Sessya 119.
Dnia 16 Czerwca
Gdy przybył Krol Jmć do Senatu, JP Marszałek Seymowy zagaił wte słowa " Jezeli rzeki strumykami wzmagaią się etc.
Litt
Doniosł JP. Kanclerz W K, iz Deputacya Interessow Zagranicznych zostaie w obowiązku doniesienia że iest Nota od Ministra Saskiego oddana, ktorą w tłumaczeniu swoim złozył u Laski. Z Zlecenia JmP Marszałka Seymowego czytał JmP Sekretarz tę Notę.
Po przeczytaniu rzekł znowu JmP Kanclerz WK Zna rownie swoim obowiązkiem Deputacya proponować Przesw: Stanom dla przyspieszenia y ułatwienia wywozu Magazynow Rossyiskich aby zalecono było Kommissyi Skarbu Koronnego, iżby ta Zalegowała iaką osobę, ktoraby zniesć się mogła z Kommendą Rossyiską do wywozu tychze Magazynow.
Odezwał się JmP Krasinski Podolski "Jezeli co nazwac mozna uwienczeniem Patryotycznych czynow Pch Stanow to zapewnę ten krok iż Moskwa wywozi Magazyny z granic naszych Żąda dzis ułozenia ta, która niedawno patrzała na Nas okiem Panowania. Rzecz pewna ze to ułozenie tym iest potrzebnieysze, im zywiey pragniemy pozbyć się tych gosci z domu naszego, tym mowię potrzebnieysze aby pomagaiący do wywozu obywatele pokrzywdzonemi nie zostali. Ale gdy iuż w tym zamiarze są ustanowione Kommissye Wdzkie y zatrudniać się tym własciwie tym powinny przeto wypadać zdaie się, aby to zalecenie było uczynione do Kommissyi Wdzkich, izby te z składu swego umocowały iedną Osobę ktoraby respective do kazdego Woiewodztwa [s. 478v] gdzie są magazyny mogła z Kommendą Rossyiską uczynić układy. To zdanie moie iako Reprezentanta iednego z tych Woiewodztw poddaię pod Wyrok Pch Stanow.
JP. Marszałek Seymowy rzekł "Jestem zagadniony dwoistym ządaniem, lubo w iednym celu ale odmiennym, bo w głosie JW Podolsko do Kommissyi Wdzkiey, zas mysl JWo Kanclerza Wo Kor. słyszeć się dała izby do Kommissyi Skarbowey uczynić zalecenie więc nie wiem na co zachodzi zgoda.
Odezwał się JmP Mierzeiewski Podolski przymawiaiąc się za wnieseniem Kollegi swego JWo Krasinskiego ządał iżby JmP Marszałek zapytał się o zgodę na zalecenie do Kommissyi Woiewodzkiey.
Odpowiedział na to JP Marszałek "Gdybym chciał dogodzic ządaniu JWW Podolskich, toby trzeba do trzech Woiewodztw zasyłac zalecenie, izby kazda Kommissya iednego z pomiędzy siebie umocowała a Ja zarazem iedna osoba z Kommissarzow Skarbowych wszystko załatwic możemy.
Przekładał JP Zaleski Kiiowski ze w maiącym się uczynic zaleceniu czyli Instrukcyi umocowan [???], trzeba warować by przykrość iaką Obywateleom nie stała się, by nie impositive y przymusem nie czyniono, tym bardziey gdy Kilka tysięcy podwod potrzeba będzie a teraz czas roboczy nastaie, na czymby Obywatele wiele musieli szkodować.
JmP Stroynowski Wołynski rzekł "Jezeli nam się przykrzy to, ze Magazyny w Kraiu naszym obcey Potencyi dotąd znayduią się tedy wszelkich sposobow uzywać potrzeba aby iey pomodz do wyprowadzenia, tym bardziey, gdy sama Moskwa chce tego. Dopiero słyszelismy tu przełożenie ze kilka tysięcy podwod potrzeba będzie. Słyszelismy zarazem ządanie aby Obywatele ile w czasie roboczym [s. 479] nie byli uciążeni. Pytam się iak Osoba z Składu Kommissyi Skarbowey wybrana nie wiadoma tamtego Kraiu rozrządzeń mogłaby czynić na pamięć układy, które twierdzic można ze uciązyłyby Obywatelow. Z tego więc powodu stoię przy zdaniu JW Krasinskiego popartym przez JW Straznika WK, aby zalecenie to wyszło do Kommissyi Woiewodzkich, które zniosłszy się razem, iedną z pomiędzy siebie mogłyby wyznaczyć Osobę y przepisać Instrukcyą do Układu.
Rzekł JP Rzewuski Podolski "Może iakie wiadomości są z Ukrainy o Ewakuacyi, więc prosiłbym wprzod aby były przeczytane, gdyz wiem ze w tym Tygodniu z tamtych Stron kilka nadbiegło Sztafet.
Odpowiedział JP Marszałek "Słyszałem wprawdzie ze przyszły Rapporta do Kommissyi Woyskowey ale Nam ich ieszcze nie oddano.
JP. Potocki Lubelski wyraził "Gdy było Rzpltey ządaniem aby Moskwa z Kraiu naszego Woyska y Magazyny swoie wyprowadziła, więc nie kto inny tylko Rzplta powinna wysłac od siebie od siebie umocowanego, aby doyrzał Ewakuacyi. Jęczelismy pod uciskiem Woyska Rossyiskiego Sarkalismy na to; ze ządanie nasze względem Ewakuacyi skutku swego nie brało, dziś gdy się nadarza poządany dla nas moment y sama Moskwa prosi o pomoc do wywozu iest naszym interessem ułatwiać wszelkie trudnosci do Ewakuacyi.
Odezwał się Xze Czartoryski Lubelski "Zdaie mi się ze iednostayne iest zyczenie, aby to złe z Kraiu naszego wyprowadzone było, idzie tu tylko o to kto ma bydz do układu umocowanym [s. 479v] Gdy będzie umocowany Kommissarz Skarbowy Kommissye Woiewodzkie przez to odepchnięte nie zostaną, bo chociaż w mocy ich nie będzie nakazywać ale porządek rzeczy ułatwiac powinny. Dogodzi się zarazem y żądaniu w Nocie wyrazonemu, iż iedna tylko osoba umocowaną będzie, bo gdyby to zalecono było Kommissyom Wdzkim, kazda respective obierałaby swego, a w wielości zdan mogłaby trudność iaka zachodzić, ktoraby zwłokę Ewakuacyi czyniła. Więc nalezy rzecz załatwić tym sposobem, gdy wyznaczony będzie Kommissarz Skarbowy, aby zarazem miał zalecenie znoszenia się z Kommissyami Woiewodzkiemi y podług przepisanych przez nie porządkow czynił z Kommendą Rossyiską układy na czym żaden obywatel szkodować nie będzie.
JP Krasinski Podolski oswiadczył, iż aby Proiekt tak chwalebny Deputacyi Interessow zagranicznych zwłoki nie cierpiał gotow iest na wszystko zgodzić się. Ale /:mowił daley:/ iest okoliczność wazna na zawadzie. Dla tego wnosiłem aby do Kommissyi Woiewodzkich było zalecenie że te naylepiey wiedzą iaki układ porządku mogłby się stać nieuprzykrzonym Wspoł Obywatelem; ułatwić mogącym rychłą Ewakuacyą tym bardziey, gdy wiemy co to są Kommissye Wdzkie, że utwor ten nasz przez chwalebne czynności swoie chlubę Nam przynosi. Gdyby tu szło o dochod Skarbowy, rzekłbym ze powinien bydz Kommissarz Skarbowy, Lecz skoro iest tylko rzecz tycząca się respective tych trzech Woiewodztw Ukrainskich, całości y bezpieczenstwa tamtych Obywatelow, więc o zalecenie, iak pierwey do Kommissyow Woiewodzkich upraszam.
Wyraził JP Marszałek Seym. "Do uwagi [s. 480] Swiatłego Męza JWo Lubelskiego aby ktoś od Stanow był umocowanym winienem się przychylić y gdyby się zdawało Pm Stanom tobym osmielił się proponować Kolegę naszego JWo Burzynskiego, aby dogadzało y powadze Pch Stanow y żądaniu JWW Posłow Woiewodztw Ukrainskich, gdyż Mąż ten tamecznym będąc Obywatelem stosowałby układy swoie dogodnie y woli naszey y ządaniom Obywatelskim.
Zabrał Głos JmP Suchodolski Chełm.
"Kiedy Narod ustanowił Ofiarę, bardzo był bacznym na to aby nie poddał się pod rozrządzenie Kommissyi Skarbowey, ale ustanowił Kommissye Woiewodzkie, wybrał do nich takich Męzow, ktorzy naylepiey znać mogą porę; Okoliczność y szacunek swoiego Kraiu, Kommissya Skarbowa dla tego iest ustanowiona aby całosci dochodow Rzpltey pilnowała. Jak tu tak y tam zasiada Polak ale dystynkcyą trzeba uczynić, bo nie można mowic, aby Kommissarz Skarbowy z iednego wybrany Wojewodztwa miał wiadomość zwyczaiow w innych Stronach praktykuiących się, przeto stosownie do Wniosku JWo Podolskiego winienem oswiadczyć ze nie Kommissya Skarbowa ale Kommissye Woiewodzkie tym decydować powinny, ktore zwazywszy czas y okoliczności, rozkład rowny między Obywatelami uczynią y na Opłatę ugodzą się. W tym także widoku nie rozumiałbym zatrudniac Kolegę naszego JWo Burzyńskiego Posła Kiiowskiego bo nam go tu bardziey potrzeba y na to wytłumaczyc się powinienem JW Marszałkowi, zeby to nie było z powagą Stanow, bo Poseł upowazniony ieszcze od Stanow iest Pan Absolutny, y w takim razie mogłby tylko byc użyty, gdyby przychodziło z umocowanym [s. 480v] od Obcey Potencyi traktować a tu ia upatruię Kommendę Rossyiską przez trzecią czy czwartą Substytucyą zdrobniałą.
