Spis treści
ROCZNIKI NAUKOWE AWF W POZNANIU
Zeszyt 53 – 2004
MACIEJ TOMCZAK[ 1]
Spis treści
(The level of selected motor abilities and the effectiveness of action in fencing)
Polski Związek Szermierczy, Koniński Klub Szermierczy
Słowa kluczowe: szermierka, zdolności motoryczne, efektywność działania.
Key words: fencing, motor abilities, effectiveness of action.
Niniejsza praca dotyczy motorycznych uwarunkowań efektywności działania w szermierce. Podjęte badania miały za zadanie ukazanie związków zachodzących między sprawnością motoryczną szermierzy w różnych kategoriach wiekowych a efektywnością ich działania sportowego. Konkretnym celem badań była próba odpowiedzi na pytanie – Jakie znaczenie dla osiągania sukcesów w szermierce w różnych etapach treningowych ma poziom podstawowych zdolności motorycznych zawodnika?
The article relates to motor conditions of effectiveness of action in fencing. The aim of the undertaken study was to examine the relations between the motor efficiency of fencers in various age categories and the effectiveness of their sports action. The specific aim of the study was an attempt to answer the question – what is the significance of the level of basic motor abilities of an athlete for success in fencing at various training stages?
Szermierka uważana jest za dyscyplinę wymagającą od uprawiających ją zawodników dużej wszechstronności, zarówno pod względem aktywności motorycznej, jak i taktyki sportowej. U źródeł tego poglądu leży fakt, iż w dyscyplinie tej występuje rzadkie w porównaniu z innymi dziedzinami sportu połączenie elementów sprawności ruchowej, psychoruchowej oraz psychicznej. Owa złożoność znajduje swoje odbicie m.in. w wielkości czasu potrzebnego do uzyskania przez szermierza poziomu mistrzowskiego, a także w trudnościach jednoznacznego określenia uwarunkowań efektywności działania sportowego w tej dyscyplinie.
Mimo iż sport wyczynowy doczekał się już wielu obszernych opracowań dotyczących uwarunkowań sukcesów sportowych, to temat ten wydaje się być w dalszym ciągu bardzo interesujący, chociażby ze względu na różnorodność punktów widzenia poszczególnych badaczy. U podstaw prowadzonych badań leży m.in. pogląd mówiący o tym, iż relacje między poziomem sprawności motorycznej a wynikami przedstawiają się różnie w zależności od etapu treningowego, w jakim znajduje się zawodnik [Ulatowski 1979, Ważny 1981].
Dlatego też podjęte przez nas badania mają pomóc wskazać związki zachodzące między sprawnością motoryczną szermierzy w różnych kategoriach wiekowych a efektywnością ich działania sportowego.
Celem podjętych badań była próba odpowiedzi na pytanie: Jakie znaczenie dla osiągania sukcesów w szermierce w różnych okresach treningowych ma poziom podstawowych zdolności motorycznych zawodnika? Próbowano to ocenić poprzezokreślenie różnic w poziomie wybranych zdolności motorycznych szermierzy o wysokiej oraz niskiej efektywności działania, w różnych kategoriach wiekowych. Dlatego też każda z badanych grup zawodników należących do danej kategorii wiekowej została podzielona na trzy podgrupy: o wysokiej, średniej oraz niskiej efektywności działania w szermierce [Gracz 1998].
Natomiast w związku z wymogami stawianymi przez walkę szermierczą – praca nóg, przemieszczanie całego ciała szermierza oraz praca kończyny górnej, w której trzyma on broń – określono poziom zdolności motorycznych, potencjalnie sprzyjających sprostaniu tym wymogom. Wspomniane zdolności to: szybkość biegowa szermierzy, siła eksplozywna kończyn dolnych, zwinność, a także szybkość kończyny górnej dominującej.
W podejmowanych badaniach przyjęto następujące zmienne:
A. Zmienne niezależne – właściwości motoryczne szermierzy:
Szybkość – Rozumiana jako poziom możliwości przemieszczania w przestrzeni całego ciała szermierza lub określonych jego części, w możliwie najkrótszym odcinku czasu. Rozpatrując zdolności szybkościowe, mamy na uwadze trzy składowe: czas reakcji, czas ruchu prostego oraz częstotliwość ruchów cyklicznych [Osiński 2000].
