąc smiem dopraszać się WKMci o zasolwowanie Sessyi.

JP Suchodolski Chełmski y niektorzy Posłowie oswiadczyli się nie pozwolić na dalsze Solwowanie iak do dnia iutrzeyszego. ( Inni zaś żądali do Czwartku.

Xze Marszałek Konf. Litt. uwielbiwszy powody tak żądaiących solwowania Sessyi, iako y stawaiących przy zaczętey decyzyi, tłomaczył iz rzecz ta pod Turnum podpadać nie może, równie iak kiedy chodziło o Generał Majorów Brygadyerów etc. oppozycya czyniona za uproszeniem odstąpiona była, oswiadczył, iż nie uwodziła go w ten czas [s. 122v] y teraz nie uwodzi prywata y wnioskom JPa Kaliskiego nie sprzeciwia się, zachęcał aby tę okoliczność zgodnie Stany zadecydowały, iżby następuiąca Sessya na niey nie zaszła, ieżeli zas do tego nie przyidzie y końcem łatwieyszego porozumienia się Sessya zasolwowana została, upraszał iżby ządaiący solwowania do dnia iutrzeyszego, od takowego ządania odstąpili przez wzgląd na powolność JKMci w dozwoleniu unanimitate na Prawo ciągłego Seymowania y ze Sam na daley iak na dzień następuiący bez woli Stanow solwować Sessyi nie ma, pozwolił, przełozył także, iż gdy JKMc oczekuiąc nayprędszey decyzyi w cierpliwym milczeniu kazdego zdania słuchał, y z ubolewaniem nad prozną stratą czasu patrzał na nieczynność Naszą, nie z swoiey lecz z naszey winy pochodzącą, nie powinnismy przykremi mu czynić te momenta, owszem ile mozności sładzać, wyraził, nakoniec iż spodziewa się, ze Kolledzy na solwowanie do Czwartku Sessyi zezwolą.

JmP Suchodolski Chełmski oswiadczył, iż nie inną przyczyną, iak tylko szacunkiem zdrowia JKMci poruszony przez wdzięczność oraz, ze JKMc wolność postępowania we wszystkich czynnościach zostawił samemu Narodowi, zgadza się na Solwowanie do Czwartku Sessyi, lecz mam za obowiązek /:mowił:/ przypomniec w tym mieyscu ze iuż pięc Cwierci Roku trawiemy a małosmy zrobili, Kto temu winien? Ty Patrzysz Nay: Panie; Wy Nayiasnieysze Stany seymuiecie! Ty Publicznosci ieżeli my przyczyną wycięczania [s. 123] czasu? ktory nie tylko dzienne ale y nocne gotowismy odbywac Sessye, wszyscy dla Dobra Publicznego poswięcilismy maiątki y Zdrowia swoie, ale staraymy się dzielniey postępować w Seymowaniu, bo zgubiemy Rzpltą y siebie.

Gdy po tym głosie zadna nie zachodziła oppozycya przeciwko solwowaniu Sessyi, Ministerium zblizyło się do Tronu, od ktorego JmP Podkanclerzy Kor. solwował Sessyą na następuiący Czwartek.

[s. 123v] [s. 124]


DZIENNIK
Seymu Głównego Ordynaryinego Warszawskiego pod związkiem Konfederacyi Oboyga Narodów Roku 1789.
z ZLECENIA STANOW.
SESSYA CLXXXVII.
Dnia 10. Listopada we Wtorek .

Jmć Pan Marszałek Seymowy w zagaieniu przełożył: Iż im skwapliwsze okazuią się chęci do śpiesznieyszego postępowania, tym więcey nieprzewidziane nadsuwaią się do opoźnienia zawady, lecz te uzbroiony w stałość przedsięwzięcia umysł, któremu towarzyszy gorliwość, przeciąwszy, spodziewać się każe, iż w dalszym postępowaniu założy mocne [s. 124v] uszczęśliwienia Kraiu zasady wewnętrznie przez rząd, a zewnętrznie przez siłę Woyskową zabeśpieczaiąc się, o którey w teraźnieyszym Stanie, aby Kommissya Woyskowa uwiadomiła, nakaz Stanów Marszałkom dany, dopełniony został, i ta Magistratura wkrotce woli Prześ: Stanów uiści się. Doniosł potym, iż ieszcze ma u Laski od Kommissyi Skarbowey do Prześ: Stanów podania, od których dzisieyszą rozpoczyna Sessyą, wezwaniem JP. Sekretarza do ogłoszenia ich Seymuiącym Stanom.

JP. Swiętosławski Wołyński stosownie do wczorayszego wniosku JP. Lubelskiego powszechnie przyiętego w zleceniu danym Kommissyi Woyskowey uwiadomienia o Stanie Woyska, żądał iżby tak toż Woysko urządziła, aby przy teraźnieyszych okolicznościach na każde zawołanie zdatne do potrzeby było, i tym celem podał zlecenie Kommissyi Woyskowey Proiekt, który liczną Seymuiących odezwą poparty został.

JP. Marszałek Seymowy oświadczywszy, iż iuż wczorayszemu nakazowi Stanów w danym zleceniu Kommissyi Woyskowey zadosyć uczynił przez podaną tey Magistraturze Notę, [s. 125] w którey i myśl JP. Wołyńskiego wytkniętą znayduie się, nie sądził bydź potrzebą powtorzenia tym Proiektem takowego zlecenia.

JP. Swiętosławski Wołyński, i JP. Walewski Wwda Sieradzki odpowiedzieli, iż zlecenie wczoraysze nie obięło tyle szczegułów, ile w Proiekcie dzisieyszym znayduie się, które aby przez Kommissyą Woyskową uskutecznione były, potrzeba, i okoliczności teraźnieysze naglą.

JP. Sekretarz czytał ten Proiekt pod tytułem: Zlecenie Kommissyi Woyskowey. Nim Stany ustanowioną liczbę 100. Tysięcy Woyska dostarczaiącym opatrzą funduszem, tym czasem zlecaią Kommissyi Woyskowey, aby Woysko do większey liczby pomnożone, aktualnie teraz exystuiące, we wszystkie potrzeby tak opatrzyła, aby w każdym czasie do użycia sposobne było, Dywizye urządziła, Brygady podzieliła, Konsystencyą oznaczyła, Kawaleryą Narodową nowo-zaciężną z dawną połączywszy, na mieysce konsystencyi Brygad ściągnęła, Officyerów świeżo patentowanych, aby się każdy w Brygadzie znaydował, ordynansowała, Podporuczników fortragować Rotmistrzom zaleciła, i to wszystko, [s. 125v] co Woysko regularnym naydokładniey, i zdatnym czynić może, dopełnić starała się, a o dopełnieniu tego, Stany in spatio Niedziel trzech zawiadomiła.

JP. Zakrzewski Poznański podał oddzielny swoy Proiekt względem transformowanych Regimentów, który potym w przydatek do Proiektu JP. Wołyńskiego wyżey czytanego zamienił, aby Kommissya Woyskowa o urządzeniu tych Regimentów Stany obiaśniła.

JP. Rożnowski Gnieźnieński wniosł, iżby w Proiekcie JP. Wołyńskiego, gdzie się mówi o konsystencyi Woyska, dołożone było, że ta stosownie do Podatków Ziemskich w proporcyi po Woiewodztwach ma bydź rozłożona.

JP. Marsz: Seym: oświadczył: iż co się tycze dyslokacyi Woyska, iuż dawniey uczynił do Kommissyi Woyskowey zgłoszenie, aby wcześnie zaczęła formować Proiekt do tey dyslokacyi, lecz odpowiedziała, iż niewiedząc ieszcze o wielości wchodzić maiących z Woiewodztw Podatków, nie znayduie się w stanie uczynienia równey w proporcyą tychże [s. 126] dyslokacyi, dopiero to przy wpływie Podatków dopełnić będzie mogła.

JP. Kublicki Inflantski uczynił wzmiankę o trzech Proiektach do Kommissyi Woyskowey przesłanych, z których miała ieden uformować Proiekt, i ten do Stanów przynieść, żądaiąc, aby to uskutecznione było.

JP. Marszałek Seymowy z powodu tego wniesienia doniosł, iż Kommissya Woyskowa o gotowości ułożonego przez siebie Proiektu uczyniła zgłoszenie, ale teraz nie iest czas rozpoczęcia decyzyi iego.

Xże Marsz: Konf: Lit: wyraził: iż w daniu zalecenia, które nie iest prawem in Codicem wniyść maiącym, można bez długiego zastanowienia przyśpieszyć determinacyą, bo w przypadku niedokładności i drugi i trzeci raz poprawione bydź może.

Co do Dyslokacyi, \mówił/ aby w miarę podatków czyniona była, nie iest tu mowienia mieysce, bo iakże Kommissya Woyskowa potrafi to dopełnić, niewiedząc o liczbie Podatków, które ieszcze podpadać maią rozpoznaniu Kommissyi Koekwacyiney; gdyby teraz [s. 126v] dyslokacyą uskuteczniła, wypadałoby znowu po poprawionym urządzeniu Podatków, przez Kommissyą Koekwacyiną nową Tabellę dyslokacyi formować, i Zołnierza przechodami nużyć.

Nie można także równey w proporcyą Podatków oznaczać konsystencyi, maiąc wzgląd, że Woysko nie dla uczynienia w Kraiu konsumpcyi, ale dla obrony granic iest powiększone. Trzeciey przynaymniey Woyska części wypadnie konsystencya na granicy, więc iuż Wwdztwa pograniczne nad proporcyą Podatków większą względem innych Woiewodztw będą w sobie mieściły Zołnierza liczbę; Kommissyi Woyskowey przepisawszy, aby proporcyą namienioną w dyslokacyi zachowała, można się spodziewać, że ściśle dopełni tego wyroku, lecz granice ocalone nie będą, trzeba raczey, żeby pozycyą Kraiu i potrzebę miarkowała, a dopiero reszty Woyska rozlokowanie proporcyonowała do Podatków; radził zatym, aby stosownie do tych prawideł uformowała dyslokacyi Proiekt, i do decyzyi Stanów przyniosła, gdzie znayduiąc się wszystkich Woiewodztw Reprezentanci uczynią wiadomość, gdzie iaka liczba Zołnierza będzie potrzebną [s. 127] lub też Kommissya Woyskowa takowy Proiekt i na Sessyach Prowincyonalnych respective każdey Prowincyi kommunikować może, przełożył nakoniec potrzebę zalecenia Kommissyi Woyskowey, aby pościągała Generał-Majorów do Dywizyow, a Brygardyerów do Brygard, którzy nie są publicznemi Kraiu usługami zaięci.

JP. Walewski Wwda Sieradzki popieraiąc Proiekt JP. Wołyńskiego, przełożył: iż rozkład ogólny, do Stotysiącznego Woyska miarkowany, może bydź podług wniosku Xcia Marsz: Konf: Lit: w mieyscu swoim determinowany; zlecenie zaś teraźnieysze stosować się będzie do iuż aktualnie exystuiącego Woyska, aby opatrzone, w każdym czasie do potrzeby użytym bydź mogło, żeby toż exystuiące Woysko daiące się teraz widzieć w rozrzuceniu zgromadzone zostało, nie będzie to znaczyło ogólney dyslokacyi, która od Stanów zależy, ale tylko żeby Chorągiew nowa niepołączona z dawną, przyszła do tego połączenia porządku, i Officyerowie do znaydowania się przy Regimentach Ordynansowani byli.

[s. 127v]

JP. Skorzewski Kaliski sądził bydź zboczne postępowanie bez wynalezienia wystarczaiących na utrzymanie Woyska funduszów, mowić o iego dyslokacyi, i radził powrócić do Materyi Podatkowych, oświadczywszy nakoniec, iż nie sprzeciwia się Kommissyi Koekwacyiney, ale tylko chce mieć taki w weryfikowaniu Podatków zachowany porządek, iaki zachodził w ich układaniu, to iest zaczynaiąc od Krolewszczyzn podał stosowny do tego Proiekt, który JP. Sekretarz czytał = Gdy ofiara 10go grosza i inne fundusze nie okazuią się bydź dostarczaiącemi na utrzymanie 100. Tysiącz: Woyska, wracaiąc się więc do funduszow należnych, mieć chcemy, aby wszystkie Starostwa na Skarb odebrane były, a z nich podług Lustracyi teraźnieyszey, intrata w połowie, w trzeciey lub osmey części iak komu ninieyszego Seymu Prawo oznaczyło, przez Kommissye Skarbowe Possessorom wypłacana będzie, Dobra zaś przez Lustracyą Kommissye Skarbowe plus offerentibus puszczą.