Rzekł JP. Potocki Lubelski "Nie wnosiłem aby koniecznie Kommissarz Skarbowy, ale ktozkolwiek był od Stanow umocowanym bo gdy Rzplta sama starała się o Ewakuacyą, nalezy aby od niey umocowany był przytomny przy wyprowadzeniu Magazynow Pełnomocnik, nie wdaiąc się w naymnieysze rozrządzenie Kommissyow Wojewodzkich.
JP. Krasinski Podolski wyraził, iż skoro ma byc od Rzpltey Pełnomocny wysłany, tedy trzeba Nam się zapytać czyli w rownym Charakterze Moskwa wyszle swoiego.
Odezwał się JP Potocki Marszałek Nadworny
"Ktokolwiek wniesienie czynił o wyprowadzenie z Kraiu naszego Obcey potencyi Magazynow byłem zawsze za nim, do czego tym większe miałem pobudki, ze te Magazyny od dawnego czasu bywały pretextem wchodu Woysk Zagranicznych w Granice nasze. Nie mamy przeto waznieyszey materyi nad te która się dziś traktuie y ktorey zadecydowanie zniszczy wszelkie pretexta wchodu Woysk Rossyiskich. Zapytanie JWo Podolskiego czyli z strony Moskwy będzie wrownym Charakterze umocowana Osoba! iest sprawiedliwe, ale to iuz zaspokoionym zostaie, bo w Nocie iest wyrażony Xże Potemkin Taurycki, proźba aby od Stanow była osoba iaka umocowana. Więc zobu stron będą osoby reprezentuiące swoie Narody y ułatwiaiące porozumienie się względem wywozu Magazynow. Arcysprawiedliwą iest rzeczą aby Kommissye [s. 481] Woiewodzkie weszły w szczeguły dogadzaiące respective kazdemu Woiewodztwu, ale że te troiste są bo w trzech Woiewodztwach Magazyny są ustanowione, więc wypada aby iedna Osoba umocowaną zostawszy odebrała Kommis od tych trzech Kommissyow y na fundamencie tego z Pełnomicnikiem Zagraniczney Potencyi układy poczyniła.
JP. Krasinski Podolski przymowił się "Nie wiem iak wspomnianą Osobę Xcia Potemkina mam uwazać, czyli iako FeldMarszałka, czyli iako Kommissarza, ieżeli uwazac mi by go przyszło iako Feldmarszałka to nie wiem iak się zgodzi FeldMarszałek Obcego Woyska, y Polak y ten ma traktować z Polską. Ieżeli wezmę go w Charakterze Kommissarza, to byłaby wyzsza powaga umocowanego od Rzpltey, a więc w takim przypadku dosyc będzie gdy zaleciemy Kommissyom Woiewodzkim, aby z pomiędzy siebie osoby wybrały.
Odpowiedział P. Potocki Marszałek Nadworny Litt: "Nie wypada z Służby FeldMarszałka zaprzątać się Magazynami, ale kiedy oswiadczono iest w Nocie, że na zlecenie Xze Potemkim, ten Kommis iest szczegolny, więc można go uwazać iako Kommissarza y w tym Charakterze reprezentuiącym Monarchę swego, bo w Kraiach samowładnych daie Monarcha rozkazy osobom podług upodobania swego y czynność ich tak approbuie, iak gdyby ią sam exekwował, a zatym uwazam Xcia Potemkina, iako Kommissarza do tey czynności od Monarchy swego umocowanego.
[s. 481v]Rzekł znowu JP Krasinski "A gdy Xze Potemkin nie ziedzie tylko umowie Kogo, więc w takim przypadku aby utrzymać powagę Rzpltey niechze y Delegowany od Nas ma moc substytuowania Siebie przez inną osobę.
Wyraził Xże Czartoryski Lubelski "Widz iest koniecznie potrzebny, dla doniesienia Stanom o dopełnionym wywozie Magazynow nie wdaiąc się w naymnieyszą czynność Kommissyi Wojewodzkich względem ugody, a ten Widz powinien być w rowney Randze iak y z strony Moskwy.
JmP Suchodolski Chełmski wyraził
"Gdy nato iuz przystawać zdaiemy się, aby był Widz od Stanow zesłany przy wyprowadzeniu Magazynow Rossyiskich z Kraiu Naszego,
tedy ia ten czynię warunek aby ten Widz nic nie był mocen nic nakładać na Kommissye Woiewodzkie bo nie masz nic niebezpiecznieyszego,
iak to zeby Rzplta Kogozkolwiek posyłała do ukonczenia interessow Ustanowione są na to Kommissye Woiewodzkie aby całkiem w
rząd swego wpływały Woiewodztwa. Jezeli więc pozwolę na Reprezentanta od Stanow tedy nie pozwolę aby powaga iego nadawała mu moc rozrządzania
Kommissyami Woiewodzkiemi bo chcę aby ten Reprezentant był bezczynny y to dopiero w tym czasie ogłosiły go Stany byc Reprezentantem,
gdy się dowiemy ze Moskwa swego przysłała, ktory w rowney Randze do nas iak od Niey byc powinien. Przy Kommissyach zas Woiewodzkich,
zostawić nalezy całkowite układy, o ktorych uskutecznienie y rychły Transport Magazynow
[s. 482]
Reprezentował domawiać się będzie powinien. Tak wytłumaczywszy się względem widza maiącego być od Stanow zesłanym y układow
Kommissyow Woiewodzkich przystępuię teraz do waznieyszey materyi. Ustanowiliscie Nayiasnieysze Stany Sąd na Obwinionego dopełniliscie
iuz iednomyslney chęci Narodu przez wybor Męzow tenze Sąd składać maiących nie zostaie. Wam nic więcey tylko oczekiwać skutku,
ktorego spodziewać się macie. Prawo Powazna Ty Magistraturo Sądu Seymowego do Ciebie mi głos moy zwrocic należy. W ręku twoim zostaie teraz sprawiedliwość, w
ręku Twoim rozpoznaie srogości Występku, w Ręku mowię Twoim Wymiar karty tak długo oczekiwany. Wątpic mi nie nalezy iż przy
rozpoczęciu Dzieła swego, usilnoscią będzie Waszą Zacni Męzowie zatykac te zrzodła, w ktorych obwiniony szukałby sposobow
uniknienia sprawiedliwych Waszych Wyrokow, Bądzcie wczesnie y zupełnie przygotowani do tego, pamiętaycie, że to nie iest Sprawa
między partykularnemi Obywatelami, a między iednym Występnym a całym Narodem ktorego Prawa Wolności swobody potargał. Pamiętaycie
ze trzeba nasamprzod Wam będzie zapobiezeć tym wslizgaiącym się intrygom, które maią to iuż dawno w zamiarze, by srogość występku
przeciw narodowi popełnionego uszła bez Kary, Pamiętaycie powiedzieć sobie y miec to zawsze na
[s. 482v]
baczności, ze iestescie Sędziamy, ze nie macie zdania Arbitralnego, ale podług Opisu Prawa postępować powinniście. Pamiętaycie
nato ze Sąd Seymowy, który składacie iest Sądem wyzszym nad wszystkie, bo Sądem od Stanow Rzpltey wybranym, naymnieyszy pozor
parcyalności unikany bydz powinien, aby przykład Niższe brały Magistratury, aby sama powaga Sądu tego w oczach wszystkich
Narodow w nayswiętszym widoku uwazaną była. Sądu Kazdego a coz dopiero Seymowego cechą nie Arbitralność ale Prawo y sprawiedliwość
być powinny. Niech nie powiada Sędzia, ze tak sądzić będę iak mi się podoba, iak chcę ale iak powinienem iak mi Prawo przepisuie.
Przetrząsłem Konstytucye względem Sądow Seymowych y zastanawiam się nad Konstytucyą 1776o o występku Perduellionis ktorą czytam /:tu czytał tę Konstytucyą y daley mowił:/ Już więc rzecz iest wyiasniona y tłumaczenia
nie potrzebuie, że kto Pensye Zagraniczne bierze, iest pod Karą Sądu Seymowego, ale dodać ieszcze do tego występku potrzeba,
nie rownie większe zbrodnie, ktoby mocy Zagraniczney na Obywatela uzywał, ktoby gnębił Wolność Ktoby wprowadzał w Kray obcych
Woysk przemoc, ktoby przedawał Sancita, ktoby się o własnych WspołObywateli targował, ktoby w zmowy y Konspiracye z Postronnemi
wchodził, ktoby nakoniec hanbił tym narod, zeby potroynie y poczwornie
[s. 483]
Urzędy Skarbowe przedawał. Nadte występki coz moze byc srozszego. Mogłoż się takie Monstrum znaleść w Narodzie, na ktorym
los całego Kraiu zalezałby od ktorego woli całość Wolności swobod zycia y Maiątku Wspoł Obywatelow dependowałaby. Znalazł
się iednakże taki z tym większym nieszczęsciem naszym, że do tego momentu znosic cierpliwie ucisk musielismy, a bezkarnie
puszczać występki. Gdy zaiasniał moment szczęsliwy, gdy zrzucilismy z siebie iarzmo podległości, gdy do pierwszey Swiętności
Naszey przez wzmocnienie sił y odmianę Rządu przyiść zamyslamy, poprawic naypierwey złe ukarać przykładnie występki powinnismy.
Dziełem to będzie Sądu Seymowego by srogość występku w tylu gatunkach nie arbitralną ale podług Prawa tanquam pro Crimine
Status, odebrała Karę Winienem to był powiedzieć, com wyraził aby Nayiasnieysze Stany uważyły z kim maią Sprawę y iakiey ona
warta Konsyderacyi. Do Rzpltey teraz należy przez wymiar przykładney Kary zabezpieczyć się nadał od podobnych Dziwotworow
gdy tym czasem Sąd Seymowy zatkac powinien wszystkie zrzodła, ktoremiby Intryga cisnęła się, od tey tym bardziey zabezpieczyć
się powinien, gdy ią w owym dniu Epoki Szczęścia y Sławy Narodu, kiedy iednomylność słyszeć się dała, by przez baczność zawarować
osobiste stawanie Obwinionego miał zapowiedzianą. Kiedy wszyscy nasłuchalismy się co podszeptywano, iak poddawano ze naylepiey
byłoby gdyby uciekł.