Siła eksplozywna kończyn dolnych – Wyrażana poziomem skoczności, która z kolei definiowana jest jako wieloczynnikowa funkcja dwóch cech podstawowych: szybkości i siły oraz budowy i proporcji ciała. Skoczność wyraża moc pracy mięśniowej i określa zdolność przemieszczania ciała w przestrzeni poprzez fazę lotu.
Zwinność – Jedna z szeregu specyficznych składowych koordynacji ruchowej, wyrażająca się w zdolności precyzyjnego i szybkiego władania ciałem [Sozański 1999], a więc umożliwiająca m.in. szybkie i skuteczne przemieszczanie się np. podczas walki szermierczej.
B. Zmienna zależna – efektywność działania sportowego w szermierce:
Wysoka – Poziom wysokiej efektywności działania (grupa WED) będzie odnosił się do szermierzy uzyskujących w swoich kategoriach wiekowych bardzo dobre wyniki (na poziomie oczekiwań lub powyżej nich) oraz do tych, którzy osiągają systematyczny wzrost poziomu sportowego, a także wykazują łatwość uczenia się ćwiczeń nowych i trudnych.
Średnia – Poziom średniej efektywności działania (grupa SED) odnosi się do zawodników osiągających rezultaty dobre i przeciętne oraz wykazujących zmienny poziom wyników – często lepiej wypadają oni na treningach, a rozczarowują podczas zawodów. Charakteryzują się mniejszymi postępami (wzrostami poziomu sportowego) w stosunku do grupy WED. Także opanowanie ćwiczeń nowych i trudnych zabiera im więcej czasu niż szermierzom z grupy WED.
Niska – Poziom niskiej efektywności działania (grupa NED) odnosi się do szermierzy osiągających niższe rezultaty niż zawodnicy z powyższych dwóch grup. Znacznie rzadziej spełniają oni pokładane w nich oczekiwania, uzyskują rezultaty poniżej zaplanowanej normy. Wraz z upływem czasu bardzo rzadko powtarzają osiągnięty już wynik sportowy. Opanowanie ćwiczeń nowych i trudnych wymaga od nich dłuższego czasu w stosunku do osób należących do grupy reprezentującej średni poziom efektywności działania (grupa SED) [Gracz 1998].
W oparciu o treść rozpatrywanego problemu postawiono następujące pytania badawcze:
Czy występuje istotna różnica między poziomem badanych zdolności motorycznych szermierzy w grupach o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w kategorii młodzików, juniorów i seniorów?
Czy wysoki poziom którejś z określanych przez nas zdolności motorycznych, na tle grupy badanej, wydaje się być najbardziej pożądany w konkretnej kategorii wiekowej i dlaczego?
Czy wysoki poziom sprawności motorycznej ogólnej (na tle grupy rywalizującej) – m.in. wszystkich badanych komponentów (szybkość biegowa + zwinność, siła eksplozywna kończyn dolnych, szybkość kończyny górnej dominującej) – sprzyja wysokiej efektywności działania w każdej kategorii wiekowej w szermierce?
Grupa badawcza składała się z 35 młodzików (14–15 lat), 30 juniorów (16–20 lat) oraz 30[ 2] seniorów (powyżej 21 lat). Szermierze objęci badaniami to zawodnicy i zawodniczki władający szablą, szpadą oraz floretem. Badania przeprowadzone zostały w specjalistycznej sali do szermierki. Warunki badawcze były bardzo zbliżone.
Do pomiaru poziomu wybranych zdolności motorycznych zastosowano trzy próby z Europejskiego Testu Sprawności Fizycznej (Eurofit) [Kozar, Fujlanty 1997], takie jak:
Bieg wahadłowy 10 x 5 metrów – próba służy do określania poziomu szybkości biegowej oraz zwinności. Badany, po komendzie „start”, biegnie jak najszybciej do drugiej linii, oddalonej o 5 m, a następnie po przekroczeniu jej obydwiema stopami wraca. Wynikiem próby jest czas przebiegnięcia łącznie 10 prostych.
Skok w dal z miejsca – próba służy do określania siły eksplozywnej kończyn dolnych. Badany staje przed linią w lekkim rozkroku, ze stopami ustawionymi równolegle. Z energicznym zamachem ramion odbija się, wykonując skok możliwie jak najdalej. Wynikiem próby jest odległość mierzona od linii początkowej do miejsca zetknięcia tylnego brzegu pięty z podłożem.