Ten Proiekt poszedł w deliberacyą.

JP. Sekretarz odnowił czytanie Proiektu JP. Wołyńskiego, względem zlecenia Kommissyi [s. 128] Woyskowey, z odmianą punktu tyczącego się konsystencyi, aby tę projectivè ułożyła, i Stany o tym uwiadomiła, tudzież z dodatkiem, aby o Rotmistrzach, którzy Chorągwie skompletowali, doniosła, niemniey z poprawą, zamiast oznaczonego trzech Niedzielnego czasu, aby iak nayprędzey o dopełnieniu teraźnieyszego zlecenia rapportowała.

JP. Mierzeiewski Podolski w zleceniu tym żądał mieć umieszczone dwie okoliczności; Pierwszą, aby Kommissya Woyskowa weyrzała w to, czyli są zapłacone wszystkie Kawaleryi Narodowey Chorągwie, albowiem od swego Porucznika odebrał Rapport, że ieszcze Rata pierwszego Junii i pierwszego 7bris Chorągwi iego nie doszła, na dowod czego złożył List od Porucznika do siebie pisany.

Drugą, aby gdy Kommissya Woyskowa we wszystkie wchodzić będzie potrzeby nie przepomniała, iż na każdy Szwadron Kawaleryi Narodowey wyznaczone iest półtora tysiąca na remontę koni.

JP. Zakrzewski Poznański, chciał mieć to zalecenie względem remontowych koni [s. 128v] dopóty zatrzymane, dopóki Kommissya Woyskowa nieda usprawiedliwienia, iakie uczyniła rozrządzenie z końmi Regimentów transformowanych.

JP. Czacki Czerniechowski przypisywał tę nieregularność w płaceniu przyczynie, iż nie są ieszcze nowo-zaciążni z dawnemi w Chorągwiach połączeni.

JP. Butrymowicz Piński uczynił ostrzeżenie, aby to zalecenie nie przeszkadzało układowi Proiektu przez Kommissyą Woyskową z trzech Proiektów do niey przesłanych czynionemu, gdzie zachodzi urządzenie przychodzących z Zagraniczney Służby Rodaków dawniey patentowanych, i Kadetów, a ztąd wnosił, aby z nakazem zalecenia Rotmistrzom fortragów Podporucznikowskich wstrzymać się do pomienionego urządzenia, bez którego Rotmistrze nie mogliby podług wiążącego Ich prawa nikogo fortragować, iak tylko aktualnie w Woysku Narodowym służących.

JP. Swiętosławski Wołyński rzekł, iż można dodać, że z boku przychodzący Kadeci, i Pazie J. K. Mci, fortragowanemi na place do Kawaleryi Narod: bydź mogą.

[s. 129]

Xże Marsz: Konf: Lit: był zdania, iżby place Podporuczników całkiem zostały się dla zasłużonych, okazuiąc, iż w tym krzywda dla przychodzących z Zagraniczney Służby stać się nie może, gdyż ci służąc długo za granicą zapewne wyższe osiągnęli rangi, i na Podporucznikowskie powrócić nie zechcą, ale iakim sposobem dogodziło się słuszney na nich względności w przypuszczeniu do wyższych Rang Kawaleryi Narodowey, podobnież można i dla innych ieszcze nieumieszczonych zapewnić mieysca Sztabs - Officyerskie w Regimentach, teraźnieysze zalecenie, które nie iest formalnym prawem, nie będzie przeszkadzać urządzeniu, za nadeysciem od Kommissyi Woyskowey Proiektu, z trzech Proiektów do niey przesłanych ułożonego.

JP. Kublicki Inflantski chciał mieć wstrzymany punkt względem awansów, dopoki z trzech Proiektów do Kommissyi Woyskowey przesłanych, zlecony nie nastąpi skutek.

JP. Walewski Wwda Sieradzki odpowiedział, iż tak teraźnieysze zlecenie iako i pierwsze, nie iest prawem, a przeto nie sprzeciwi się dalszemu urządzeniu względem przychodzących z boku, zezwalał nareszcie na [s. 129v] przypuszczenie ich w trzeciey lub czwartey części i do Rangi Podporucznikowskiey, lecz nie zgadzał się na wstrzymanie Punktu o fortragowaniu Podporuczników.

Po nieiakich z tey okoliczności zaszłych sporach, JP. Sekretarz ponowił czytanie Proiektu JP. Wołyńskiego z poprawami wyzey wytkniętemi, i dodatkiem JP. Poznańskiego powyżey rzeczonym.

JP. Marsz: Seymowy zapytał się na ten przeczytany Proiekt, iak iest wyżey położony z następnemi potym poprawami, o zgodę. Po którey pierwszym ogłoszeniu JP. Suchorzewski Kaliski odezwał się, iż kiedy chodziło o Panów i Osoby maiętne przychodzące z boku do Awansów, troskliwość w umieszczeniu ich skutek swoy wzięła, a tu gdzie idzie o chudopachołków Szlachtę, gdzie przyzwoiciey względność powinna bydź okazana, troskliwość równa mieysca nie znayduie, ani żadnego poparcia, które było liczne za Panami, gdzie zachodziła prywata; żądał zatym, aby w każdey Chorągwi, w którey więcey nad ieden awans znaydzie się, byli umieszczeni wracaiący się do Służby, lub przychodzący z Zagranicy Rodacy, i rekommendował [s. 130] JP. Rzewuskiego Porucznika chcącego wrócić się do Służby, tudzież na mocy Instrukcyi JP. Ulatowskiego.

JP. Potocki Lubelski uwielbił patryotyczne JP. Kaliskiego chęci, otwieraiące pole Szlachcie (bo Pana w Polszcze nie zna) i podał sposob, aby Kommissya Woyskowa z Rotmistrzami się rozmowiła względem umieszczenia proporcyonalnego powracaiących, i z obcey przychodzących Służby.

JP. Suchodolski Chełmski złożywszy podziękowanie JP. Kaliskiemu za przymowienie się za JP. Rzewuskim doniosł, iż ten był aktualnym Porucznikiem, wyszedł z Służby z abszeytem Kapitana, i kiedy wypadł Zaciąg Kawaleryi Narodowey, iako Rotmistrz, będąc sam zatrudniony Funkcyą Poselską, użył go do uskutecznienia tego Zaciągu, i że ten sam potym czyniąc Towarzyską Służbę w Chorągwi, tak tęż iego Chorągiew utrzymywał, iż żadne na nią nie zaszło od Obywatelów zaskarżenie, popieraiąc zatym wniosek JP. Kaliskiego wyraził spodziewanie swoie, że JP. Rzewuski w aktualney teraz zostaiący Służbie, na Rangę Officyerską posunionym będzie.

[s. 130v]

JP. Jerzmanowski Łęczycki oświadczył oppozycyą przeciwko wnioskowi JP. Kaliskiego, okazuiąc, iż pokrzywdzałby zdawna trawiących lata w Służbie Towarzyszów.

JP. Kublicki Inflantski uczyniwszy różnicę między zadawnionym w służbie a zasłużonym, popierał wniesienie JP. Kaliskiego, aby gdy uczynione są względy w Rangach wyższych, równie były zachowane i co do niższych.

Tegoż był zdania i JP. Czacki Czerniechowski.

Xże Marszałek konfed: Lit: wniosł: iż ieżeli do Rang Podporucznikowskich będzie zalecone fortragowanie i z boku przychodzących, upraszać będzie o umieszczenie przy tych awansach Kwatermistrzów i Adiutantów z niższego Sztabu, którzy od lat 20. bez awansów zostaią, a gdy będzie mowa o całym Woysku, oświadczył się dopomnieć o awans dla Audytorów.

Xże Czartoryski Lubelski, iako Kommendant Korpusu Kadetow, rekommendował JP. Lubowickiego, który z tego Korpusu poszedł [s. 131] w służbę Zagraniczną, i istotne zasług swoich przyniosł świadectwo, kiedy dosłużył się Rangi pierwszego Majora.

JPP. Jordan Krakowski, Mikorski Kaliski, i Jerzmanowski Łęczycki prosili o przeczytanie Prawa względem fortragów Rotmistrzom pozwolonych, które gdy przeczytane było, okazawszy, iż zlecenie teraźnieysze nie sprzeciwia się temu Prawu, stawali przy nim, aby iako iuż iednogłośną zgodą przyięte, żadney nie podpadało kwestyi.

Na żądanie niektórych gdy JP. Sekretarz przystępował do przeczytania rzeczonego zlecenia, JP. Ankwicz Kaszt: Sandecki i JP. Jordan Poseł Krak: domowili się, iż to czytanie nie iest potrzebne, kiedy iuż rzecz zadecydowana.

JP. Marszałek Seymowy oświadczył, iż dla własney Sumnienia troskliwości, życzy sobie to zlecenie mieć ieszcze przeczytane.

Odezwali się na to JPP. Ankwicz Kaszt: Sandecki i Jordan Krakowski, iż czyniąc zadosyć życzeniu JP. Marszałka, pozwalaią na [s. 131v] czytanie, lecz nieiako Proiektu, ale iako rzeczy iuż zadecydowaney.

JP. Sekretarz czytał zlecenie Kommissyi Woyskowey w tey treści, iak iest wyżey położone, z temiż samemi co i wyżey poprawami, z wyłączeniem szczególnie iednego Punktu o fortragach Podporucznikowskich.

Po przeczytaniu liczne odezwały się głosy, że iuż zapytanie o zgodę iako w rzeczy udecydowaney nie iest potrzebne.

Zabrał głos JP. Wybranowski Lubelski, w którym żądał, iżby Starostwa Kłobuckie i Brzeźnickie, będące funduszem Fortecy Częstochowskiey, z pod użycia XX. Paulinów tamteyszych na Skarb odebrane były, i stosowny do tego podał Proiekt, który był przez JP. Sekretarza przeczytany.

JP. Kublicki Inflantski oświadczył oppozycyą przeciwko temu Proiektowi, iako naruszaiącemu własność XX. Paulinów.

JP. Marszałek Seymowy z powodu wprowadzoney przez JP. Lubelskiego namienionych Starostw materyi zagaił czytanie Proiektu, [s. 132] czyli opinii Kommissyi Skarbowey względem tychże Starostw na zaskarżenie Jchmość XX. Paulinow przeciwko Lustratorom daney, w opisaniu Sessyi Dnia 16. Października namienioney.

Po przeczytaniu przez JP. Sekretarza rzeczoney Opinii JP. Karśnicki Kasztelan Wieluński zabrawszy głos, uczynił obiaśnienie: iż po zapadłym Lustracyi Starostw Kłobuckiego i Brzeźnickiego Prawie, gdy ta uskutecznioną była, tak Dzieło tychże Lustratorów, iako i zazalenie naprzeciw onemuż od Jmć XX. Paulinow Częstochowskich, pod rozsądek Kommissyi Skarbowey przyszło, która maiąc przepis znoszenia się z Kommissyą Woyskową, żądała od niey wyznaczenia Osób do wspolney w tym interessie konferencyi. Wyznaczona od Kommissyi Woyskowey Deputacya, na którey czele znaydował się, maiąc od Kommissyi Skarbowey przestawione przed oczy to Dzieło, została przekonana wraz z Kommissyą Skarbową o widocznym przez Lustratorów tych Starostw uciążeniu, in pleno potym Kommissyi Woyskowey ta okoliczność przełożona, równe ściągnęła przekonanie, i zgodne przeczytaney wyżey Kommissyi Skarbowey Opinii przyięcie, w którey nie ulżenie iakowe [s. 132v] Konwentowi, lecz istotna znayduie się sprawiedliwość. To przełożywszy zaniosł do Stanow proźby za Jmć XX. Paulinami Jasnogórskiemi, aby z ogólney Summy 63. Tysięcy roczną z tych Starostw składaiącey Intratę, 10. Tysięcy ieszcze ztrącone było, i wiecznego tych Starostw posiadania Prawo dla nich zatwierdzone zostało.

JP. Wybranowski Lubelski usprawiedliwiał Dzieło Lustratorów w wyciągnięciu z tych Starostw 73. Tysięcy Intraty, dopełnione, które wyciągnienie ieżeli się zdaie Jmć XX. Paulinom uciążliwe podał sposób, aby te Starostwa puścić tymże Lustratorom, zapewniaiąc, że nietylko wyciągniętą przez siebie Summę, ale i 80. Tysięcy rocznie zapłacą. Zaskarżenia Jmć XX. Paulinów za niesłuszne wystawił, i Bonifikacyi przez Kommissyą Skarbową uczynioney, odmówił przycięcie.