[s. 483v]
Intryga ta będzie się ieszcze szerzyła, ale do Was nalezy Sędziowie założyć iey tamę. A iezeliby się wcisnęła nie wiem co
za koniec wyniknąłby z tego, ale wnosic sobie mogę Tysiączne nieszczęścia. Co do mnie ia z chęcią na wszystko poswięcę się,
ale winienem to powiedzieć, że na nieszczęscie widzę zamachy, gdy słyszę rozmaite zdania uprzedzam Nay: Stany, iż się to wszystko
stać może, a więc gdy się stać może aby ten Obwiniony nie uciekł, a potym cnotliwy przed przemocą nie musiał uciekać z Kraiu
niechże będzie pilnie strzezony.
Nie lękam ia się abym pod bokiem Pch Stanow miał ponieść Krzywdę iakową, ale iak nie przewiduię partykularney na mnie zemsty, tak zapewnic mogę ze rozdrazniona niecnota, podobne iak pierwey lub ieszcze gorsze y przez zręczność Kabał y intryg sciągnącby mogła dla Własney Oyczyzny na szczęście Spodziewać mi się przeto zostaie po troskliwosci Nay. Rzpltey o całość Wolnosci y swobody swoie ze zabezpieczyc się wczesnie zechcę przedsięwziętemi takiemi srzodkami, ktoreby widocznie to zle spłynąc mogące odwrocić zdałaby. Sąd zas Seymowy przeciąwszy scieszki Intrygom gdy nie Arbitralnie ale podług Prawa odpowiadaiącą srogosci występku Karę wymierzy, założy nadal tamę podobnym zbrodniom a przeciwnie Cnotę uwienczy.
Wyraził JP Potocki Marszałek Nadworny Litt: "Kiedy proponowana była Osoba szczegolnie do dopilnowania, aby wyprowadzone były
Magazyny, nigdy w mysli moiey
[s. 484]
nie było, aby ten Kommissant podług zdania swego układy iakie czynił, ale zeby Exekucyi układow Kommissyi Woiewodzkich dopilnował,
uwazam go więc wtym względzie srzodkuiącą między trzema Kommissyami Osobę na ten koniec umocowaną, by rychleyszy skutek przez
iednę Osobę trzech Kommissyow układy popierane wziąść mogły, a tym sposobem wywoz Magazynow przyspieszonym został, \przez co/a tym sposobem pretext byłby raz zniszczony wniscia Woyska obcego w Granice nasze.
Odezwał się JP Grabowski Wołkowyiski "Ile sobie mogę przypomnieć wyrazy Noty Rossyiskiey to zda mi się w niey znayduie się iż Xze Potemkin ma zlecenie traktowania z kimkolwiek kogo tylko Rzplta do układu względem wywozu Magazynow wyznaczy, więc rozumiałbym ze ten ktos wyznaczony powinien się wprzod znieść z Kommissyą Woiewodzką, która stosowne respective do kazdego Woiewodztwa przypisac nie omieszka układy. Ten tylko z Strony Pch Stanow zdawałoby mi się położyc warunek aby Eskorta z Kommendy naszey ludziom wywożącym magazyny dodana była dla tego iżby za granicą zatrzymanemi nie byli.
JmP Stroynowski Wołynski rzekł "Winienem się do Wniesienia JW Wołkowyskiego przymowić, aby ludzie wywozący Magazyny, w granice Wołoszczyzny nie wieżdzali, ale na Samey Granicy takowe Magazyny [s. 484v] składali, do poparcia Wniesienia tego tym większy mam powod, iż miałem wniesienie, ze na Wołoszczyznie zaraza powietrza szerzyć się poczęła, co mogłoby byc przyczyną w Kray nasz tey klęski wprowadzenia.
Zabrał Głos Xze Marszałek Konf. Litt.
"Przykry zaiste moment kazdy, co zwłoczy przyspieszenie konca Obradom Publicznym w zawiłey Materyi, lecz to przykrość słodzic
powinno wspomnienie, iż traktować teraz mamy z tym Narodem, który na nas iak na poddanych zapatrywał się. Dzięki Opatrzności
czynic winnismy, ze posrzednictwo Krola Jmci Pruskiego tyle nam iuż pomyslności y powazenia przyniosło. Nie zostaie Nam tylko
za grzeczność odpowiedzieć grzecznoscią kiedysmy się iuż tych momentow doczekali. Podana iest Nota, iz pragnie Rossya, aby
układy względem wyprowadzenia Magazynow przez umocowanego mogły byc poczynione. Nie zwłoczmy przeto stosownego zadosyc uczynienia
temu ządaniu, aby nam nie wyrzucano ze sami bylismy powodem zwłoki przez odmowienie pomocy w wywozie Magazynow. Lubo pierwszy
byłem przy tym aby nie odpowiedac na Notę do zwrotu Kuryera, iednak gdy okoliczność wynikła trzeba iuż aby ten Ktos był od
Nas wyznaczonym. Wielbię gorliwe wniesienie
[s. 485]
JWWch Kollegow, zeby Kommissye Wdzkie same układy czyniły, Same szacunek oznaczały, bo nic darmo czynic nie trzeba tym bardziey,
gdy sama Rossya z tym się oswiadczyła iż podług oszacowania chce nadgrodę za prace uczynić, ale osoba wyznaczona niech układy
Kommissyow Woiewodzkich dopełnia. Wspomniany tu Mąz przez JW Marszałka Seymowego naylepiey mogłby to uskutecznic zlecenie,
który koleguiąc z nami im większego wart uwielbienia tym bardziey na zaufanie zasługuie. Wiem to ze godność Posła iest wysoka,
ale wiem zarazem, ze wstydzić się nie będzie dopełnienia tego obowiązku, w ktorym przysługę dla Oyczyzny widziec będzie, tym
zas troskliwiey wszystkiego dopilnuie, im pewnieyszym zostanie ze wrociwszy się do Składu naszego zdać nam Sprawę z Czynności
swoich będzie musiał, a zatym iezeliby ten srzodek nie był dogodnym który \na/przez znak zaufania w JWm Marszałku approbować powinnibysmy, tedy przy rozności zdan y trudności ułatwienia dzisieyszych sporow rozumiałbym aby oszczędzaiąc
czasu do dnia iutrzeyszego tę Materyą zawiesić, na czym nic stracic nie mozemy, gdyz nawet y Instrukcya nie iest wygotowaną,
ktorą dopiero na przyszłą Sessyą wyspieszyc Deputacya obiecuie.
Przywoławszy do Tronu Ministerium Krol [s. 485v] Jmc Mowił w te słowa:
Litt Głos ten czytany NPanu, y poprawny iest przez niego, od umieszczonego tutay przez omyłkę iest odmienny.
"Jakom zwykł nie raz upatrywać swoie zdanie w słowach dopiero mowiącego Xcia Marszałka Konf. Litt tak y w teraznieyszey okoliczności
zupełnie mysl moią łączę na zawieszenie tey materyi do dnia jutrzeyszego tym bardziey, gdy Instrukcya dopiero na iutro wygotowaną
będzie. Lecz zdaie mi się iz Kommissya Skarbowa nayskładniey mogłaby wybrac ex gremio sui iednego Kolegę, to gdy będzie opatrzony
taką instrukcyą, która y Zdanie Seymuiących Stanow w sobie zawierać będzie y znoszenie się zupełnie z Kommissyami Woiewodzkiemi.
Gdy zas w tey okazyi rozność słyszanych głosow daie mi poznac ze nie iest wiadomo Seymuiącym o dwoch okolicznosciach bardzo
waznych, spodziewam się ze Zacni Marszałkowie Konf: zechcą zainformować Stany nayprzod o Liscie Xcia Potemkina do Generała
Artylleryi Kor. pisanym, w ktorym oznaymuie o rozkazach sobie danych a zgodnych z zyczeniem naszym wyprowadzenia Magazynow
z Granic Rzpltey. Powtore trosliwość Obywatelska wyrazona w Głosie JP Stoynowskiego, będzie zaspokoioną gdy przez tychze Zacnych
Koła Rycerskiego Marszałkow będą Stany zainformowane, ze Generał Artylleryi nie tylko do Mnie pisał, ze posyłał w głąb Mołdawii
[s. 486]
y Officyerow y Felczerow, ale oraz w nadesłanym do Kommissyi Woyskowey Rapporcie, uwiadamia, że niema nic nie bespiecznego.
Więc gdy te dwie okolicznosci wiadome będą, zgodziemy się zapewne tym rychley na wniosek Xcia Marszałka, aby wyznaczenie Osoby
do wygotowania Instrukcyi zawieszone było. A teraz abyśmy się dłużey nad tą Materyą nie zabawiali przystąpmy do innych, które
równie ważne mamy przed sobą.
Xże Marszałek Konff. Litt: wyraził:
Naymilszym iest dla Nas obowiązkiem dokonywać swoiey powinności, ile w tym Seymie, który szczęscia Narodu y odnowienia Samowładztwa Naszego nazwać się może Epoką. Jeżeliśmy pilnie starali się donosić o wszystkim Pm Stanom, co tylko potrzebne wiadomosci bydź rozumieliśmy tedy nierównie dzis ochoczey spieszylibyśmy byli z oznaymieniem tego, co okazuie skutek stałosci Narodu y Postronnego Dworu Przyiaźni dowody. Oswiadczono było w Nocie JPa Stackelberga ze Magazyny Rossyiskie [s. 486v] z Kraiu Naszego wyprowadzone będą. Winszowalismy Sobie tey pomyslności, ale troskliwość została, czyli y Woyska zarazem wykommenderowane zostaną? To Nam było powodem wstrzymania Odpowiedzi dopukąd - Kuryer z Petersburga nie nadbiegnie. Jeszcze nie wrócił z Odpowiedzią Kuryer, a już przyiazne wstawienie się Krola JMCi - Pruskiego niesie dla Nas pomyslne skutki. Dopiero co nadesłano Nam Rapport, przy nim List Xcia Potemkina z doniesieniem, że Woysko Rossyiskie z Granic wyidzie. Powtóre do JPa Generała Artyleryi uwiadomienie, że Kommenda prowadząca Niewolnika Tureckiego, maiąca wzbronione sobie wniscie, poszła Stepami. Trzeci Rapport względem pogłoski o Powietrzu, które wszystkie czytane będą. Niech zwróci swą baczność na to Naród, że będąc bez Woyska, niezlęklismy się pogrożek tey Potencyi, którey ucisku dotąd doznawaliśmy y nadto dokazalismy teraz tego, czego przed 20. latami, ani spodziewać się godziło.
Czytał JP. Sekretarz nadmienione wyżey Rapporta.
Po przeczytaniu rzekł JP. Marszałek Seymowy: Gdy ta okoliczność - okazuie się bydź do przyszłey odłożoną Sessyi, zatym przystępuię do Proiektow względem Starostw.
Odezwał się Xże Czartoryiski P. Lubelski: Na dniu wczorayszym podałem Propozycyą, dzis oddaię Proiekt nie naydłuższy, bo tylko w iednym wierszu, więc proszę o decyzyą iego.
Czytał JP. Sekretarz ten Proiekt = Prawo Umundurowanie Woyska stosownie do ostatniego Prawa do dwóch lat zawieszaiący.
JP. Suchorzewski P. Kaliski rzekł:
Przekonany iestem o dobroci Serca JOXcia Imci Posła Lubelso przekonany iestem, iż naleganiu Officyerów nie własnemu zdaniu wywiązuiąc się, podał Proiekt - przewłoki do dwóch lat względem umundurowania Woyska, a więc raczy mi pozwolić /:gdy pewien iestem, iż się nie mylę:/ abym się sprzeciwił temu wnioskowi. Dał JOX. JMC: Poseł Lubelski widoczne tego dowody, iż będąc Polakiem, iest przywiązany [s. 487v] do Stroiu Polskiego, gdy nawet Synów swoich nosi po Polsku, y w tym Stroiu wysyłał Ich za Granicę; Więc z tego powodu ktoż nie uzna że w zamiarze szczególnym uwolnienia się od uprzykrzonego natręctwa Officyerów podał ten Proiekt. Lecz ieżelibyśmy do dwóch lat zasuspendowali przebranie Woyska, to nigdy nie przyszłoby raz wyrzeczone Prawo do Exekucyi bo by zawsze była na to uwaga żeby Rzplta na tym przebiorze nieszkodowała; bo wystawmy Sobie, co iest łatwiey, czy stracic 500. Złłh czy Tysiąc Kilkaset. Dzis straciemy trzecią część, za dwa lata przyszło by nam wszystkim trzy stracić, gdybyśmy Prawo do Exekucyi przywieść chcieli. Więc rozumiem: że łatwiey iest dla Kompletowanych teraz Regimentów dac nowe Mundury niż dla Piąciuset, ktorymi czas w krotce wzięcia nowych mundurow = wchodzi ubierać Tysiąc kilkaset głów w wywołany z Kraiu Mundur. Trzecia uwaga, że nierozumiem: iak by można [s. 488] Prawo suspendować; to bowiem zagrażało by niebespieczeństwem względem wszystkich Praw, które podług takiego Praejudicatum mogłyby bydź suspendowane, a suspendować Prawo, Ja rozumiałbym, że to iest iedno co znosić; A zatym z tych powodów na Proiekt ten nie pozwalam.
Xże JMc. Czartoryiski P. Lubels: popierał ieszcze swoie wniesienie, przekładaiąc że niemasz zamierzonego w Prawie czasu, że Ci Officyerowie są Szlachta, są równi Współ-Obywatele, y u równych sobie litość znaleść powinni.
Odezwał się JP. Kublicki P. Inflantski w te słowa: Biorę śmiałość powiedzieć w tey Izbie, że gdybym widział podobne Sancitum, iak tu było deklarowane 1775; że można zapisać Prawo, odmienić y przemazać, to bym chętnie pozwolił na wniosek Xcia Lubelskiego; ale gdy takiego Sancitum nie widzę, więc pozwolić na odmianę Prawa nie mogę. Wielbić Ja będę y na całe życie przepraszać JOXcia, [s. 488v] żem się dzisieyszemu żądaniu Jego sprzeciwił, ale w żaden sposob nie pozwolę, bo by to było przeciwko Prawu, á w takim przypadku tylko unanimitas decydować może.
Gdy Xże JMc. Czartoryiski odstąpił wniesienia Swego, zalecił JP. Marszałek czytanie Proiektu o Starostwach JPa Matuszewica.
Po przeczytaniu JP. Rożnowski P. Gnieznieński oswiadczył, iż gdy niewidzi w nim stosownosci do poczynionych układów aby nowa Lustracya następowała; przeto pozwolic na niego nie może, dopraszaiąc się aby przez niego podany Proiekt u Laski będący, był czytany y decydowany.
Czytał więc JP. Sekretarz Proiekt JPa Gnieznieńskiego o Starostwach.
Zabrał głos JP. Wybranowski P. Lubelski w te słowa =
Litt:
Na końcu głosu swego upraszał o czytanie Proiektu względem dwóch Starostw Klasztorowi Jasnogórskiemu nadanych.
Mowił potym JP. Radziszewski P. Starodubowski w te słowa =
Litta
Czytał JP. Sekretarz Proiekt JPa Wybranowskiego - Po ukończeniu [s. 489] Którego, Król KMC. wezwawszy do Siebie Ministerium, y przez Usta JMXdza Podkanclerzego Koronnego - oswiadczywszy słabość Swoią, solwował Sessyą na Czwartek.
[s. 489v] [s. 490]Głos JKMCi na Sessyi dnia 16. Czerwca.
Jakom zwykł nie raz upatrywać swiatłe zdanie w Słowach Xa Marszałka Konf: Litt, tak y do dopiero słyszanych wyrazow Jego ostatnich mysli moje łączę, w tym iż na Sessyą przyszłą będzie mogła bydź wygotowana taka instrukcya która approbowana od Stanów stanie się prawidłem dla osoby od Nas upatrzoney zaufaniem w tym Interessie potrzebnym; zdaie Mi się iż Kommissya Skarbowa nayskładniey może wybrać ègremio sui jednego do tey czynności Kollegę, ile gdy ten będzie opatrzony taką Instrukcyą, która y zdanie Seymuiących w Sobie zawierać będzie, y prawidło jak się będzie miał znosić z Kommissyami Porządkowemi tych Wojewodztw, ktorych ten interess naywięcey dotyka. Gdy różne słyszane głosy daią mi poznać że nie jest jeszcze wiadomo Seymuiącym o dwóch okolicznosciach bardzo ważnych, spodziewam się że JJPP Marszałkowie zechcą o nich informować Stany, a nayprzod o Liscie X.a Potemkina do JP. Generała Artylleryi Kor. pisanym, w którym naywyraźniey oznaymuie, o rozkazach sobie danych, a z życzeniami naszemi zgodnych, względem wyprowadzenia [s. 490v] Magazynow y uchylenia inkonweniencyi które Nas dotychczac dolegały. Powtóre troskliwość Obywatelska wyrażona w Głosie JP. Stroynowskiego Posła Wołyńskiego y ta zaspokojona będzie, gdy przez tychże Marszałkow Stany zainformowane zostaną, iż JP. Generał Artylleryi nie tylko pisał, ale posyłał w Mołdawią Officera y Felczerow, ktorzy za pozwoleniem kommendy Rossyiskiey wszystkie Lazarety Woyska Rossyiskiego zwiedzili, y urzędownie upewniaią że żadnego w Mołdawii podobieństwa do powietrza nie masz. Wiem że uczynił już taki Rapport JP. Generał Artylleryi do Kommissyi Woyskowey, bo mi w Liscie do Mnie pisanym o tym oznaymił. Te dwie okoliczności gdy będą wiadome Seymuiącym Stanom, rozumiem że łatwo bardzo zgodziemy się na to co mowił Xże Sapieha, względem wygotowania Jnstrukcyi przed przyszłą Sessyą, y że potym Kommissya Skarbowa wyznaczy Osobę umocowaną, podług prawidła w teyże Instrukcyi. Ten szrodek że, wszystkim Obywatelskim zamiarom w głosach tu żądanym dogodny będzie, mniemam, a nad to uprzątnie tę materyą na ktorą szkoda by czasu było dłużey tracić, gdy tyle Nayważnieyszych y pilnych Materyi mamy przed sobą.
Jeżeli Rzeki Strumykami wzmagaią się, y tey dosiągaią wielkosci, ze ogromne Budowy wodne znaszaią. To równym sposobem Skarby wzrost swóy biorą, gdzie wpływ dobnieyszych składek sprawia ich bogactwa. Skarb - publiczny, nie innym składa się kształtem, iak z cząstek wpływaiących do niego, ogromność iego zrządza się na którym moc y Powaga Kraiowa zasadza się. Przemysł Polityków, naybardziey pracuie, aby Skarb publiczny był w proporcyi potrzeb Kraiowych zasilony, lecz tak umiarkowanym, aby dla składaiących nie był uciążaiącym. Bo gdy Obywatel przycisniony podatkiem, wczasie potrzeby powiększenia go nie zdoływa znaleść; Tym to sposobem długi Kraiowe utwarzaią się. Pe Stany iak zwykły przezornoscią w swych postępować czynnosciach tak miały względy nieobciązac raptownie Obywateli, y z tey uwagi dozwoliły zaciągnienia długu Kraiowego lecz tylko na czas, aby był dogodnym potrzebom Kraiowym a nie nazawsze uciążaiącym, oznaczywszy Termin kiedy ma bydź zaspokoionym. Mamy sobie czego powinszowac, że gdy potrzeby wymagały za pożyczenia uprzedzali Nas ofiarami Zagraniczni; te zazwyczay [???] się, że żądaiący szuka a nie bywa szukanym. Polska Nasza gdy w potrzebie bydź się okazywała zapozyczenia, iuż Zagraniczni swe Nam czynili odezwy. Oddany Mi iest na dniu wczorayszym przez JPa Suchodolskiego Posła Chełm. do Niego pisany od zagraniczney Wdowy Nazwiskiem Zofii de Dym, a de Domo Baronow de Crausse pod Dniem 10. Miesiąca bieżącego okazuie, iż kredyt znayduiemy, choć niemamy funduszu oznaczonego na zapożyczenie Summ Zagranicznych. Ta Wdowa 14. Millionow offiaruie na lat 20. dzieląc czas do oddania. Pierwsze Ustawy Kraiowego Urządzenia ninieyszym Seymem sprawiaią Nam tę łatwość w zapożyczeniu; Lecz nie w tym umysle osmielam się donieść Pm Stanom abym życzył przyięcia tey Offiary, bo iuż Rzplta według Swych potrzeb zapożyczyć dozwoliła Kommissyi Skarbu Koron. y umowy Jey raczyła Powagą swą zatwierdzić; Ale pragnę tu ukontentowaniu [s. 491v] Serca nie skażoną Cnotę JPa Chełmskiego na widok publicznieyszy wystawić, gdy ta Wdowa za fatygę osmieliła się czynić temuż zacnemu Męzowi ofiarę nadgrody, z pogardą odrzucił ią y przez Przyiazń dla Mnie okazywaną swą czułość Serca wynurzył; Szlachetność Duszy w nie przyięciu tey na Pismie Offiary Jemu uczynioney, iak wymagała uwielbienia Mego, tak boiąc się, abym cichym oswiadczeniem nieuskąpił go, przedsięwziąłem w obecnosci Ph Stanow powtorzyć ie, niosąc w otwartosci Serca hołd winnego Cnoty Iego uczczenia, ktorym powiększaiący szacunek y poważenie Osobie Jego pragnę okazać. Dopełniwszy to, co powinność szacunku, co ma życzliwość ku JPu Chełmskiemu nakazywała, zwracam się do dopełnienia Urzędowania Mego w podniesieniu Proiektu o Starostwach do przeczytania którego wzywam JPa Sekretarza.