JP. Swiętosławski Wołyński przełożył: iż ieżeli w Izbie prawodawczey będą rozpoznawane szczególne Starostw Lustracye wszystkie Starostwa przyidą z swemi zaskarżeniami, czas zabierą, Seym zginie nic niezrobiwszy, a z zgubą iego zginie szczęście Narodu, radził zatym, aby gdy [s. 133] proponowana Kommissya Koekwacyina do skutku przyidzie, zatrudniła się temi szczegułami, a Seym teraz do istotney szczęście Narodu ustalić mogącey, powrócił czynności.

JP. Moszyński Bracławski sądził zupełną Decyzyą tego interessu powierzyć Kommissyi Skarbowey, w którey Uwagi swoie JP. Lubelski złożyć może.

JP. Mikorski Kaliski życzył albo wyznaczyć Deputacyą do rozeznania tych szczegułów, albo do Kommissyi Skarbowey odesłać.

JP. Łubieński Sieradzki uwielbił gorliwość JP. Lubelskiego, lecz równie oświadczył przekonanie o gorliwości Kommissyi Skarbowey, w pomnażaniu Dochodów, a oszczędzaniu wydatkow, która gdyby widziała niesprawiedliwe Dzierżenie tych Starostw, doniosłaby Stanom, radził zatym, albo odesłać tę okoliczność do Kommissyi Skarbowey, albo do Kommissyi Koekwacyiney.

JP. Suchodolski Chełmski, na odesłanie do Kommissyi Skarbowey nie zgadzał [s. 133v] się, a na odesłanie do Kommissyi Koekwacyiney pozwalał.

JP. Ankwicz Kasztelan Sandecki maiąc nayprzód uskutecznione żądanie swoie w przeczytaniu przez JP. Sekretarza Prawa Lustracyą do rzeczonych Starostw nakazuiącego, okazał, iż to daiąc zlecenie Kommissyi Skarbowey i Woyskowey wniyścia w rozpoznanie Intrat, wyrazem tym = stósownie do Praw nadawczych = ugruntowało własność tych Starostw, i przytym Prawie staiąc, oświadczył nieprzepuścić żadnego takowego Proiektu, któryby kwestyonował tę własność. Przełożył: iż w dopełnionym (iak doniosł JP. Kasztelan Wieluński) przez Kommissye Skarbową i Woyskową Prawie, nie zostaie nic Stanom iak tylko albo approbować tęż Decyzyą albo przyiąwszy zaskarżenie XX. Paulinów do rozpoznania tam ie odesłać, gdzie wszystkie zaskarżenia znoszone będą.

JP. Jezierski Kasztelan Łukowski przyznawał słuszność wniosku JP. Lubelskiego, aby Prowenta będące Funduszem Fortecy in natura z pod Dozoru XX. Paulinów odebrane były, okazuiąc nieprzyzwoitość zawiadywania o potrzebach Fortecy przez Xięży.

[s. 134]

JP. Walewski Poseł Sieradzki w zabranym głosie stawał przy niewzruszeniu własności Prawa XX. Paulinom do rzeczonych Starostw służącego, które od Rzpltey nadane im były w nadgrodę wycieńczonych własnych Funduszów na utrzymywanie Fortecy, i poniesionych przy niey znacznych strat. Sądził, iż Starostwo Brzeźnickie dawniey płacące kwartę, nie może bydź do większey opłaty ciągnięte, iak do dwóch Kwart, podług Prawa na tym Seymie wszystkie Starostwa, które Kwartę opłacały, do płacenia dwóch Kwart obowięzuiącego, z Starostwa zaś Kłobuckiego oprócz dwóch Kwart, aby z drugiey połowy 20. od sta iako Duchowni opłacali, wnosił.

JP. Wybranowski Lubelski odpowiedziawszy, iż Prawo dwie Kwarty nakazuiące, ściąga się tylko do Starostw Uprzywileiowanych, iakim nie iest Starostwo Brzeznickie, zgadzał się na odesłanie tey okoliczności do Kommissyi Koekwacyiney.

JP. Ankwicz Kasztelan Sandecki uczynił zastanowienie, iż odesłanie tego interessu do Kommissyi Koekwacyiney niewie iakimby sposobem nastąpić mógło, [s. 134v] kiedy nie masz pewności, czy Kommissya Koekwacyina będzie, odesłanie do Kommissyi Skarbowey w równym kładł niezrozumieniu, widząc że ten interess iuż od niey rozpoznany i decydowany przychodzi, lecz sądził tey kwestyi położyć koniec, albo przez przyięcie Decyzyi Kommissyi Skarbowey, albo ieżeli się niepodoba, przez iey uchylenie, nadania zaś iako iuż teraźnieyszym Prawem zatwierdzonego, mówił iż naruszać nie można.

JP. Zaleski Trocki wyraził:



"Czasu strata niszczy nayważnieyszy Kraiu interess. Kiedy o szczęściu Rzepltey radziemy; sami sobie wydzieramy szczęście, szanuię Swięte Prawo własności, szanuię chwalebną górliwość o pomnożenie Skarbu, lecz wyrzeczmy do siebie, żeby przez naszą górliwość utrata czasu utraty szczęścia naszego niezbliżyła, o co idzie, iest nie dzisieyszey odpowiedzi Materya, śmiem wyrzec, że cokolwiek w niey dotąd konkludowano, nie iest prawną konkluzyą, Decydować tey Materyi w Izbie naszey nie można, bo znaczyłoby Dekret, odsyłać do Kommissyi Skarbowey równie nie można tey kwestyi, która od niey przychodzi, boby było nadawać Kommissyi [s. 135] Skarbowey moc nad podatkami rządową, którey tylko powierzony iest ich szafunek. Już moim zdaniem ta kwestya iest załatwiona, iuż oznaczyliśmy wyrokiem naszym, iż wszystkie kwestye z zaskarżenia bądź od Lustratorów, bądź przeciwko Lustratorom wynikaiące do Laski odsyłane bydź maią, rozumiem, że ta kwestya podobnież iest o Importancyą Podatku, disputuiąca, czy Xięża, czy Lustratorowie są winni. Zgodziłbym się z wnioskiem, który słyszałem odesłania do Kommissyi Koekwacyiney, ale znać powinniśmy, że wprzód wypadnie nam roztrząsać, czy będzie ta Kommissya potrzebna. Ja i dziś widzę iey potrzebę, ale więcey pobudek potrzebę tę wskazuiących widzieć można będzie z kwestyi do Laski nadesłanych, niechże więc i dzisieysza kwestya idzie do Laski, przyidzie czas, że pomiędzy innemi teyże natury będziem i o niey mówili, bo ieżeli w iednym rodzaiu każdą oddzielnie kwestyą Decydować będziemy, zgubiemy czas i siebie."

Cała Izba na wniosek JP. Trockiego zgodziła się, i tym sposobem zakończyła wszczętą Materyą.

[s. 135v]

JP. Walewski Woiewoda Sieradzki doniosł zdarzony przypadek, iż po przeczytanym zlecenia do Kommissyi Woyskowey JP. Wołyńskiego Proiekcie, i po ogłoszoney na niego zgodzie, gdy niektóre ieszcze przez Jchmość Panów Kaliskiego Chełmskiego, i Inflantskiego czynione były wnioski, w tym czasie ieden z Seymuiących wziąwszy od JP. Sekretarza to Zalecenie, przemazał Punkt o Fortragach Podporuczników, potym JP. Marszałek Seymowy z troskliwości swoiey chciał mieć drugi raz czytane to Zlecenie, JP. Jordan Poseł Krakowski, i JP. Ankwicz Kasztelan Sandecki dogadzaiąc tey troskliwości dozwolili czytania z ostrzeżeniem, iż to Zlecenie maią iuż za ugodzone, w tym powtórnym czytaniu ten Punkt iako przemazany był opuszczony, lecz ci, którzy go mieli za ugodzony, w mniemaniu że żadney niepodpadał odmianie nie dali baczności, i niepostrzegli tego opuszczenia, odwołuiąc się zatym do ziednoczoney woli Seymuiących, żądał, iżby to zlecenie i z Punktem o Fortragach Podporucznikowskich Kommissyi Woyskowey odesłane było.

JP. Kublicki Inflantski, iako bliskim tey czynności będąc, uczynił obiaśnienie [s. 136] iż gdy Jchmość Panów Pińskiego, Kaliskiego, i iego samego zachodziła przeciwko Punktowi o Fortragach Podporucznikowskich Oppozycya, JP. Jordan Krakowski żądał przeczytania Prawa względem Fortragow Rotmistrzom służącego, które żadney nie podpadało kwestyi, aby go należało powtarzać, i w tym mieyscu gdy JP. Kaliski czyniąc swoie wnioski domawiał się za Jchmość Panami Rzewuskim i Ulatowskim, zbliżyłem się (mówił) do niego, i powiedziałem, że gdy cały ten Artykuł wyrzuci się, Rotmistrze zostaną przy swoiey mocy Fortragowania, a zatym stanąłem przytym, aby Punkt ten iako nie potrzebny, był wymazany, nie stało się to żadnym podeyściem, ale publicznie w przytomności JP. Marszałka Seymowego, niemożna mówić, aby w ówczas było to Decyzyą, gdy przeciwko temu Proiektowi zachodziła Oppozycya, tey gdy po powtórnym przeczytaniu bez rzeczonego Punktu niebyło, owszem okazała się iednomyślność, dopiero to Zalecenie stało się Prawem.

JP. Walewski Wda Sieradzki oświadczył: iż nikogo nie wini, ani posądza, ale tylko dla tego się odwołał do całey Izby, iż to powtórne czytanie Zalecenia [s. 136v] mianego iuż za ugodzone, zważane nie było, a zatym powinien bydź ten Punkt nazad dołączony, lub przez osobny dodatek załatwiony.

JP. Marszałek Seymowy tłómaczył się: iż trzech Kollegów z Oppozycyą odzywanie się było głośne i Stanom wiadome, w tym rozróżnieniu, gdy iedni przydawali, drudzy gluzowali Punkt o Podporucznikach, zgodzili się nareszcie między sobą, aby był wyłączony, i dla tego dogadzaiąc troskliwości swoiey zlecił go z tą odmianą powtórzyć, iakoż był ostatnią rażą bez tego dodatku czytany, ale ieżeli to Stanom zdawać się będzie można w tey okoliczności osobny uformować Proiekt.

Przymówił się JP. Swiętosławski Wołyński, iż niemasz takiego w Izbie, któryby mógł widzieć niedopełnienie iakie obowiązku w JP. Marszałku Seymowym, bo rocznym styrowaniam w tey Izbie przeświadczył, że godzien iest naywyzszey chwały, przełożył potym konieczną potrzebę umieszczenia tego Punktu, albowiem Kommissya Woyskowa dała Ordynans Rotmistrzom nie Fortragowania Podporuczników.

[s. 137]

JP. Ożarowski Kasztelan Woynicki, iako Rotmistrz dał świadectwo, iż sam podobnego Ordynansu ma sobie przysłaną Kopią.

JP. Suchorzewski Kaliski wyraził: Niepodobna, abym w teraźnieyszych wnioskach nie miał oddać prawdzie sprawiedliwości, wyznać muszę, że wtenczas kiedy był Proiekt przeczytany i z dodatkiem o Podporucznikach, wielu się zgadzało na niego, ale też wielu iako Jchmość Panowie Inflantski, Piński, i ia sam niepozwalaliśmy, gdy powtórnie szedł Proiekt do czytania, lubo Jchmość Panowie Ankwicz Kasztelan Sandecki, i Jordan Poseł Krakowski czynili swoie ostrzeżenia, ia iednak niemiałem go za przyięty, bo niebyło, iak namieniłem iednomyślności, lecz gdy potym widziałem, iż ten Punkt wymazany został dopuściłem przeyścia Proiektu, inaczey byłbym na niego niepozwolił.

JP. Suchodolski Chełmski rzekł: Nie idzie o ten Artykuł, który nowym dodatkiem skutek swoy wziąść może, lecz idzie o inkonweniencyą, i zachowanie porządku Seymowania, który Proiektu bez opowiedzi i woli podaiącego odmieniać niekaże partykularnie, bo ztąd rodziłyby szkodliwe [s. 137v] zdarzenia, żądał aby ta kwestya była zaspokoiona przydatkiem względem Podporuczników, iak było w Proiekcie JP. Wołyńskiego wyrażono.