NOVA ET VETERA
Numer 49.
GAZETA WARSZAWSKA
W SOBOTĘ DNIA 20. CZERWCA ROKU 1789.
Z Warszawy dnia 20. Czerwca
SESSYA SEYMOWA CXIX.
Dnia 16. Czerwca.
Za przybyciem I. K. Mości do Senatu, po Zagaieniu Sessyi przez IP. Marszałka Konfed: Koron: zabrał Głos JP. Małachowski Kanclerz W. Koron: w którym donioższy, iż Deputacya do Jnteressow Cudzoziemskich odebrała Notę od JP. Rezydenta Dworu Sasskiego podaną, o przeczytanie teyże dopraszał się.
Czytał IP. Sekretarz tę Notę , po ktorey przeczytaniu, tenże IP. Kanclerz W. Koron: przełożył Stanom potrzebę umocowania osoby iakiey z Kommissarzow Skarbowych , ażeby ta ziechawszy na mieysce to, gdzie Magazyny Rossyiskie miaią swoie Składy, uczyniła ułożenie z Zesłanym z strony Rossyiskiey względem wyprowadzenia tychże Magazynow; ile że o to iest y w Nocie przez IP. Posła Rossyiskiego podaney zaniesiona Rekwizycya.
Na takowe uczynione Wniesienie, wielorakie były zdania; iedni żądali wysłania Kommissarza Skarbowego; drudzy Delegowania z pomiędzy siebie iednego z Posłów; inni nakoniec, ażeby to zostawiono było Kommissarzom Woiewodzkim tych Woiewodztw, w ktorych Magazyny Rossyiskie znayduią się. Gdy w tey różności zdań, iednomyślna niezachodziła zgoda, nakoniec odłożona ta materya została do przyszłey Sessyi, ażeby w tey mierze Instrukcya wygotowaną była.
Zabrał Głos Xiąże Jmć Marszałek Konf Lit. w ktorym doniosł, iż są od Kommissyi Woyskowey przesłane Raporta, a zatym o czytanie onych dopraszał się. Czytał JP. Sekretarz Seymowy naprzód List Xiążęcia Jmci Potemkina, pisany do JP. Potockiego Generała Artyl: Kor: w którym donosi o przybyciu swoim do Krzemieńczuka, y że ma rozkazy swoiey Monarchini, ażeby wszystkie Magazyny Rossyiskie, z Polskiey wyprowadzone były: a zatym dla prętszego tych rozkazów uskutecznienia, uprasza o wyznaczenie Osoby z strony Polskiey, dla ułożenia się w tey mierze: oraz, że przy wyprowadzeniu tych Magazynów, y wszystkie Woyska Rossyiskie z Kraiu Polskiego wyidą.
[s. 492v]Potym czytany był Raport IP. Generała Artyl: Koron: w którym donosi, iż Niewolnicy Tureccy , są Stepami przez Kray Rossyiski poprowadzeni, miiaiąc Granice Polskie ; tudzież, że rozchodzące się pogłoski o Zarazie Powietrzney w Moldawii, są fałszywe, podług świadectwa zesłanych od samegoż IP. Generała Artyl: Kor: aż na samo mieysce do Jass, dla zapewnienia się o tey wieści.
Przystąpiono potym do Materyi Podatkowey. Czytał IP. Sekretarz Seymowy Proiekt względem podawania Jntrat prze Possessorów Krolewszczyzn; po ktorego przeczytaniu, IP. Rożnowski Gnieźnieński dopraszał się, ażeby Proiekt w tey mierze przez siebie podany, był czytany. Czytał y ten Proiekt IP. Sekretarz.
JP. Wybranowski Lubelski, dopraszał się o czytanie Proiektu przez siebie podanego, względem Starostw do Fortecy Częstochowskiey należących; który też był czytanym.
JP. Radziszewski Starodubowski, w zabranym Głosie przekładał, iż poczynione zamiany na Seymie R. 1775. Starostw na Dobra Dziedziczne Lachowicza zwane, są z krzywdą Rzeczypltey; a zatym, ażeby te zamiany do swoiey natury powróciły dopraszał się, y w tey mierze podał Proiekt do Laski.
Krol Jmć, wezwawszy Ministerium do siebie, dla nagle zaszłey słabości zdrowia swoiego, rozkazał Sessyą Seymową Solwować na Czwartek, na godzinę 10. to iest na dzień 18. Czerwca.
SESSYA SEYMOWA CXX.
Dnia 18. Czerwca.
Za przybyciem J. K. Mości do Senatu, po Zagaieniu Sessyi przez J. P. Marszałka Konf: Kor: zabrał Głos JP. Zieliński Kasztelan Biedzki, w którym przełożywszy, że w zapadłym Prawie wyznaczonego Sądu na Xcia Jmci Ponińskiego Podskarbiego W. K. są niektóre okoliczności, zawieraiące wątpliwość y oboiętność; przeto, aby przez umieszczony Dodatek, Sąd w postępowaniu miał pewność y niezawodność dla siebie, upraszał. Oddał zatym takowy Dodatek do Laski, który gdy był przeczytany, iednomyślnością przyięty został.
IP. Marszałek Konf: Kor: w zabranym Głosie oświadczył, że podług zlecenia Prześwietnych Stanów, iest ułożony Proiekt, względem wyznaczenia Osoby, któraby z Umocowanym z strony Rossyiskiey traktowała, względem przyspieszenia łatwości wywiezienia Magazynów Rossyiskich z Polskiey. Czytany był Proiekt, y za nastąpioną nominacyą od N. Pana, IP. Szwykowskiego Kasztelana Kamienieckiego do takiego dzieła uskutecznienia, ten Proiekt iednomyślnością przyięty został.
JP. Stroynowski Wołyński; w zabranym Głosie przełożywszy potrzebę, ażeby y te Dymy , które po zapadłym Prawie względem opłaty Kominowego, znacznie poprzybywały przez osadzenie Koloniów, Podatek Kominowego opłacały; tudzież, ażeby y Konsrypcya Ludności w Kraiu uczyniona była, podał w tey mierze Proiekt do Laski; który przez IP. Sekretarza przeczytany, dla zachodzących ieszcze wielu uwag, do przyszłey Sessyi odłożonym został.
Przystąpiono potym do Decyzyi Proiektu względem Lustracyi wyznaczenia do Krolewszczyzn; nad tym Proiektem, gdy wielorakie zachodziły spory, y zgodzić się niemożna, w iakowym sposobie Intraty od Possessorów Krolewszczyzn podawane być maią, uformowana została Propozycya ad Turnum: "Czyli Intraty od Possessorów Krolewszczyzn , z stałych y pewnych Dochodow, czyli zaś ze wszystkich ogulnie Dochodów podawane być maią?"
Szedł Turnus na takową Propozycyą; po którego zakończeniu, ogłoszona została litan to iest: Ze maią być podawane z stałych y pewnych Intrat, było Wotów 69. Ze maią być podawane ze wszystkich Dochodów, było Wotów 39.
Po przyięciu niektórych Punktów z tego Proiektu, Sessyą Seymową solwowano na dzień następuiący na godzinę10.
JJ. XX. Paweł Hromaczewski Paroch y Dziekan Krzemieniecki, y Łukasewicz Paroch Suski, Kapłani Ruscy Unici, przed kilką tygodniami przystawieni do tey Stolicy pod strażą Woyskową dla wyprowadzenia z nich Indygacyi względem wszczynaiących się na Wołyniu Buntów, y nieiakich przeciwko tymże Kapłanom zarzutów (ile że drugi z nich, z powodu przykładney ku swey Oyczyźnie Miłości, był donosicielem do Sądowey Iuryzdykcyi pewnego Markietana Moskiewskiego , namawiaiącego Pospolstwo do wspomnionych Buntow, który to Markietan potym złapany, y do Łucka sprowadzony, z wyroku Sądu odebrał karę) po dopełnioney przez Deputowanych od Stanów teyże Indacyi, nietylko są uwolnieni y za całe niewinnych y cnotliwych Kapłanów przez dane im osobne na Pergaminach, a przez Marszałków Seymo: y Konfeder: podpisane Zaświadczenia uznani, ale nadto w nadgrodę [s. 493] nadarzoney ztąd przykrości, Medalami Złotemi od IKMci P.N.M. z Łaskawym pozwoleniem noszenia ich publicznie na piersiach, (iakoż tak się obadwa w tym Stołecznym Mieście w czasie Processyi Bożego Ciała prezentowali) y procz tego Summą pieniężną (gdyż pierwszy z nich w moc indemuizacyi odebrał 1200. drugi zaś w nadgrodę doniesienia o wszczynaiących się Buntach 2000. Zło: Pol:) ze Skarbu Koron: wyliczoną udarowanemi zostali.