JP. Sekretarz czytał dodatek = Podporucznikow podług Etatu zadecydowanych Fortragować Rotmistrzom zaleciła. =

JP. Suchorzewski Kaliski oświadczył: iż niesprzeciwiałby się temu dodatkowi co do Kawaleryi Narodowey, gdyby widział względy dla tych Officyerów, którzy się pozbawili Chleba zapewnione przy Pułkach i przy Piechocie, lecz gdy o tym zapewnić się nie może biorąc miarę z Szarz Generał-Maiorskich, Brygadyerskich i Maiorskich, że gdy tam Matedory przeszły, uboga Szlachta żadney teraz konsyderacyi i względu nie ma, na dodatek przeto inszy nie pozwala, iak tylko aby w Chorągwiach więcey nad ieden maiących Awans powracaiący z dawney, i przechodzący z Zagraniczney służby Rodacy umieszczeni byli, i taki podał dodatek, do którego JP. Kublicki Inflantski przyłącył Kwatermistrzów i Adiutantów.

JP. Ankwicz Kasztelan Sandecki wytłumaczywszy słuszną troskliwość JP. Marszałka, [s. 138] która go prowadziła do powtórnego przeczytania Proiektu, radził przyiąć podany śrzodek, aby quod non factum fiat , między zaś dodatkiem JP. Kaliskiego, i Proiektem zlecenia uczynił różnicę, iż pierwszy zawiera w sobie prawodactwo, drugi zaś tylko ustanowionego iuż Prawa Exekucyą.

JP. Butrymowicz Piński chciał mieć to Fortragowanie zatrzymane, aż do nadeyścia Proiektu od Kommissyi Woyskowey z trzech do niey przesłanych Proiektów układanego, zostaiąc w obawie, aby to nakazane zlecenie Fortragów Podporucznikowskich Rotmistrzom, niestawało się Regułą i dla Szeffów, przez co żaden z Zagraniczney przychodzący służby, nie mogąc w teraźnieyszych pomieścić się Awansach, utraciłby na zawsze Awansowania sposobność, zapytał się nakoniec za co Kommissya Woyskowa wydała Ordynans wstrzymuiący Fortragowanie Podporuczników.

JP. Karśnicki Kasztelan Wieluński iako w Kommissyi Woyskowey zasiadaiący, odpowiedział, iż powodem do wydania tych Ordynansów były trzy Proiekta do Kommissyi Woyskowey od Stanów przysłane, [s. 138v] z zaleceniem, iżby z nich ieden podług opinii swoiey uformowała, albowiem w tych znayduie się przypuszczenie do trzeciey części Awansów z Zagraniczney przychodzących służby, tudzież Kadetów i Paziów J. K. Mci.

Gdy dalsze względem zalecenia Rotmistrzom Fortragów Podporucznikowskich zachodziły spory, i przez różne podawane środki zdania nieskłaniały się do iednomyslności JP. Swiętosławski Wołyński podał ad Turnum Propozycyą: Czyli Zalecenie Fortragowania Podporuczników ma nastąpić do Kommissyi, czy nie?

JP. Marszałek Seymowy w nadziei że bez turnowania może się ukoiarzyć zgoda, podał załatwiaiący środek w przydaniu iednego słowa, = wolno = to iest: wolno Rotmistrzom Fortragować i z Zagraniczney Służy przychodzących Rodaków, tam gdzie więcey nad ieden Awans w Chorągwi pokaże się.

JP. Suchorzewski Kaliski rzekł, ieżeli względem Generał-Majorów, Brygadyerów [s. 139] i tam daley, nie było powiedziano, że wolno, ale że powinna będzie fortragować Kommissya z boku przychodzących, za cóż nie ma bydź powiedziane wyraźnie Rotmistrzom, że powinni &c.

Gdy nareszcie rozróżnione zdania nie zbliżały się do zgodnego tey kwestyi ukończenia, JP. Marszałek Seymowy oświadczywszy, iż nie tylko spoźniona pora powoduie go do zaniesienia proźby o solwowanie przedłużoney iuż Sessyi, ale oraz nadzieia, iż ta różność zdań w przeciągu czasu do przyszłey Sessyi może bydź przez ułożenie się do iedności skłoniona, upraszał J. K. Mci, aby gdy nagłe nie okazuią się okoliczności, i dzień iutrzeyszy Sessyi Sądów Seymowych iest przeznaczony raczył zasolwować Sessyą Seymową do następuiącego Czwartku.

JPP. Jordan i Walewski Krakowscy, Suchodolski Chełmski, Swiętosławski Wołyński i inni Posłowie, stanęli z opozycyą przeciwko solwowaniu Sessyi.

[s. 139v]

Z drugiey zaś strony liczne głosy dopraszały się o iey zasolwowanie.

JP. Swiętosławski Wołyński za powod swoiey opozycyi położył, iż propozycya przez niego ad Turnum podana skutku swego nie wzięła.

JP. Marszałek Seymowy tłómaczył się, iż w nayszczerszey chęci wysługi, podał ten sposob do łatwieyszego wznieconey w Stanach kwestyi przez ułożenie się w przeciągu do przyszłey Sessyi zaspokoienia; przypominał, iż nie dziś pierwszy raz, ale często także były zdarzenia, że podana przez Seymuiącego Propozycya, nie dochodziła na teyże Sessyi załatwienia, i ledwie na trzeciey Sessyi brała swoy skutek. Znam (mówił) Prawo 1768. o porządku Seymowania, że solwowanie Sessyi nie może bydź w czasie zaczętego Turnum , ale, że który z Seymuiących poda propozycyą i prosi o Turnum , to solwowania Sessyi nie tamuie, gdy liczne Seymuiących głosy domagaią się tego. Ja w tym tylko daię się bydź winnym, żem naypierwszy wzgląd nayszacownieyszego zdrowia J. K. Mci, [s. 140] w dopraszaniu się o solwowanie Sessyi przemilczał, który teraz wystawiaiąc śmiem dopraszać się W. K. Mci o zasolwowanie Sessy.

JP. Suchodolski Chełmski i niektórzy Posłowie oświadczyli się nie pozwolić na dalsze solwowanie iak do dnia iutrzeyszego.

Inni zaś żądali do Czwartku.

Xże Marszałek Konf: Lit: uwielbiwszy powody tak żądaiących solwowania Sessyi, iako i stawaiących przy zaczętey decyzyi, tłómaczył, iż rzecz ta pod Turnum podpadać nie może, równie iak kiedy chodziło o Generał-Majorów, Brygadyerów &c: opozycya czyniona za uproszeniem odstąpiona była, oświadczył, iż nie uwodziła go wtenczas, i teraz nie uwodzi prywata i wnioskom JP. Kaliskiego nie sprzeciwia się, zachęcał, aby tę okoliczność zgodnie Stany zadecydowały, iżby następuiąca Sessya na niey nie zaszła, ieżeli zaś do tego nie przyidzie, i końcem łatwieyszego porozumienia się Sessya zasolwowana zostanie, [s. 140v] upraszał, iżby żądaiący solwowania do dnia iutrzeyszego, od takowego żądania odstąpili przez wzgląd na powolność J. K. Mci w dozwoleniu unanimitate na Prawo ciągłego Seymowania, i że Sam na daley, iak na dzień następuiący bez woli Stanów solwować Sessyi nie ma, pozwolił; przełożył także, iż gdy J. K. Mość oczekuiąc nayprędszey decyzyi w cierpliwym milczeniu każdego zdania słuchał; i z ubolewaniem nad próżną stratą czasu, patrzał na nieczynność naszą, nie z swoiey, lecz z naszey winy pochodzącą, nie powinniśmy przykremi mu czynić te momenta, owszem ile możności osładzać, wyraził nakoniec, iż spodziewa się, że Kolledzy udział ten, J. K. Mci w pozwoleniu na solwowanie do Czwartku Sessyi zostawią \zezwolą./

JP. Suchodolski Chełmski oświadczył, iż nie inną przyczyną, iak tylko szacunkiem zdrowia J. K. Mci poruszony, przez wdzięczność oraz, że J. K. Mość wolność postępowania we wszystkich czynnościch zostawił samemu Narodowi, zgadza się na solwowanie do [s. 141] Czwartku Sessyi, lecz mam za obowiązek (mówił) przypomnieć w tym mieyscu, że iuż pięć ćwierci roku trawiemy, a małośmy zrobili, kto temu winien? Ty patrzysz Nayiaś: Panie! Wy Nayiaś: Stany Seymuiące! Ty Publiczności! ieżeli My przyczyną wycieńczania czasu, którzy nie tylko dzienne, ale i nocne gotowiśmy odbywać Sessye, wszyscy dla dobra Publicznego poświęcyliśmy maiątki i zdrowia swoie, ale staraymy się dzielniey postępować w Seymowaniu, bo zgubiemy Rzplitą i siebie.

Gdy po tym głosie żadna nie zachodziła opozycya przeciwko solwowaniu Sessyi, Ministerium zbliżyło się do Tronu, od którego JX. Podkanclerzy Kor: solwował Sessyą na następuiący Czwartek.

[s. 141v]

DONIESIENIE.

Dla nagłych w Drukarniach zdarzonych robot, Sessye Wtorkowe i Piątkowe zwykłym dotąd porządkiem nie mogą bydź zaraz nazaiutrz wyśpieszone, lecz Piątkowa z Poniedziałkową na Szrodę, Wtorkowa zaś z Czwartkową na Sobotę wychodzić będą.

(J. T.)

[s. 142]


Im skwapliwsze okazuią się chęci do spiesznieyszego w zapędach naszych postępowania tym nieprzewidziane do ich opozniania nadsuwaią się zawady. Lubo ustawiczne naucza nas doswiadczenie, ze czynności zyiących podpadaią podobnym nadarzeniom, iednak y przy wziętych ostrozności srzodkach ich unikac nie zdoływamy. Ten los przeznaczenia przy wiązanym niemal być się okazuie zapędom Naszym, y w inny naprzeciw niego nie uzbraiamy się sposob iak w stałość przedsięwzięcia, która przeciwności zdoływa zniewalać. Nie wystawiam iey Prz: Stanom, bo znam ią dobrze y głoszę w uwielbieniu a przeto ceniąc ią w sobie, Karmię się nadzieią ze Przes: Stany w gorliwych swych chęciach uszczęsliwienia Kraiu postępować będą, załozywszy wprzod zasady wewnętrzne przez Rząd, a zewnętrznego przez siłę zabeśpieczenia się. Są wprawdzie iuż uczynione wstępy w oznaczeniu Mocy rządowey przez ustanowione Kommissye, a drugie przez być maiące, Jest powiększone Woysko ktore straz granic pilnowac ma, ale te nowe zacięzne ieszcze w słabey zostaie sile, aby odpor zupełnie zdołało uczynić. Lecz iako pomnazaiąca Siła przyuczaniem się do iey uzycia wzmaga się, tak w czasie iey nabywania powzięciem zręczności wydoskonala się czym więcey zwykła dokazywać iak tylko okazaniem mocy. Przyczyniona liczba Woysku Kommendantow, potrafi nowo zacięznych tak w karności utrzymywać iako w Sztuce Woienney ich wydoskonalać, a wydoskonaleni okazą swą waleczność darem ich natury posiadaną. Gorliwość [s. 142v] Seymuiących Stanow, gdy Nam Marszałkom nakazała uwiadomic Kommissyą Woyskową, aby Stan Woyska teraz znayduiącego się y iego Potrzeby Prz: Stanom wystawiło dopełnilismy przez nasze iey doniesienia która spodziewam się ze rychło y dokładnie dopełni wolę Seymuiących Stanow A ze nam ieszcze niektore u Laski od Kommissyi Skarbowey podania do Prz: Stanow, zaczym od nich winienem gaic Sessyą Po uprzątnionych Materyach Skarb: podobno Prz. Stany będą raczyły do Woyskowych zwrocić się, w ktorych y Kommissye Wdzkie umieszcza się iako zpobudek byc maią ustanowianiu Woyskowych opatrzen. Lecz nim dosięgniemy tak powszechnego zyczenia w ich ustanowieniu przystępuię do rozpoczętych Materyi Skarb:, od ktorych zaczynaiąc wzywam JPa Sekretarza do ich nam wystawienia.

[s. 143]


Mowa - Przy podaniu Opinij Kom. Skarb. do Seymuiących Stanow o Sttwa Kłobuc. y Brzez. tudziez Paięczna ie 10. 9bris 1789. Miana.

Jeżeli kiedy nieszczęsliwosci Kray Nasz Cały niszczące roznym doswiadczeniem wymierzane pod Oczy podpadać, chęc zabieżenia dalszym wzmacniać w Nas koniecznie powinny, tym więcey przyszłość uważaiąc, teraźnieysze od Opatrznosci zdarzone zaradzenia Nasze jakich Nam się każą spodziewać przeciwnosci, gdy tego pożądanego zle użyiemy czasu. Krzątać się Nam przeto potrzeba około sił zwiększenia tak dla odporney jak czuwaiącey nad resztą Kraju Potęgi.