Z Poznania d. 12. Czerwca. W dzień Bożego Ciała, odprawiła się z większą nierownie nad inne lata Uroczystością y Swietnością Publiczna Processya, którą prowadził sam przytomny tu teraz Pasterz Nasz Jmć Xiądz Okęcki Biskup Poznański y Warszawski.
Z Turcyi d. 9 Maia. Na Morzu Czarnym przybyły 2. Okręty Francuskie Amunicyą woienną naładowane, dążące do Anapa, zkąd zboże maią wziąć na powrót.
Pospólstwo w Carogrodzie, y po innych mieyscach Państwa Tureckiego, obstaie za Woyną tak gorliwie, że z swoiey strony, ile możności, przykładać się chce do kontynuowania Woyny: wszakże Cesarz Turecki teraznieyszy, niechce przyiąć Ofiary uczynioney, gdyż zamyśla łożyć na to ze Skarbu Koronnego, dla pofolgowania swym poddanym.
Zmarły Cesarz Turecki, życie swe zakończył przez Apoplexyą, którey Attakom przedtym iuż podlegał; zupełnie więc fałszywe są te pogłoski, iakoby go uduszono, lub otruto.
Post Scriptum. Dnia 15. Kwietnia, Nowy Sułtan odprawił Dywan na którym uchwalono kontynuować woynę z żwawością iak naywiększą, y wszelką teraz zerwać Korrespondencyą, która ieszcze między Belgradem y Wiedniem trwała dotąd w celu pracowania (za Posrzednictwem Dworow Burbońskich ) około Negocyayi Pokoiu.
Z Hamburga d. 2. Czerwca. Z Ukrainy donoszą, że Turcy zbliżaią się ku Fortecy Oczakowskiey, tak lądem, iak y Morzem.
Z Wiednia d. 28. Maia. Dzisieysza nasza Gazeta Dworska donosi nam, że Cesarz Jmć w Laxenburgu pożądanego używa zdrowia. Wczora Arcy-Xiąże Franciszek z Małżonką swoią nawiedził Cesarza Jmści.
Cesarz Jmć, skoro stan Jego zdrowia dozwoli, zamyśla przez czas nieiaki w Budzie rezydować, aby w bliskości Armii naydował się.
Listy z Carogrodu pod dniem 17. Kwietnia donoszą, że Dywan, wszystkie do Ugody Propozycye Ministrow Burbońskich odrzucił. Nowy cesarz Selim stawa przy tym, że Krym musi zostać Niepodległym, y że wszystkie zabory od Austryakow y Rossyiczykow poczynione, muszą być oddane, kiedy ma być Mowa o Pokoiu.
Z Londynu d. 26. Maia. Król Jmć w zeszłym tygodniu spadł z Konia, ale, dzięki Bogu, bez naymnieyszego uszkodzenia. Koń powolnyn szedł krokiem wtedy, gdy się ów przypadek zdarzył. Przyczynę [s. 493v] upadku tego zwalaią na to, że Krola na koniu siedzącego sen zmorzyć musiał.
Z Listu z Kopenhagi d. 19. Maia. Brigantina Rossyiska, wysłana dla Rekognoskowania, była ściganą od niektórych Okrętow Szwedzkich. Stoi ona teraz w Porcie Christiansöe, przed którym sześć Okrętów Liniowych Szwedzkich krąży.
Z Ancona d. 19. Maia (z Gazetta Uniwersale. ) W iednym Liście z Carogrodu, datowanym dnia 15. Kwiet: donoszą, że o wyszłey Pierwszey Dywizyi Tureckiey Floty, przez Vice-Admirała Kalil kommenderowaney, pomyślne wiadomości do Stambułu dochodziły. Przeznaczona ona iest do Sinope, dla ściągnienia stamtąd dwuch ieszcze Okrętow nowo-wystawionych, y żeglowania dopiero do Warna, w celu starania się tam o Zboże dla Carogrodu, y pod dobrą Eskortą przystawienia do Stolicy Ottomańskiey, gdzie wielki iest teraz Zboża niedostatek. - Ow Sławny Kapitan Basza, w niełaskę u Nowego Cesarza Tureckiego popadł, z Urzędu W. Admirała złożony, y Seraskierem w Jsmail został nominowany, co tu maią za Prognostyk nieszczęśliwy, że wkrótce odniesie on zapłatę swoich usług ostateczną. Okoliczność ta, Ministrow innych Porty wprawiła w wielką niespokoyność. Oczekuią y oni teraz między Nadzieią chwieiąc się y boiaźnią, albo podobnego dla siebie losu, albo też promocyi wyższey. ( Ta nowina obiaśniona będzie przez pewnieyszą następuiącą).
Z Berlina d. 6. Czewca. Przez ostatnie Raporta pewne z Carogrodu przez Wenecyą doszłe, datowane dnia 22. Kwietnia, niezawodną odebraliśmy wiadomość, że Sułtan teraźnieyszy, starego Wielkiego Admirała Hassan Basze, niezupełnie od Urzędu uchylił, a tym barziey, iak chodziła wieść, ani życia go niepozbawił; ale wziął mu tylko Kommendę nad Flotą y Seraskierem w Jsmail go nominował, daiąc mu Ordynans maszerowania ku Oczakowi, w celu odzyskania tey Fortecy, którey stratę zapewne, iak się domyślaią, Sułtan iemu przypisuie. Kommenda nad Flotą iest powierzona Vice-Admirałowi Gsiritli Hussein Baszy, który doświadczonym Wodzem ma być na Morzu, y w Narodzie wielką ma posiadać miłość. Rozkazano mu także, ażeby z Flotą zaraz ku Oczakowi żeglował .
Z Listu z Wiednia d. 30. Maia. Dnia 22. 26. y 29. Cesarz Jmć znowu krwią cokolwiek chrząchał. Przy ostatniey Expektoracyi, wezwano natychmiast Spowiednika, Monarcha ieszcze w słabości zostaie. Arcy-Xiąże Franciszek z Małżonką swoią rezyduie teraz także w Laxenburgu.
Feldmarszałek Haddick podobno (według Listów wczora odebranych) wyciągnie naprzeciwko Turkom, ponieważ oni także lokować się chcą w Bannacie.
Numer 49
SUPLEMENT
DO GAZETY WARSZAWSKIEY
W SOBOTĘ DNIA 20. CZERWCA ROKU 1789.
Z Warszawy d. 20. Czerw: Generalstwo-Jnspektorstwo Piechoty Woyska Koronnego, po dobrowolnym złożeniu Xiążęcia Jmci Franciszka Sułkowskiego , JP. Jozefowi Podhorodeńskiemu, czternasto-letniemu w Reymencie Konnym Buławy Pol: Kor: Pułkownikowi, a więcey niż trzydziesto-letniemu Zołnierzowi, iest konferowane.
W Niedzielę między Oktawą Bożego Ciała, odprawiła się tu z Kościoła Parafialnego S. Krzyża JJ. XX. Missyonarzów Uroczysta Processya, z licznego zebrana Zgromadzenia Ludu, którą prowadził po odśpiewaney Mszy Wielkiey JX. Nuncyusz S. Stolicy Apostolskiey przez Przedmieście Krakowskie, w Assystencyi JP. Małachowskiego Marszałka Seymu y Konfed: Kor: y Xiążęcia Jmci Sapiehy Marszałka Konf: Lit: którzy nad Nayświętszym Sakramentem Baldachim nieśli, z przybranemi do tego przykładney pobożności dzieła JJ. PP. Rzewuskim Pisarzem, Krasińskim Oboźnym, Czackim Podczaszym Koronnemi, y Sułtanem Chorążym W. X. Lit: Posłami na Seym teraźnieyszy. Paradę czynił Reyment Gwardyi Pieszey Litewskiey.
Reszta Konstytucyi nowey pod Tytułem: Sposob wynalezienia Ofiary z Dobr Ziemskich y Dychownych w Koronie y w Wielkim Xięstwie Litewskim.
6ta . Z Fabryk wszelkich Lasowych, Kopalni, y innych, z Handlów y Rękodzieł w Dobrach Ziemiańskich y Duchownych, Kommissarze do wycignienia Intraty wdawać się niebędą, chyba z tey Pańszczyzny, co na nie obrocona bywa, która raz rachować się będzie, y ta Pańszczyzna, podług zwyczaiu Woiewodztw, Ziem, y Powiatów, ma być oceniona, a z niey grosz ofiarowany na rzecz Skarbu Publicznego oznaczony, Propinacya zaś do Intraty rachowana być powinna.
A że Przezacne Duchowieństwo, Dziesięciny y Meszne w zbożu lub pieniądzach, z Folwarków, z Dobr dziedzicznych y Duchownych odbierane, do Intrat podawać obowiązane będzie, więc każdemu Dziedzicowi, lub Possessorowi, Dziesięcinę y Meszne w zbożu lub pieniądzach z Folwarków, tam gdzie iest wydawana z Intrat do wyciągnenia Ofiary podać mianych, Kommissya potrąci.
[s. 494v]7mo . Podczas tey Zgromadzoney Kommissyi, ieden z Kommissarzow trzymać będzie Protokuł, pod tytułem: Ofiara na Woysko z Dobr Ziemskich, tak Swieckich iako y Duchownych Powiatu N. w którym Protokule Wsi każdey, lub Folwarku, Summaryusz Intraty krotko zebraney, zapisany być powinien; a ten Protokuł, po zakończeniu generalnym y podpisaniu Kommissarzy, ieden do Grodu własnego, drugi do Kommissyi Skarbowey odesłać należy, same zaś Inwentarze y Regestra, Obywatelowi nazad zwrócone, y do konserwacyi onemuż zalecone, w Sprawach Obywatelskich u iakiegokolwiek bydź Sądu, za żaden dowód lub Dokument brane być nie maią.
Co przynależy Dobr dawniey do Ordynacyi Ostrogskiey należących, Kommissye Powiatowe Intratę z nich całkowitą, podług wyżej opisanego sposobu, bez wytrącenia dziesiątego grosza na Skarb y tey Opłaty, ( ktorą teraz czynią ostanowią, w Protokuł zapiszą. Ponieważ zaś Kommissya Dubieńska Roku Tysiącznego Siedemsetnego Siedemdziesiątego Piątego, dla nieiasney Reguły nierównie do każdego Intraty z tych Dobr Summę Trzykroć Sto Tysięcy Złł: Pol: applikowała, przeto Kommissya Skarbu Kor: co do tych Dobr zebrawszy całkowitą Intratę z Protokułów Kommissyi Powiatowych, część iaka należeć będzie na opłatę rzeczoney Summy Trzykroć Sto Tysięcy Złł: Pol: uproporcyonuie, y do każdych w szczegulności Dobr przyłączy, a dopiero z resztuiącey Intraty, Grosz dziesiąty na opłatę do Skarbu Koronnego zapisze.
8vo . Szlachta żadnych Poddanych niemaiąca, y nie więcey nad Korcy Dziesięć, rachuiąc Korzec po Garcy Trzydzieści dwa, wszystkiego ogułem Zboża na Częściach Dziedzicznych wysiewaiąca, oprócz Podymnego, Podatkom ninieyszym podpadać niema. Propinacye zaś y przychody Pieniężne, lub Osepy pod tę Excepcyą podchodzić niemaią. A że Podatku pewność nie do Osób, lecz do Gruntu przywiązuie się, przeto Właściciele Dziedzin, gdy rezygnuią Części swoie, wyrazić w Donacyi powinni Podatku Rzpltey ilość, aby tym sposobem przy Zmianie Dziedziców nie nikła wiadomość Ofiary na Woysko, co się zastrzega pod nieważnością Donacyi. Gdyby zaś kiedy skupuiący cząstki małe Dziedzin, onez powiększył, takowego Kommissya Woiewodzka uwiadomiona od Kancellaryi o zaszłey Tranzakcyi pociągnąć w czasie będzie mocna, aby ad normam ninieyszego Prawa, Inwentarz Intraty spisał, y teyże Kommissyi podał, ktora Kommissyą Skarbową ostrzeże o takowym przybytku Intraty y Dochodu publicznego. ( Reszta potym ).
Z Paryża d. 29. Maia. Deputowani od Mieyskiego Stanu, czyli Jzba Pospolita, odprawuie teraz swoie Sessye publicznie przy Arbitrach, których wielka liczba zawsze na tych Sessyach nayduie się. Dnia 27. Graf de Mirabeau uczynił Propozycyą; Ponieważ Szlachta wszelkie Proiekta do ugody odrzuca, ażeby Deputowanych posłano do Duchowieństwa, zapraszaiąc Stan Duchowny do ziednoczenia się z Izbą Pospolitą ku przywróceniu iedności między trzema Stanami. Propozycya ta była przyiętą. Deputowano więc 36. Kommissarzow. Jeden z nich miał Mowę następuiącą: "Deputowani Jzby Pospolitey Francyi, zapraszaią Jhhmość Deputowanych Stanu Duchownego imieniem Boga, Pokoiu, y Jnteresu Narodowego , do złączenia się z niemi na Powszechnym Zgromadzeniu Nacyi, dla uskutecznienia Zgody y iedności " Stan Duchowny prosił o Obiaśnienie tych wyrazow. Jzba Pospolita Francyi, y Powszechne Zgromadzenie Nacyi? obiecuiąc, że będzie deliberował nad wspomnionym zaproszeniem. Gdy to agitowało się, Trzy Stany odebrały List od Króla, który do Jedności ich zachęcał. List Królewski do Jzby Pospolitey, w tych wyrazach był ułożony: "Mam wiadomość, że trudności względem Weryfikacyi Plenipotencyi Stanow Powszechnych, [s. 495] ieszcze nie są ułożone, chociaż Kommissarze od trzech Stanow nominowani, sposobem wszelkim o ich załatwienie starali się. Nie bez troskliwości patrzę na to, iż Zgromadzenie Narodowe zostaie w bezczynności; przed tą bezczynnością, gdybysię miała Kontynuować, zniknęłaby nadzieia, którą utrzymywałem za uszczęślwieniem Poddanych moich. Przy tych okolicznościach życzę, ażeby wspomnieni Kommissarze, iutro znowu zaczeli swoie Konferencye. Móy Strażnik Pieczęci, y niektórzy Kommissarze przytomni będą na tych Konferencyach, y przełożą się ku dopięciu Jedności pożądaney." Duchowieństwo y Jzba Pospolita , staraią się uczynić zadość ządaniu Króla, Szlachta iednak zdaie się być postanowioną sprzeciwić się Złączeniu Stanow, a mianowicie Poiedynczemu Wotowaniu.
Roboty około Portu w Cherbourg z naywiększym pospiechem kontynuuią, na co Rząd co miesiąc wyznaczył 500,000. Liwrow.
Z Włoch d. 19. Maia : Papież dnia 14. Maia do Rzymu powrocił z Podróży swoiey do Pontynskich Błot odprawioney, y wybiera się wkrótce poiechać do Sublaku . Cale nie ma być kontent Oyciec S. z Robot około owych Pontyńskich Błot podiętych, y chce nawet kazać ie zaprzestać.
Z Bannatu d. 21. Maia. Wielka Armia pod Felt Marszałkiem de Haddyck ściąga się przy Oppowa do obozu, y ztamtąd przez Mehadya y Karansebes wtargnie do Wołoszczyzny, złączywszy się pierwiey z Korpusem Hohenlohe. W tedy, iak rozumieią, pomaszeruie ona ku Widdin. Felt Marszałek Haddick d. 13. tego miesiąca był w Semlinie , gdzie 60. Wiader Wina Garnizonowi dać kazał. Po tym wrócił się do Peterwardynu.
Post Scriptum. Felt-Marszałek Graf de Haddick , dnia 20. tego miesiąca, znowu powrócił do Semlina . Generał Artyleryi Xiąże de Ligne obeymuie Kommendę Korpusu Woyska w Syrmyi.
Z Wiednia d. 27. Maia. W Selimie dnia 16. Tego Miesiąca zgorzało w nocy 17. Domow z wielą stayniami. Są nieiakie ślady, że ogień umyślnie podłożono. Zamieszanie między ludźmi było barzo wielkie, ponieważ rozumiano że Turcy wpadaią.
Z Sztokolmu d. 26. Maia. Król Jmć y Xiąże Sudermanii, ieszcze tu bawią u nas, y dzień wyiazdu ich, zdaie się być dotąd niedeterminowanym. Wiadomość, że Flota Rossyiska Stanowisko wzięła przy Hangöudd przylądku Finlandyi, sprwuie tu tym większą niespokoyność, iż Flota nasza ieszcze nie iest w stanie ruszenia na Morze.
[s. 495v]Doniesienie z Warszawy Dnia 20. Czerw: R. 1789.
Kommissya Rzeczypospolitey Skabu Koronngo. Ponieważ Prawo Seymu teraznieyszego y na mocy tey ustawy wydany Uniwersał na dniu dwudziestym trzecim Miesiąca Grudnia Roku przeszłego, Kancellarye do przesyłania Kommissyi swoiey Regestrow Offiar co Miesiąc obowiązały. Jednak znayduią się takowe Kancellarye, które nie posłuszne tym Urządzeniom, żadney wiadomości niedaią o wielości lub nie złożeniu składki po Grodach. Przeto zaleca Ichmć Panom Superintendentom per Provincias, aby takowe Kancellarye do Sądu swego zapozwały: Kancellarya zaś Kommissyi przesłać ma Regestr uchybiaiących Kancellaryi, wzmiankowanym opisom; dla wiadomości zaś powszechney, tę rezolucyą w Gazetach wydrukowaną mieć chce.
JW. Wybranowski Lub. po przeczytanym Prawie ustanowionym Podatkowanie przez Kawalerow Maltańskich d. 16. Junii 1789.
Podeterminowaney rezolucyi y ustanowionym Prawie, iak się tylko PPm Stanom podobało, o Zakonie Maltańskim, pozwolcie Pe Stany insynuowac Zakon Paulinski Rezydencyi Częstochowskiey, prożno, daremnie, nieużytecznie dwa Starostwa Kłobuckie y Brzeznickie posiadaiący. W nieszczęsliwych, a przeto nierządnych Czasach dobrze się wydawał Rząd Generała Mnicha w Fortecy Częstochowskiey, gdy teraz Naywyższey Opatrznosci zamiarem ocucona ze Snu Rzplta rządnieyszą y zpodległosci obcych Potencyi wydobytą bydz się spodziewa, tym chętniey z Rządu y Opieki Swiątobliwey wyzutą miec chce Fortecę Częstochowską. Posiadaiących zas Intraty nieużytecznie widząc Synow, onym się modlic, sama się rządzic usiłuie. Ambarass Fortecy Kommissyi Woyskowey; Ambarass Intrat Kommissyi Skarbowey zleciwszy. Ztych powodow pod dniem 3. Marca podawszy Proiekt do Laski, po tak długiey nad nim deliberacyi, upraszam JW. Marszałka o dzwignienie, ożywienie y przeczytanie onego.
Z WARSZAWY DNIA 17. CZERWCA 1789. ROKU.
Z innych ieszcze Miast nadesłane są wiadomości, z iaką Uroczystością obchodzony był Dzień Jmienin Nayiaśnieyszego Naszego Pana.
W Wilnie, po Stokrotnym rano z harmat uderzeniu, o godzinie 10. zaprzybyciem Państwa tam przytomnego, oraz Prześwietney Kapituły z całym Duchowieństwem, tudzież Senatu Akademickiego w zwyczayney paradzie, nadto Sztabs Officerow z Reymentami, Magistratu ze wszystkiemi cechami do Kościoła Akademickiego, JX Zienkowicz Ex Sekretarz Litewski, Prałat Dziekan Katedralny Wileński, Kawaler Orderu Białego Orła w assystencyi całego Duchowieństwa miał Mszą wielką, pod czas którey JX. Rossakowski Prałat Koad. Kustosz Katedralny Wileński wyborne i pięknie do teraznieyszych w Narodzie naszym okoliczności stosowane miał Kazanie, po którym intonowane był TEDEUM Laudamus przy potroynym Salve przez Infanteryą i stokrotnym uderzeniu z harmat przez Artyleryą tuteyszą.