Niemasz ktoby tak był nieczuły, ktoby się niewzruszył względnym przywiązaniem do Oyczyzny, by się powodować nie miał do ratunku Oney do utrzymania swobod wolnosci na włosku wizszącey. -

Niesie kazdy na Ofiarę co iego siły co uszczuplenie własnych potrzeb wystarczyć mogą. Ziemianin .. ktorego Ziemia Dziedziczna nigdy nieopłacana, ulgę miał za Łaskę, dzis chętną z teyże Ziemi opłatę za dobrodzieystwo uznaie. Duchowny który rownych względow używał, dziś do wspolney opłaty należeć ubiega się.

Czynią tak przykładem nadzwyczaynym JchMc X.X. Trynitarze ktorzy na ratunek kochaney Oyczyzny Sumę 230.000. oddaią, która Jm z funduszu na wykupienie Niewolnikow już teraz niepotrzebnego pozostała. I ten Projekt oddałem w Ręce JW. JMc Pana Kossowskiego Podsk. Nadw. Koron. Mnie do wniesienia podany, a czym Ja Was N. Stany chcę mieć uwiadomionych.

Niech mi się godzi dobrym mniemaniem wrożyć, y mysl rownie Patryotyczną, zbawienną wystawić JchMc. X.X. Paulinow Częstochowskich ktorzy niosąc teraz zażalenia do Stanow Seymuiących w Drukowanych Powodach swoich na dawne rożne przykrosci z okazyi mieysca, z przyczyny siedliska praktykowane, rozmaite hostica znoszone, daią z siebie dosyć obiasnienia y swiadectwa o jestestwie swoim początkowym początkowym, o dalszym wzmacnianiu się z bidy przez nacisk intrat znacznych, niemniey o teraźnieyszym dostatku, w ktorym dość pożytkuiąc dawnieyszemi czasy, dość trudow, dość pieni zażywszy, spokoynosci y chwały Powołaniu swemu przyzwoitey teraz szukaiąc, uspokoieni Seymuiących Stanow rezolucyą pomyślną nową teraz Lustracyą nakazuiącą. Niosą na Ofiarę Sttwa Kłobuc. y Brzeźn. od siebie posiadane, y co ich przekonywa to wyznaią: że widząc w Ustawach Waszych Nayia. Stany za cel Dobro Publiczne y że prywatne szkody odwracać wszystkim usiłuiecie przeto o te względy upraszaią y dla siebie.

[s. 143v]

Zasługuią wszakże Ciż Jmc. X.X. Paulini słusznie na chwalebną powolnosci estymacyą. Że utrzymuiąc się czyli zostawiwszy Funduszowe od Władysława Xcia Opolskiego dość użyteczne y znaczne Dobra nadane /:ktorych nic Kapucyni ani Reformaci nie maiąc rownie są Zakonnikami mnieyszą porcyą obchodząc się Kosciołowi są użyteczni:/ od poznieyszych Krolow wzmiankowane Sttwa sobie przydane, oddaią teraz na wzmocnienie Sił Kraiowych, też same znaki na Basztach zostawuiąc iakie obiąwszy ten Klasztor y Fortecę w początkach zastali, /:nic nowego niezrobiwszy:/ to iest Herby, Jmiona Krolow Xiążąt Jagiellońskich, Lubomirskich, Sieniaskich, Radziwiłow, Potockich, Siedlickich y innych Familii, ktorzy tey Fortecy Częstochowskiey byli Fundatorami Skarbcow nadawcami.

Y chociaż chcą dowieść że Forteca Częstochowska powstanie swoje składkom innych tegoz Zakonu Zagranicznych Konwentow winna, to sami sobie odpowiedaią: że zbawienne Krolow zamiary, dobrowolne nabożnego Ludu Ofiary z czasem pomnożyły wszystko.

Y choćby chcieli okazać, że tey Fortecy zasady końcem tylko własnego zabespieczenia poczynili, to oczywiste swiadki Busta y Herby Xiążąt Family wymienionych wyżey tę prożną chlubę Jm zaprzeczaią, pierwszość dawnieyszość okazuiąc. Dla czego smiele powiem że powierzchownoscią trudno oszukać lud oświecony, gdy sprawiedliwość oczywistość budzi się w sercu każdego.

Już tedy przekonani o uzytkach przez tyle lat odbieranych z tych Starostw kontentuią się temi użytkami y wielbiąc zapadłe wyroki N: S: na Dobro Publiczne to iest na Woysko obrocone Sttwa mieć chcą. Gdyż trzymaiąc dłużey według Lustracyi swieżey żadnych expens gruntowych nieobeymuiącey, nieochybnie zubożyliby y podupadli, nawet Fundusze swoje stracić by byli przymuszonemi, tak w Powodach swoich piszą tak supplikuią tak przeciw Lustratorom manifestuią się.

Więc słusznie N: S: ktorzy znakomicie swoją odbywacie powinnosć ktorzy iuż rocznie na wynalezienie zrzodeł dla nabycia Sił Kraiowych pracuiecie, własność ubogiey Oyczyzny wydobywacie, oddaycie sprawiedliwość tym OO. własney chwały szukaiącym uwolnieycie ich od trudow w zbieraniu krociow na Banku za Granicą lokowanych, pozwolcie Jm na stare Lata Zakonney spokoynosci używać, daycie turnę zabiegom.

Mowią do Was N: S: Ciż OO. w Wywodach swoich w te "Słowa"Nic Swiętnieyszego dla Prawowawcow jak ucisnienie oddalać . Oddalcie więc ten ucisk Swieckim przyzwoitszy, bo ieżeli przy zabiegach nie tak mogli dopełniac swoich Zakonnosci, [s. 144] zapewne w spokoynosci nieść będą modły do Nieba o powodzenie strapioney Oyczyzny, dziś ubogiey przez lat tyle ich bogacącey. Starali się dawniey o Prochy o Amunicye, o Garnizon y Fortecę teraz gdy Rzplta to staranie na siebie przeięła, przedłużyła czas do [???], coż im teraz po Sttwach, szczegolnie iedynie dawniey na to danych, Wszak potrzebnieysza teraz Oyczyzna, w proporcyi tych Zakonnikow dość z Funduszu maiących dla siebie. Wszak Rzplta dobry Rząd rozpoczynaiąca swey potrzebie nie zbytkom dogodzić ma moc zupełną, y koniecznosć potrzebną, więc reguluiącey zamiar upomyslenia siebie Oyczyzny, nikt sprzeciwiać się nie powinien.

A gdy te umiarkowanie przez Was N: S: przyszło do skutku przez Lustracyą do 30. do 73.149. wyprowadzoną, a Obywatele znayduią się daiący aukcyą do 100.000. więc niewiem ktoby nalazł się taki gdyby tey prawdzie oczywistey zaprzeczył; że potrzebuiąc 100.000 Woyska a nie korresponduiące Fundusze maiąc dotąd, tey nie przyiął Aukcyi która y do 100.000 wyższa okazać się może, gdy Komissya Skar. na Licytacyą poda taż Sttwa z ktorych wynikła Summa zastąpi expens tameczney Fortecy, w tym Pograniczu koniecznie potrzebney, y Garnizonu w przyzwoitym porządku utrzymywanego. Dla czego uformowany Projekt do Laski oddaię, po ktorym przeczytanym, o kontynuacyą Głosu upraszać będę. -

Po przeczytanym Projekcie dalsza kontynuacya Głosu.

Mowiąc daley w przedsięwziętey materyi trzeba koniecznie dowodami ztwierdzić nie mylnemi nie zmyslonemi; Więc naypierwszą zakładam zasadę na tey Maxymie: Że powierzchownością trudno oszukać lud oświecony, gdy sprawiedliwość, oczywistość, budzi się w Sercu każdego.

Na podaną przez Kom. Skar. Adnotacyą z deliberacyi wychodzącą w Punktach 19. y Opinią Kom. Skarb. pod rezolucyą Waszą Nayiasn. Stany przychodzącą odpowiadaiąc: znam dobrze bez uprzedzenia, że więcey prawdziwsza rzetelnieysza okaże się przezemnie odpowiedz niż pytanie. Przeto niechcąc Charakter prostytuować Zakonny chyba że upornie stać będą Ciż OO. Paulini y wymagać koniecznie explikacyi dla utrzymania się przy tychże Sttwach bez Aukcyi zawczasu zaręczam, że y zprostytuuią się, y nic nie wymogą, bo ta powierzchowność ich żądań, y tłumaczenie dalekie od prawdy nie oszuka lud oswiecony, gdy wyłuszczenie sprawiedliwości y przełożenie odemnie prawdy /:ktorey ja tu dla chańby wyiawiać niechę:/ budzi się w Sercu każdego. Owszem tę impressyą wpoioną chcę mieć w tych pretendentach, by tym sposobem chwalebnym postąpili, jak X: X. Benedyktyni we Francyi, ktorzy naywspanialszą myślą wszystkich Dobr na kilkadziesiąt Millionow Narodowi swemu uczynili Donacyą. Który dar tym znakomitszy stał się, im lepiey okazali to, że wziąwszy osiadłszy niegdyś [s. 144v] Ciernica zarosłe, dzikie pola, nieuzyteczne, oddali ie teraz pracą swoią wyrobione, urodzayne, intratne. Czemu? by zakonnosci y Stanowi swemu zadosyć uczynili przy pomiernych Pensyach. Tym przykładem XX. Dominikanie także Francuzcy poszli dla dobra Narodu Capitulatiter ofiaruiąc srebra grzywien 233. -

Na tey więc konwikcyi przestać z honorem zyczyłbym XX. Paulinom Częstochowskim. Wszak nic nie dadzą swego własnego, jak tamci przykładni, wszakże tylko oddadzą co trzymali ubogiey Oyczyzny, ktora jak powiedziałem, y wszyscy przekonać się powinnismy potrzebnieysza teraz mało co z kąd maiąca na wystawienie Woyska ku obronie Siebie y nas wszystkich y na inne expensa, ktore tu wyliczał JW. Podsk. Nadw. Kor: tak koniecznie mysleć nam potrzeba o ratunku oney poki czas służy. Ten nieszczęsliwy gdy nadeydzie, choćbyśmy wszystko dać chcieli z ochoty poniewczasie będzie, gdy poniewolnie zabiorą na wzor y doświadczenie Kordonu mnie sąsiedzkiego. -

Mowię do Was Wspołbracia JO. JW. Koledzy w waszych to Ręku y mocy iest, Waszey sławy wiekopomney zasadą, byscie Oyczyznie wzrost, sobie bespieczeństwo, y Wolność utwierdzili. Co zaś do Twego JW. Marszałku Steru należy, ciebie upraszać mam honor abyś w tey materyi niebawiąc chciał przystąpić ad Turnu, in Ordine ktorego Propozycyi nie żądam inszey nad tę, do Projektu podanego stosowną. "Czyli Sttwa Kłobuckie y Brzeznickie Oycom Paulinom dla utrzymania Fortecy dawniey nadane, maią bydz na licytacyą podane Affirmativè nie maią bydź na licytacyą podaneNegativè ."

Że zaś Opinia Skarbu Koron. do rezolucyi Stanow oddana bydz powinna, tymże Stanom wiadoma, więc o czytanie oney teraz dopraszam się, w odpowiedzeniu na Nią wedłog wiadomosci moiey w rożnych okolicznosciach, po przeczytaniu Opinii tey kontynuacyą głosu zamawiam sobie.

Po przeczytaniu Opinij przez Kom. Skar. do Stanow podaney dalsza kontynuacya głosu. -

W przeświadczeniu niezawodnym konieczney potrzeby posiłkowania Woysko na ktore to zrzodło N: S: okazane żadnego przeciwnika żadna mysl opaczna wystawić nie może y niepowinna, będąc tak jawnym tak oczywistym zasileniem nikomu nie czyniącym pokrzywdzenia, bo tylko na uboczne nieużyteczne dotąd obroconym kanały. Rozumiałem, byłem tego mniemania, że polityczne przestrogi, rzetelne uwagi, skrocą upor Pretendentow niedołężny maiących apetyt y niesprawiedliwe pretensye. Lecz gdy przymuszony iestem tłumaczyć, powołany uczynię zadosyć powinnosci, w ktorey obowiazkach prawdę wynurzyć mieysce mi te każe, niemniey chęć przyczynienia Dobra Publicznego z ktorego prywatne Dobro przez tyle Lat posiadaczow zbogaciwszy tym więcey pragnienia nienasyconego stało im się bożyszczem, iuż własność Oyczyzny bo Sttwa w własne obracało Dziedzictwo, iuż za własny Piorem y drukiem [s. 145] oznaczało majątek, iuż w Prywatnych y Publicznych posiedzeniach, iuż w Jurisdykcyach nieprzyzwoitych własciwości uzurpowało tytułu, tym znarowione a do kłotni przyzwyczaione nayrzeczywistszą teraz Lustracyą od N: S: nakazaną, opisać przeciwko niey płakać, niesłusznie oskarżać ośmieliło się.

Nayiasn. Stany. raczcie łaskawie posłuchać co Ja przymuszony iaśnie tłumaczyć myslę, y allewiacyą przez Kom. Skar. uczynioną w Opinij podaną, niesprawiedliwą, Skarb krzywdzącą na jaw okazać przedsięwziąłem. -

ad Primu . Manifestuią się ciż XX. Paulini na Lustratorow funkcyą swoią dobrze sprawiedliwych, że bezwzględnie do 73.149. wykalkulowali te Sttwa. Niemasz docieczenia prawdy sposobu innego, jak tym samym puscić Lustratorom, ktorzy do 74000. y więcey dadzą się pociągnąć, y toż ofiaruią, Prawnych tylko Jnteressow dochodzenie, /:ktorych XX. Paulini są przyczyną:/ excypuiąc.

ad 2du . Utyskuią Ciż O:O: ze Lustracya na gruntowe expensa nie miała nic bacznosci. Czyliż kazało Prawo dzisieysze ile w Sttwach potrącać expensa jakie? y czyli komu z Ziemian wytrącały Komissye? niespodziewam się? Was się pytam N:S: Wy wiecie naylepiey.

ad 3tiu. Pretenduią Ciż XX. Paulini aby wypłacane Subsidiu Charitativu było im potrącane, ktorego po 1900. Złł: wypłacali, a nie powiadaią: że z narzuconych arbitralnie rok rocznie - 4700. Złł: na Poddaństwo zarabiali co rok 2800. Złł: ta zasługa w Oyczyznie wyciąga lepszey rekommendacyi, lecz ja daruię jako Duchowienstwu, powiem tylko. Czyliż można pretendować allewiacyi zarabiaiąc na tym co nie dawali. Czyliż można szukać awantażu na Oyczyznie? nie tłumaczę tego podstępu, bo krytykować nie chcę, tylko powiem. Wszak na Duchowne Funduszowe Dobra to włożone Subsidiu nie na Sttwa, z ktorych ogolna Summa 4700. Złł: wybierała się arbitralnie narzucona, a tylko 1900. Złł: Skarbowi wypłacano, więc nie allewiacya, ale kalkulacya z bonifikacyą Poddaństwu tych Sttw nastąpić powinna ... W tym także naywinnieysi Lustratorowie że dopilnowali, dociekli tego postępku, zabronili awantażu, zrucili ciężar z Poddanych, a daninę własciwą gruntową, Jnwentarską, do 995. Złł: wynoszącą przywrocili.

ad 4tum . Nie dość tu ieszcze pilnosci Urzędowania Lustratorow ztąd nienawisci zaciągnienia, dostrzegli to bowiem z Jndagacyi Gromad, że Wsiow Loyki y Pierzchna zrucone Folwarki a obrocone na Pola Gromadzkie dla większey Pańszczyzny, lecz do Wsiow Funduszowych nie Krolewskich jak XX. kształcą lecz Gromady prawdę wyiawiaią. Wszak nie zaprą tego XX. Paulini że 120.000. Pańszczyzny mieli w tych Sttwach zkąd łatwo gdy wyprobować można że koło iednego Korca Zboża [s. 145v] 20 Dni Pańszczyzny robi, więc na Parobki Pługi Brony dworskie niepotrzebna expens, tylko dobra Ekonomia, więc nie allewiacya od Skarbu, lecz nadgroda za zrucone Folwarki y Budynki Dworskie od XX. Paulinow nastąpić powinna.

Ad 8tavu . Boli y to Jchmosciow że Lustratorowie czynsz od Młynarzow całkowity położyli do Jntraty bez detrunkacyi 4tey części co sprawiedliwie uczynili, gdyż ci Młynarze dla tego mały czynsz niby płacą, że reparuią y wszystkie potrzeby Młynow sami Młynarze zastępuią, na czym powtornie Jchmość posiadacze zyskiwali, gdyż nic nie reparuiąc, czynsz zupełny odbierali, y do Gorzalniow, Browarow, nawet w Funduszowych Wsiach y do Konwentu wolne mlewo mieli, czego do intraty a zatym y do podatku nie podali.

Ad 9nu . Czynili XX. Paulini dobrowolną Ofiarę jako Kollatorowie swemu Plebanowi zasłużonemu 80 Lat maiącemu y z inszych może przyczyn sobie wiadomych, dobrowolna wola nie potrzebuie nadgrody.

Ad 10mu . Co zaś do Artykułu 10tego niewypłacanie Summy 30.000. zaskarżaiącego, Ja rozumiem, y niezawodnie wnoszę od dawnych czasow wszelkich Jurisdykcyi powolność dla tychże XX. Paulinow, biorąc miarę z teraznieyszych sposobow, zabiegow, y activitatis wszelkiemi modelami onychże, gdy dzis w tak oczywistey okolicznosci Kraiowi potrzebney, odemnie wnoszoney o też Sttwa wszędzie uprzedzenie /:lubo prożne:/ zaniesli. Ztąd wnoszę y dowodzę że iuż dawno tę Sumę sprawiedliwą lub nie odebrali; gdyż trzymaiąc przez 24. lat od pierwszey Lustracyi do teraźnieyszey taniey 43.000. kilkaset złotych wynosi Summa 1025.576. Co ieszcze więcey się okaże gdy sposob Allewiacyi w Deppartamencie Woyskowym wymuszony przeczytam. -Tu był czytany excerpt rezolucyi Rady Nieustaiącey umnieyszaiący 5678. Złł: corocznie przez lat 7. z Summy 30000. pierwszą lustracyą nakazaney . - Więc przez Lat 7. po 5678. allewiacyi uczyni 39.746. co zkalkulowawszy do kupy wyniesie 1065.322. Złł: Gdy tedy to wymagali y zyskali za cożby wypłacenie tey Summy 30000. niewymogli; ieżeli się nie upominali to przez Sumienie bo albo niesprawiedliwa, albo iuż wybrana dawniey, co nic pewnieyszego.

Ad 11mu . Y znowu Artykułem 11nastym żądaią mieć powrocone dwie Summy 10.000. y 15.000. ktorych Summ wypłacenie dobrowolne jeżeli nastąpiło, to chęc przyiscia do Possessyi prędzey sprawiła gdyż iezeli Dożywotnicy za Prawem siedząc ustąpić nie chcieli inaczey przyiść do Possessyi Jmc XX Paulini nie mogli, ieżeli ugodzili wypłacili, sobie dogodzili, tylekroć sobie [s. 146] odebrali mało rok rocznie płacąc Skarbowi. Rzplta jak na ten czas daiąc Sttwa niezaleciła Dożywotnikow wykupienie, tak teraźnieysza bonifikacyi czynić nie powinna, niesprawiedliwie wymaganey przez charakter, chyba inaczey apetyt czynić każe.

Kończę tłumaczenie niedołężnych pretensyi, któremi usiłowano oszukać Lud oswiecony, lecz gdy oczywistość budzi się w Sercu każdego y poznanie rzeczy pod doskonałą przychodzi rozwagę, trudno opacznemi pismami, zmyslonemi proźbami łudzić niesprawiedliwość. A gdy ieszcze /:co nam aż nadto jawno jest:/ Kray cały a wnim wielu Nas Ziemian w szczupłych Dziedzictwach swoich doswiadczyliśmy nieszczęsliwosci bez naymnieyszey nadziei z niskąd ulgi, czegoż się żalić XX Paulinom w niewłasnym Dziedzictwie doswiadczaiąc przykrosci, znać że słabe były nierownaiące się Naszym Obywatelskim, kiedy dla zapobieżenia przyszłym, ubespieczenia siebie oddać co darmo wzięli nieradziby, więc wyrażone, w Pismach okształcone hostica y narzekania na nie nie mogą z tych przyczyn w nikim z Nas niewypowiedziane znoszących dolegliwosci a chcących zapobieżyć przyszłym sprawić animadwersyi, gdy tychże Oyczyzna Nasza pierwszych w Sercach y Umysłach Naszych wymaga względow, by ocalona w reszcie, y My w Niey bespieczni, zawsze pamiętali: że proximus ardet Ucalegon.

Nayiasn. Stany! wszystkie zrzodła ktore nam rozlewem swoim w mniemaniu obfitego zasilenia czyniły dotąd nadzieię nikną przed oczyma naszemi gdy uboczne niezliczonych potrzeb wystawuią Kanały. Coż z naszego w pierwiastkach ustanowienia 100.000 Woyska przyidzie? Oto nadzwyczayną radość, w ochydną w oczach całey Europy przemieni niesławę. Pozwolcie jeszcze raz powiedzieć, w Waszych to N:S: Ręku sami się nad Sobą lituymy oczywistych spodziewaiąc się nieszczęsliwosci. Rzeczywistsze potrzeby własne nad obłudne wnoszenia czyie, niech przenikną swiatłe zdania Wasze.

Ma Klasztor Jasno Gorski dość Funduszowych Dobr, niech się temi w miarę obchodzi, wystarczy zapewniam. Starostwa nieprzyzwoicie powołaniu swoiemu dzierżane niech odda przyzwoicie Oyczyznie strapioney, ktora odebrawszy Fortecę, opatrywać będzie potrzebę y konserwacyą Oney. Dla czego o podniesienie Propozycyi abyśmy czasu nie tracili JW. Marszałka upraszam. "Czyli Sttwa Kłobuckie y Brzeźnickie Oycom Paulinom dla utrzymania Fortecy dawniey [s. 146v] Fortecy dawniey nadane, maią bydz na licytacyą podane Affirmativè nie maią bydz podaneNegativè ."



Głos Po głosie J.W. Zaleskiego Posła Trockiego podnoszącego swoy Projekt dawno do laski oddany w Materyi wydania Uniwersałow do Wojewodztw o darowanie Protunkowego Podatku, ie 27. 9bris. MIANY.

Nie iest to wieku mego, ktorego dawnieyszego zarwałem sposobu Edukacyi abym mimo Powagi tey Praw Swiątyni ubocznemi postępował krokami, ani to iest moiey konduity abym upoważniony tym charakterem miał przed Wami N: S: nierzetelne wprowadzać wnioski y niemi omamiać swiatłe zdania Wasze, niepodległość też moia nikomu własnego mi nieodięła przekonania, niechcę też nigdy powszechną tamować wolą, lecz w powinność Urzędowania mowić każe, wszyscy my tu iednym tchnący Duchem iedne obowiązki pełniący, słuchać się nawzaiem bez uprzedzenia, rezelwować bez pomięszania, rozkazy Braci wypełniać bez tłumaczenia, powinniśmy, to Ja uroczyscie dopełniam. Ta w prawdzie pozostałych Braci była Wola byśmy Aukcyą Woyska postanowili, lecz wszystkie pierwey bez parcyalnosci wydobywszy zrzodła zasilenie Skarbu przynoszące, dopiero na podsycenie Onegoż, ich własne abyśmy poswięcili maiątki. My zaś mimo ich rozkazow naypierwsze ich wystawuiemy Dobro uboczne zrzodła albo przemiiamy, albo w nieużyteczne oddaiemy ręce. Nie dość że tych Braci powolności? gdy o protunkowy zawołaliśmy podatek z chęcią złożyli, gdy wieczysty nakazaliśmy, y ten dobrą wolą oddali, w nadzieię dobrych czynow naszych. Czyliż że złym za dobre oddawać będziemy? Czyliż postępuiący opacznie woli ich ieszcze o darowiznę wołać będziemy? Oni własne za assekurowaniem się naszym nam pożyczyli w nagłey potrzebie, my ich do darowania politycznie przymuszać mamy, mimo przyrzeczeń powrotu. Jakże się nam na Seymikach Relacyinych pokazać przyidzie, na mieysce Laurow ktore nam w początkach prac Naszych wili, cierniowych nie mamyż się spodziewać wieńcow. Nie mogę z tego powodu pozwolic na rozesłanie Uniwersałow bośmy dość zawiedli Braci Naszych w nieczynnosciach Seymu tego, w szafowaniu Skarbem na potoczne expensa, w niedobywaniu zrzodeł według woli ich. Jurisdykcye rozliczne wynayduiemy, y do ich odsełaiąc dzis opinij, gdy rzecz przed nasze przyidzie roztrząsnienie, znowu niekonkluduiąc [s. 147] uboczne w kilka Niedziel wynayduiemy srzodki, żadney nieukończywszy materyi bylebysmy się tylko bawili przyspieszamy na Siebie y Braci nieszczęsliwość zamiast za ich pieniądze myśleć o pomyślnosci.