W Radomyślu, za rozporządzeniem JX. Metropolity , CR. rano stokrotnym z Armat biciem ogłoszony był ten Dzień, Monarszemu Imieniowi poswięcony, a następnie odgłosem Muzyki. Po odprawionych licznych Mszach, Obywatele zebrani udali się do Cerkwi na Mszą Wielką przez JX. Metropolitę spiewaną, po którey JX. Ochocki Opat Owracki , stosowne do Uroczystości z Pochwałą i zbudowaniem Słuchaczow miał Kazanie; po Nim, Sam JX. Metropolita intonował TEDEUM Laudamus , w ciągu którego, nieprzerwanie z harmat dawano Ognia. Udali się potym Goście do Zamkowych Pokoiow, gdzie swoie dla Panuiącego Chęci przed Gospodarzem oświadczywszy, zaproszeni byli do Stołow na przyięcie tychże przygotowanych, w których spełniano Zdrowie tak Nayiaśnieyszego Pana, iakoteż Xcia Jmci Prymasa y Familii, przy ciągłym z harmat odgłosie. Po obiedzie nastąpiły rozrywki, przystosowane do Czasu, y zabawienia zgromadzonych Gości, które ciągneły się aż do Faierwerku, przy Jlluminacyi Dziedzinca, Bramy, Cyfry Królewskiey na Kolosie, y rozmaitych Piramid. Potym nastąpiła Kolacya, z ponowionemi (po tey skończoney) rozrywkami, aż do późney nocy. Następuiący zaś Dzień, w podobnych zabawach przepędzony, zakończył Uroczystość prawdziwey Gospodarza y zebranego Obywatelstwa życzliwości, hołd dla Tronu dowodzącą.
W Kamieńcu Podolskim. Ratusz w Wigilią był lampami przyozdobiony. W sam dzień, Parada Kommenderowana staneła do Ognia z seścią harmatami, y Regiment JP. Hetmana Poln: Kor: z Chorągwiami. Woiewodztwo na czele miało JP. Raciborowskiego Chorąż: Czerwonogrodzkiego , Orderu S. Stanisława Kawalera; który (po wysłuchaney Mszy S. w Katedrze, pospiewaniu TEDEUM Laudamus ) przez JX. Biskupa Suffragana tuteyszego, w przytomności Kapituły, przy Ogniu z harmat od Kommenderowanego Regimentu z ręczney Strzelby danym:) zaprosił wszystkich Dystyngwowanych z Woiewództwa y Regimentów y u kilku Stołow traktował, gdzie przy strzelaniu z ręczney strzelby spełniano zdrowie Nayiaśnieyszego Pana. W Wieczor dawał Kolacyą JP. Hanicki Pułkownik, zaprosiwszy wszystkich do siebie tak z Woiewództwa iako y Garnizonu Sztabs Officierow y Officierow, gdzie w późną noc przy Muzyce liczna bawiła się Kompania.
W Ostrogu. Wieczorem w Wigilią Swięta na Faciacie Kościoła JJXX. Bazylianow, była rzęsistym swiatłem oswiecona Cyfra Nayiaśń: Pana, przy Muzyce z spiewaniem, y przy strzelaniu z Możdzierzy Klasztornych. W sam dzień Swięta, Studenci Szkoł tamecznych po odprawioney S. Spowiedzi, y Kommunii y po Wotywie przez Rektora Collegii Spiwaney, w Kościele Bazyliańskim z XX. Rektorem, Prefektem y Profesórami przenieśli się do Kościoła [s. 497v] Farnego, gdzie po zakończoney Mszy S. przez JX. Umińskiego Kanonika Katedralnego Łuckiego Proboszcza Ostrog : spiewaney wspolnie z JJ. XX. Karnemi, iako też z II. XX . Franciszkanami, Karmelitami, Kapucynami , spiewali TEDEUM Laudamus , intonowane przez JX. Kanon: Celebruiącego przy dawaniu Ognia z harmat y ręczney strzelby przez Regiment Buławy W.K. pieszey, tam znayduiący się. Dawał potym Obiad tenże JX. Kanonik dla Obywatelow, Officerow, y Duchowieństwa, pod czas którego spełniane było zdrowie Nayiaśń: Pana. Po obiedzie, wszyscy udali się do Collegium IIXX. Bazylianow , gdzie w Kościele przy wyniesionym Tronie y Portrecie Nayiaśń: Pana miał Mowę JX. Profesor Wymowy. Z Kościoła wszyscy Goście zaproszeni do Collegium, w Apartamencie Królewskim (gdzie Król Jmć pod czas podróży swey Roku 1781. d. 27. Listop. Przyiąć raczył od Szkół Ostrogskich powitanie) przyimowani byli. Zakończony Uroczystości Akt powtórnym w poźny wieczor Oswieceniem na facyacie Kościelney Cyfry y strzelaniem gęstym z możdzierzow Bazyliańskich.
W Owruczu , w Wigilią tego Festynu wieczorem, kilkunastu studentow pod dozorem JJXX. Bazylianow będących przybranych w iednakowe mundury, przed Kościołem z ręczney strzelby razem pokilkakrotnie wydali Ognia; po czym na Ganku Kościelnym była grana Litania . Nazaiutrz w przytomności Zgromadzonych Oboiey płci Obywatelow, Summę spiewał JX. Wesołowski Prefekt Szkoł, pod czas którey JX. Sadowski Profesor Fizyki z ukontentowaniem słuchaczow stosowna do tego Festu miał Kazanie. Intonowane było TEDEUM Laudamus , przy rzęsistym przez pomienionych Studentów z ręczney strzelby ognia dawaniu. JP. Niemirycz Podkomorzy Owrucki Orderu S. Stanisława Kawaler, wraz z Małżonką swoią przytomny, iako Gospodarz Powiatu, wszystkich Obywatelow zaprosił do siebie na wspaniały Obiad, gdzie spełniane było Zdrowie Nayiaśń: Pana. Po południu zaproszeni byli Ciż Goście do Kościoła, gdzie przyozdobnie przybranym pod Baldachimem Portrecie Nayiaśń: Pana, Mowę miał JP. Grzegorz Woyna : po którey, Ciż Obywatele y Przeswietna Palestra, od JP. Podkomorzego na Kolacyą byli zaproszeni.
W Zytomierzu , w Kościele Katedralnym spiewana była Wotywa przez JX. Nałuckiego Officyała Kiiowskiego , po którey nastąpiło TEDEUM Laudamus przy rzęsistym, tak z harmat, iako y z ręczney strzelby przez Garnizon tuteyszy strzelaniu, y przy licznym Obywatelow Woiewództwa Kiiowskiego zieździe. Poczym dawał wielki Obiad JP. Hanski Chorąży y Podwoiewodzy Kiiowski , pod czas którego przy Rzęsistym Ogniu tak z harmat iak y z ręczney strzelby, Zdrowie Nayiaśń. Pana (zaczęte przez JP. Stempkowskiego Woiewodę Kiiowskiego ) spełniane było. Wieczorem Miasto Illuminowano, mianowicie w posrzód Rynku Brama tryumfalna - Illuminowana, z Portretem Nayiaśń: Pana.
W Kaliszu , po licznym rano (z rozkazu Miasta:) z zdział uderzeniu, spiewał Wotywę JX. Pro-Rektor, w przytomności JP. Kasztelana Kaliskiego z licznym Obywateltwem, tudzież Magistratu ze wszystkiemi Cechami. Pod czas Mszy Młodź szkolna z Chorągwiami y laskami assystuiąca, Kommunią S . przyimowała. Po skończonym, przy biciu z Dział, TEDEUM Laudamus , miał Mowę JP. Gulczyński Profesor, o miłości Oyczyzny, zachęcaiąc do Niey młodź szkolną, przykładem łaskawie Nam Panuiącego Monarchy.
W Piotrkowie , dano ognia rano z moździerzy. Wotywę Solenną Celebrował JX. G rochowalski Proboszcz y Officyał tuteyszy, y intonował TEDEUM Laudamus , z Zgromadzeniem Swieckiego y Zakonnego Duchowieństwa, tudzież Magistratu całego, przy strzelaniu, tak przez Garnizon tuteyszy, iako zmoździerzy. Obiad dawał tenże JX. Proboszcz y Officyał tuteyszy, gdzie spełniano zdrowie Nayiaśń: Pana, przy dawaniu ognia.
W Kaniowie , Szkoły tameczne, pod dozorem II.XX. Bazylianow będące, Dzień ten, y pamiątkę szczęśliwey bytności w Kaniowie Nayiaśń: Pana, Uroczyście obchodziły. I. X. Opat tameczny, iako Rządca Szkoł, spiewał Wotywę Pontificaliter , a po Kazaniu, mianym przez Nauczyciela wymowy, TEDEUM Laudamus przy stokrotnym odgłosie z dział intonował. Po południu, młodź szkolna, czyniła z nauk popis za poprzedziącą przez I. X. Prefekta stosowną do okoliczności Mowę w przytomności wielu sproszonych Obywatelow.
W Kościana. W czasie Sądów Kadencyi Ziemskiey, gdy się zeszli II. PP. Senatorowie, Urzędnicy, y Obywatele Woiewództwa Poznańskiego , wraz z Sędziami y Palestrą, do Kościoła Parochialnego, po wysłuchaney wielkiey Mszy. I. X. de Mattby Biskup Thanazieńsk i, Kanonik Gnieznienski y Poznański TEDEUM Laudamus intonował, w przytomności I. X. Rokossowskiego Officyała Poznańskiego przy dawaniu ognia. Po skończeniu czego, Wszystkich potym przytomnych zaprosił na Obiad JP. Bogusław z Łagowca Sczaniecki Sub-delegat y Sędzia Ziemski Poznański , gdzie spełniali wszyscy Zdrowie Nayiaśń. Pana przy rzęsistym dawaniu ognia.