Tą pobudzeni nieiednoscią dadzą Nam poznać nieukontentowanie zamiast darowizny, a wyrzucaiąc nieczułość Naszą do inszych czyli nie wezmą się srzodkow przeciwnych.

Nie chcę tego ponawiać co w swiatłym głosie swoim na poprzedzaiących Sessyach z Patryotyczney gorliwosci JW. Wołyń. czule oswiadczył. Niechcę wrożyć: by oziębłość Nasza, niechcenia Woyska nasze niewzbudziły w Sercach pozostałych Obywateli nienawisci ku Nam, a mowiąc po ludzku, Zachoway Boże: Natchnięci Duchem na naszą wolność zdawna czuwaiących, dobrego Rządu y powstania z podległosci niedopuszczaiących, by nie powiedzieli, by takiey nie dali rezolucyi, y my niechcemy Woyska, y pieniędzy żadnych nie damy.

W tey obawie będąc choćby Pluralitas zaszła, będzie dla mnie iednego satisfakcya zostać się w tym zdaniu: że cudzym nie szafuiąc swoje własne gotowem poświęcić Oyczyznie, bo do niego mam prawo, do cudzey zaś niemaiąc kieszeni stawam przeciw Uniwersałowi wydaćsię maiącemu .



Mowa ie 18. Febr: 1790. Przy czytaniu Projektu przez Xcia Czartoryiskiego Posła Lubel: podanym, a dawniey teyże osnowy przez JW. Moszyńskiego promowowanym, lecz per Turnum odrzuconym, teraz zaś gwałtem własnie cisnącym się y utrzymanym. Miana.

Jeżeli kochaiących Nas Synow Miłość Oyczyzny iest naywiększą zasadą, tym więcey przeciwność odwracać, pomyslność oneyże powiększać nayzywszym bydz powinno usiłowaniem, które ia na oszczędzeniu czasu tak Nam użytecznego funduiąc, tego utratę gdy widzę bydz naganną sam temu podpadać wystrzegam się. Przeto jak się to wkradło w obrady Nasze wielo gatunkami zamilczam. Z powodu zas Projektu przed Nami będącego, że ten pomaga tey zdrożnosci mowić muszę. Przenikaiącego skrytosci Serc ludzkich pierwey wzywaiąc, że nie chęcią zbicia Mysli sposobu koekwacyi gdyż przez pracowitą y sprawiedliwą Wojewodztwa mego Kommissarzy kalkulacyą nic poprawy nie spodziewam się, owszem ulżenie, ani też myslą uchybienia kolei z JW. Kolegami życzącemi Oney, lecz ze ten Projekt iedną treść y sposob iedenże z Projektem od JW. Moszyń. wypracowanym w sobie zawiera, który Projekt JWo Moszyń. z Kominow Pańskich że Dymy przynosić miały Onymże pożytki z Szlacheckich zaś Kominow Dymy wyciskałyby łzy Szlachcie oczywiscie okazywał; Co głosem moim ie 12. Martij 1789 od Was [s. 147v] N: S: mianym dość jawnie wyłuszczyłem prawdę więc z pomyslnieyszym y sprawiedliwość zachowuiącym JWo Wężyka Posła Podlask. Projektem wszedł w emulacyą, która N: S: per Turnum ułatwiły, odrzuciwszy szkodliwy, przyięły sprawiedliwy. Jakże tedy teraźnieyszy Projekt nie oddzielny od tamtego teraz tu ma mieć swoią exystencyą y przychodzić do rezolucyi, kiedy wiemy że kazde Praw stanowienie czyli początkowe zrzodło ustaw gdy iest uważane y prosto brane wkłada na Nas potrzebę pełnienia obowiązkow a wstrzymania się od wykroczeń y wskazuie oczywiscie iż iedna materya gdy bywa raz brana w tey tu Praw Swiątyni za złą y odrzuconą taż bydz nie może drugi raz brana za dobrą.

Na tym się rozbiia teraznieyszy Projekt y istota onego, ktorego bezwątpienia rodzay dobroci lub złosci odrzucony dawniey pożytku /:za wyłuszczeniem odemnie samego dawniey, skutkow na Kray uciążliwych:/ nieokazuiący y na dzisieyszey Sessyi od JWW. Senatorow y Nas Posłow za takiegoż miany, przeciwny zgodnoscią Prawa iuż nigdy do decyzyi przyiść nie powinien. Bo związek Onego z skutkiem tym który on bydź sądzi y wystawuie nie iest tylko Apokaliptycznie wzięty in spaciis imaginariis dziesiątego grosza, tu zaś jak wyraźnie z stałych intrat dać Ofiarę Prawo napisaliśmy, tak istotnych, realnych, nie systematycznych, nie approximuiących wyszukiwać powinniśmy srzodkow. - Powiedziałem dawniey że ten Projekt nieznayduie sam w sobie srzodkow y powodow do rozeznania dobra od złego, gdy Komin bogaty rowna z ubogim, intratny z przeciwnym, na dobrey Roli y gruncie stawia rowno z piaskowym, taniego Kraiu kładzie obok z Kominem droższego Kraiu, tanio kupiony z drogim dla rożnych okolicznosci, a co mowić wziętego Komina per potioritatem w rowney wadze wystawia, gdy Komin Kmiecy z Komorniczym lub Dziadowskim /:jak rożnie bywa:/ w iedney cenie trzyma, gdy okazuie ale nie jasno bez uwagi /:co naybardziey razi umysły:/ rowność dobrego y złego. Mowię więc y teraz że koniecznie bydz powinien odrzucony, gdy żadne, a przynaymniey ciężkie do wykonania, bardziey pogrążaiące Stan Szlachecki ma w sobie sposoby, na szczegolney kończące się spekulacyi przez approxymacyą ceny droższych Kominow od tańszych.

Już ten Projekt trzeci raz przychodzący, iak słusznie od wszystkich uznany za odrzucony, trojako kazi stanowione Prawo. Wyraźnie powiedziano że z Ziemiańskich Dobr dziesiąty, z duchownych dwudziesty grosz dać mamy, jestże tu jakażkolwiek wzmianka Onych? nie masz wcale, lecz tylko [s. 148] naciągaiąc przez Kominy. Kazi Prawo powtore swieże Koekwacyi, bo nie czyni proporcyi rowności ale dysproporcyą kładzie, bo rowna Maiętnego z Ubogim, urodzayny z piaskowym, więc coż za skutek, co za słabość Podatku a zatym y Żołdu dla Woyska. Kazi potrzecie Prawo stanowione, że raz odrzucony Projekt brany bydź nie powinien. Dla tego łącząc zdanie moie do dawnieyszego żadną miarą do decyzyi Projektu tego przypuscić nie mogę, przyrzekaiąc Nayiasn. Stanom gotowość moią do protestacyi, owszem zaręczaiąc, ieżeliby się tak zdawało N: S: przez ten Apokaliptyczny Projekt y sposob czynić Koekwacyą, że Wojewodztwo moje dość obciążone sprawiedliwą kalkulacyą, też same uczyni zażalenie.



Przymowienie się ie 23. Febr: 1790. Na Propozycyą:Czyli Obywatele Prowincyow wszystkich procz Tranzakcyow do Skarbu Kor: przez Regentow nadesłane, maią czynić własne wyznania Fortun swoich? Czyli nie . Jn Turno. Miane.

Długi ciąg czasu straconego nad decydowaniem Projektu JWo Moszyńskiego Posła Bracł: iuż nam żadną miarą nadgrodzonym bydź nie może, smiele tracić mogę nadzieię, tym więcey gdy Mnie do tey obawy naywiększym kompulsem iest Oryginalny Author y wynalazca Onego, który dość wypracowawszy nad nim mysli swoie przez rożne wynalazki approxymuiące Kominy Pańskie do Szlacheckich, Jntratne do ubogich, jawnie teraz, gdy do finalney przychodzi decyzyi czyli przez boiaźń y skrupuł zagubienia Obywateli uboższych, czyli nieokazania się mniemanych Millionow, jawnie mowię oświadczył publicznie w Nayiasn. Stanach, słabe siły iego, niepewność systemmatycznych w Nim kalkulacyi, a przeto zawod sposobu do koekwacyi zdolnego. A że kilkadniowe nam zabrał Sessye y wielorakiemi odpychany JWW. Biskupow, Kasztelanow, Ministrow, y Posłow głosami, niemniey moim za naynieużytecznieyszy y pognębiaiący Szlachtę okazany głosem, przecież gwałtownie cisnął się, y odrzucony dawniey przez Turnum iednak znowu swoich znayduie obrońcow, tak, że drugim użytecznieyszym Projektom nie tylko zastępywać, ale mieysca nie dać zdaie się. - Nie mogę go lepiey zrowniać jak z Radą Nieustaiącą w początkach Seymowania Naszego morduiącą męczącą Nas, więc iako ta z wartoscią swoią zgodny swoy odebrała koniec, tak y ten Projekt aby w cale był odsunięty od Obrad Naszych, y od Deputacyi Koekwacyiney, [s. 148v] ktorego insze zdatnieysze, pożytecznieysze, oczywistsze aby w teyże Deputacyi zastąpiły mieysce, mianowicie ten o ktory teraz rzecz aby Obywatele własnych swych Dobr okazali Cenę. Piszę sięAffirmativè .



Głos Jnterlocutoriè miany. Z okazyi wniesionego żądania od Prowincyi Wielko Polskiey Posłow, aby Prowincya Mało Polska mianowicie Wwdztwa Krak. Sandom. y Lubel: rowne z Niemi Podymne podwoyne w Racie Marcowey wypłaciły. - ie 26. Februarii. Ao 1790.

Słodkie W.K.Mci do Narodu ktoremu z łona Onego wybrany Panuiesz przemowienie, przenikło nayskrytsze Serc Wiernych Poddanych Twoich konciki, niemniey łaskawa dla Oyczyzny ofiara Twoia Krolu wzbudziła w Nas Częsci Narodu Reprezentantach z Tobą Krolu iuż Osimnastą Miesięczną prace odbywaiących chętne sakryfikowanie Maiątków nie tylko własnych, lecz y Obywateli a Panow Naszych po Prowincyach będących bo słyszą od Ciebie Panie y widzą naglące Rzpltey potrzeby. Widok ten przecież gdy się nie zgadza z obfitą możnoscią wyrownywaiącą Prowincyom Wielkopolskim, chęć zastąpić powinnaet voluisse sat est . Tak rownie jak Twoja Krolu gdy mowisz z rozrzewnieniem do Narodu: Że dałbym więcey lecz niemożność moia niedozwala mi tego.

To słysząc Narod tym więcey Wwdztwo Lubel: dzieli z tobą Krolu ten żal, y w rowney zostaiąc niesposobnosci dania rownego Podatku z Prowincyą Wielko Polską daleko wyższe maiącą intraty, a niższą Komissyow dziesiątego grosza kalkulacyą. Woła do Ciebie Oyca swoiego aby było uwolnione, gdy sprawiedliwą wyprowadzoną kalkulacyą dziesiątego grosza bydź się widzi obciążone. Niemniey gdy nie na tym ieszcze koniec przeziera, chce nie słowy, lecz życia y Krwie Ofiarą służyć Oyczyznie, Ciebie Krolu Sławy, mienia, chcąc mieć zawsze na Czole.



Przymowienie się ie 2. Martij. 1790. Na Propozycyą: "Czyli Jlość Podatku w dziesiątym groszu utaiona a przez Koekwacyą teraz zwiększona ma bydz od Obywatelow Skarbowi powrocona?. Czy nie?" - Jn Turna Miane.

Sposob pierwszy dziesiątego grosza wynaleziony przez Nas samych, błędnemi granicami określony, by z stałych intrat, by sposobem do przedazy stosownym oznaczony, by Przysięgą był ztwierdzony, iak dawniey widziałem nieużyteczny, y przeciw Niemu mowiłem [s. 149] wystawuiąc z swiatła y przekonania Mego opaczne skutki, co się zisciło gdy przyniosł wiele inkonweniencyi z przepisanych Prawideł, y do tego przyszedł stopnia, że nie rownym Podatkowaniem krzywdzi Obywateli, wprawia w suspicyą krzywoprzysięstwa y Komissarzy y Podawaczów; Tak Koekwacya następuiąca od Nayiaśn: Stanow iuż udeterminowana y od Nichże spodziewana z Projektu Apokaliptycznego, z samego Authora szkrupulatnego wyznania za niedołężny mianego, bo Approxymuiącego Dymy bogate, rodzayne, Kmiece, rożne intraty czyniące z Dymami piaszczystemi, Komorniczemi, Dziadowskiemi, od pożytkow dalekiemi, tym bardziey wedłóg teraźnieyszey Propozycyi do rezolucyi przychodzącey gdyby miał wygrać, mocnemu Obywatelow krzywdzeniu sprzeciwiam się, y pozwolić nie mogę, gdyż widząc naywiększą winę z Nas samych Prawo stanowiących, reguły przepisuiących, nie mogę tey winy approxymować do kary na Obywatelów, gdyż Ci wysławszy Nas tutay oddali moc wkładania Podatkow nie kary, tym bardziey by na Nas winę składaliby. Niemniey Komissarze po Wojewodztwach wymawialiby Nam; że za tym Praw stanowieniem, y złemi Prawidłami przez Nas wystawianemi powiedzieliby Nam:in Adam peccavimus . Tudzież słysząc tutay dopiero łaskawe z Mieszczanami Miast, Miasteczek posiadaczami samochętnie Ofiarę składaiącemi dla nie obciążenia Jch obchodzenie się czyli dobrowolney Woli Jch oddanie czynienia składki lub ni; z Ziemianami zas iuż kilkakrotnie bez odmowienia Podatki składaiącemi Nielitosciwe właśnie postępowanie; przez nakaz bydź miany surowy wrocenia tego Skarbowi Publicznemu czego my sami stanowiący opuscić, niedostatecznie podać, Prawidłami swemi okryslonemi byliśmy okazyą. Więc ztych powodow piszę sięNegative .



Mowa. Niedozwalaiąca przeyscia Projektu Komissoryatu przed ważnieyszemi Materyami Jnstrukcyą Wojewodztwa przepisanemi. - ie 8. Martij Ao 1790. Miana.

N: K: P: M: M: P: R: S: Stany!

Wygłębiać czas 16. Miesięczny Czynow Naszych oddaymy powszechnemu mniemaniu, lecz mysleć czas dalszy trawić na czynnosciach koniecznie uzytecznych porzućmy własnemu Naszemu, staraniu, by y przed Sędzią Bogiem y przed Publicznoscią, a tym ostro doglądaiącym Nas swiadkiem Prace Nasze w prożnym niezostawały widoku.

Bydz to nie może, czego Ja usilnie pragnę, by postradani z żalem [s. 149v] Koledzy Nasi wypłaciwszy smiertelnosci dług martwemi Swemi Usty zasług swoich Nam oświadczyli nadgrody; Staraymyż się więc, by ludzkość sama złe y dobre rozważaiąca, sam ciąg prac Naszych y chęć usiłuiącą dobrze czynienia opaczney niepodała opinij. Już tedy myślmy o przyszłym, zastanowmy się nad potrzebnieyszym, by uregulowane dokładniey, ustanowione naypożyteczniey, w dalszym czasie exekwowane naypilniey, Nam pierwszym /:przy chwalebnym JWo y JO. Marszałkow niespracowanym Styrze:/ tego Authorom Sławę, Panuiącemu Berłu siłę Tronowi Prerogatywę, Cnocie nadgrodę, występkom karę, pokrzywdzonym sprawiedliwość przynieść mogło.

Y to to iest Nayiasn. Stany Co Ja cząstka Narodu z Wami rownym udziałem zaszczycony, chęć częsci Narodu to iest Wwdztwa Mego Obywatelow wystawić umysliłem wtym nieomylnym mniemaniu że żądzą y skutkiem z Całego Narodu Mieszkańcow zgodzę się Sentymentami. Pozwolcie tylko przeczytać Punkt Jnstrukcyi i dobrze myslących. Punkt Instrukcyi. "A że z Narodem całym czuie Wwdztwo Nasze przemiane na dobre Nieszczęsliwych Oyczyzny Losow, y uznaie że przez zniszczenie Rady Nieustaiącey zabespieczona Wolność Narodowa, że przywrocenie Samowładności Rzczpltą wzmocnienie sił Krajowych, powiększenie dochodow Skarbowych, wybor Posłów do Postronnych godność Narodową Okazuiących, Staranie o Nayuzytecznieysze z Potenciami Traktaty, y o ustawę Naylepszego Rządu iako o Dusze do ożywienia Cywilnego Ciała istotnie potrzebną, a słowem mowiąc wszystkie dążące do uszczęsliwienia Rzczpptey kroki, po Bogu winnismy y teraznieyszemu Seymowi, ktorego uwielbienia y sławę napoznieysza potomność z uczuciem wdzięczności powtarzać będzie. Przeto tym nowym do Jnstrukcyi przydatkiem obowiązuiemy JWW Posłow Naszych, y na Miłość Dobra Publicznego Zaklinamy, aby Naywiększey wagi rozpoczętych Materyi przed czasem wyiscia Uniwersałow na Seymiki Poselskie dokończyć starali się. To iest gdy 3 kardynalne nierozdzielne z Sobą ogniwa Rząd Straż rządu tego, y bespieczeństwo Oboyga, składaiąc łańcuch ciągu Publicznego Szczęscia, tak aby te 3. Ogniwa zupełnie dorobione były. Rząd ktorego powszechna Cywilność składa się nie tylko z szczegolnych Magistratur Krajowych, ale y z dopełnienia powinności każdego Obywatela.Straż Rządu : to iest sprawiedliwość, ktora że kazdey większey y mnieyszey części Rząd składaiącey, a razem temuż Rządowi podległey pilnować winna, aby po wszystkich bez wyłączenia Subseliach zapewnioną była.Bespieczeństwo Rządu tego y Sprawiedliwości : to iest Woysko tak wewnątrz Coactivae potestati iak zewnątrz od Sąsiedzkich Potencyi istotnie potrzebne, aby co do liczby y regularney płacy ze wszystkim urządzone było, y kommenda Jego Teorycznie nie tylko, lecz Praktycznie znaiącemu Ją oddana była."

Wszakżem się nie zawiodł Nayiasn. Stany y na zaleceniu Wspoł Ziomkow moich y na Naszey o Nich opinij: Że jak są czułemi o Dobro y Całość Kraiu, tak swoie wymierzywszy mysli wymierzaią do Was y proźby, aby te Materye nad wszystkie ukończone były. Nie proźne to więc wniesienie moie ieszcze Serca Wasze poruszyć pragnie, do Was kołaczę albo go udziałaycie Skwapliwie, albo dzielcie ukontentowanie z Nami Naszego Wwdztwa [s. 150] Reprezentantami. Oto Wwdztwo Nasze słodkie jarzmo wkłada na Nas, pozwolcie go przeczytać z radoscią Serca.Punkt Jnstrukcyi 2 . "Że upadek Wolnego Narodu od złych Prawodawcow należy, nauczyło nas długie a smutne doswiadczenie dawnieyszych Seymow. Że do powstania Naszego choć wiele od okoliczności, zawsze iednak od Cnoty dzisieyszych Posłow zawisło, Seym teraznieyszy dowodew. Gdy więc Opatrzność Naywyzszego Wszechmocnym a Niewidomym Palcem do ratunku Naszego te a nie inne Osoby wskazała na teraznieyszych Posłow, poprawiać ten Przedwieczney Mądrości wybor y przed zupełnym tego ratunku dokończeniem innych obierać byłoby wielką omyłką, za tym ieżeli przed Czasem wyiscia Uniwersałow przed Seymowych iakim przypadkiem nie mogłobybydz to dokończonym, aby nie azarduiąc własney Oyczyzny na nieprzewidziane trafunki, Ciż Posłowie Nasi o Prorogacyą teraznieyszego Seymu aż do Feralnego Zakończenia tych nayważnieyszych Materyi starali się."

Y ktoż iest tak nieczułym na te wyrazy łaskawe Barci Naszych pozostałych, kto odrzucić ośmieliłby się te słodkie powołania do usług Oyczyzny, lecz wzaiemność gdy oddana bydź powinna, nie zasadzaymy się na wymaganiu pochwał z długiego Seymowania Naszego lecz z dokończenia Materyi użytecznych Kraiowi, tak dogodziemy Powszechnym Narodu chęciom, szczegolnym Wojewodztw żądzom, nie mniey swoim ogolnym sposobnosciom, gdy iednych Expensa, zdrowia azard drugich, domowe interessa innych tym skwapliwszemi czynić powinny do udziałania y ukończenia Seymu tego.

Niech mi się tu godzi N: S: część czynow chwalebnych Francyi wystawić, mowię część, chwalebną, bo odrzucam co złego y co do Nas przystosowane w tamtey Rewolucyi bydź nie powinno. Wszakże początek Zgromadzenia Jch poźnieyszy od Naszego Seymowania, przecież pospiech w stanowieniu Praw pierwszy y do końca zmierzaiący, gdy iuż ukończone prawie dzieło swoie Publicznosci wystawuią.

Jdźmy ich spiesznym przykładem, dążmy do celu od Nas zamierzonego, to iest Podatki, Woysko, Rząd, przedsięweźmy, naglące okolicznosci ułatwiaymy, ubocznych Projektów dokończenie Magistraturom od Nas ustanowionym oddaymy, zalećmy. Niech te w czasie postawionego na Nogach Woyska dobrze uregulowanego Kommissoryat do skutku przyprowadzą.

Niech nie będę sądzony o sprzeciwianie się Komissoryatowi, nie ta mysl moja, lecz nie teraz, lecz nie przed ważnieyszemi materyami, nie pierwey, aż Woysko y Podatki uregulowane będzie, aż Rząd, Duch ożywiaiący Kray zupełnie we wszystkich Kategoryach utworzony zostanie. Na ten czas per me licet niech się dogadza ambicyi chcących w Nim korzyść swoią obostronną pomiescić.

Cel wniesienia Mego jak iest ugruntowany na żądaniu Wojewodztwa Mego, tak zmierzaiąc do niego stawam przy opugnie Projektu Kommissaryatu. O insze materye w teyże z Waszym od Wojewodztwa [s. 150v] Mego JW. JO. Marszałkowie uszanowaniem Jnstrukcyi umieszczone, tu odemnie wystawione upraszam.



Głos. Jn Turno. Na Propozycyą.Czyli Szeffowie maią swoie Mudurować Regimenta, czyli Kommissoryat . ie 9. Ma. 1790. Miany.

Na wczorayszey Sessyi Kommissoryat po Łacinie nazwany wygrał głosami 90. przeciwko dwom. Dzis tenże po Polsku Gospodarstwem Woyskowym mianowany przegra widzę, jak intrygi wnosić każą. Stosuię tę uwagę moią do wielkich mysli doskonałosci y Woyskowosci pełnych JO. Xcia Jmć Podskarbiego W.W.X.Lit. który zmieysca swego wotuiąc, na tę Propozycyą oswiadczył, że nie wi co to iest Kommissoryat nie wie co to iest za Magistratura, kto w niey zasiadać, kto zarządzać będzie, gdy ieszcze Woyska, Podatków nie mamy, więc nad tym się wcześnie bawiemy maiąc insze ważnieysze objekta. Znayduię więc zupełną satisfakcyą dwom kreskom, moiey y Kolegi mego JWo Walewskiego Posła Krakowskiego, nie wstyd nas tego, bo przewiduiąc marnowany Projekt Komissoryatu stawaliśmy in objectione temuż Łacińskiemu Kommissoryatowi wystawuiąc Nayiasn. Stanom żądania Wwdztw Naszych y proźby, aby koło ważnieyszych, użytecznieyszych zaprzątneli się Materyów, a przewiduiąc Stratę czasu wszak oczywistą, że iuż dwa dni nad trzema wierszami trawiemy. Kiedyż końca spodziewać się? chyba z Terminem Seymu nad czym mocno zastanowić się powinnismy. Już tu słyszę samychże wczoray sprzyiaiących łacińskiemu Kommissoryatowi żałuiących dzis że tę przedsięwziąść dopuscili materyą, a to czynią przewiduiąc, że w zarządzeniu Mundurowaniem Kommissoryatu, Woysko odarte, /:broń Boże nie gołe:/ bez porządku, bez amunicyi widzieć spodziewaią się, według przysłowia, gdzie wielu Opiekunow tam rzadki Porządek; Powtarzam satisfakcyą dwom kreskom Naszym, tym więcey ią znaydować będę poźniey, gdy sprzyiaiących na pierwszym wstępie Projektowi, Onemuż daley przeciwnych widzieć będę lubo z żalem nad stratą czasu za ktorym iak dawniey obstawałem, tak przyspieszaiąc, idęNegativè .