Szybkość ruchów kończyny górnej – pomiar szybkości ruchów kończyny górnej. Badany znajduje się przed płaską powierzchnią (np. stół, skrzynia), na której przymocowane są dwa gumowe krążki o średnicy 20 cm. Środki krążków natomiast powinny być oddalone od siebie o 80 cm. Pośrodku (między krążkami) umieszczona jest prostokątna płytka o wymiarach 10 x 20 cm, na której badany kładzie dłoń mniej sprawną. Dłoń sprawniejszą (w naszym przypadku tę, w której trzyma broń) należy ułożyć skrzyżnie na przeciwległym krążku. Próbę rozpoczynamy na komendę „start”, a jej wynikiem jest czas dotknięcia każdego z krążków 25 razy (łącznie 50 ruchów).
Podgrupy o wysokiej i niskiej efektywności działania w każdej kategorii wiekowej zostały porównane pod względem poziomu badanych zdolności motorycznych testem t-Studenta dla grup niezależnych [Puchalski 1978].
Uzyskane wyniki poddano analizie, uwzględniając następujące reguły badawcze:
Każdą z grup należących do danej kategorii wiekowej, tj. młodzików, juniorów i seniorów, podzielono wg kryteriów opisanych w podrozdziale 2 na podgrupy o wysokiej, średniej i niskiej efektywności działania w szermierce.
W obrębie danej kategorii wiekowej porównywano (testem t-Studenta) pod względem badanych właściwości grupy o wysokiej oraz niskiej efektywności działania.
W oparciu o analizę statystyczną próbowano określić znaczenie poziomu badanych komponentów dla osiągania wysokiej efektywności działania w szermierce, w danej kategorii wiekowej.
Zwracając uwagę w kierunku wyeksponowania związków pomiędzy zdolnościami motorycznymi a efektywnością działania w szermierce w konkretnych kategoriach wiekowych, połączono zarówno płeć męską jak i żeńską. Liczba zawodników jednakowej płci w porównywanych grupach (WED – NED) była taka sama.
W zamieszczonych w niniejszym opracowaniu rycinach przedstawiono wartości średnich arytmetycznych badanych właściwości dla grup o wysokiej (WED), średniej (SED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w kategorii: młodzika, juniora oraz seniora. Pod każdą z rycin znajduje się opis zamieszczonych w niej wyników oraz ich interpretacja.
Ponadto wyniki badań zostały także przedstawione w tabelach, które oprócz średniej arytmetycznej badanej właściwości dla każdej podgrupy (WED, SED, NED), w każdej kategorii wiekowej, zawierają także wartość testu t-Studenta obrazującą istotność różnicy między średnimi arytmetycznymi badanych komponentów w grupach o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED).
Rycina 1 oraz tabela 1 przedstawiają wyniki badań szybkości biegowej oraz zwinności szermierzy, określone na podstawie czasu biegu wahadłowego.
Ryc. 1. Szybkość biegowa oraz zwinność a poziom sportowy i kategoria wiekowa badanych szermierzy
Fig. 1. Running speed and agility and the sports level and age category of the studied fencers
Źródło: badania własne
Source:own study
Jak widać na rycinie 1, najkrótszy czas w biegu wahadłowym (najlepszy wynik) w kategorii młodzika uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED) – średni czas grupy 18,8 s. Najdłuższy czas z kolei uzyskała grupa o niskiej efektywności działania (NED) – 19,9 s. Szermierze o średniej efektywności działania (SED) uzyskali średni czas – 19,6 s. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było istotne na poziomie istotności p=0,05 i wyniosło t= –2,54. Dlatego też można przypuszczać, iż wysokiej efektywności działania w szermierce w kategorii młodzika sprzyja wysoki poziom szybkości biegowej wraz ze zwinnością.
W kategorii juniora natomiast najkrótszy czas biegu – 18,2 s – uzyskała grupa o średniej efektywności działania (SED). Najdłuższy czas uzyskała grupa o niskiej efektywności działania (NED) – 19,0 s. Szermierze o wysokiej efektywności działania (WED) uzyskali średni czas 18,4 s. Grupy o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce nie były istotnie zróżnicowane na poziomie istotności p=0,05; t= –1,10. Można domniemywać, iż wysoki, na tle grupy juniorów (rywalizującej), poziom szybkości biegowej oraz zwinności nie wydaje się być konieczny dla osiągania wysokiej efektywności działania w szermierce w tej kategorii wiekowej.
Najkrótszy czas w biegu wahadłowym (najlepszy wynik) w kategorii seniora uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED) – średni czas grupy to 17,0 s. Grupa o niskiej efektywności działania (NED) z kolei uzyskała czas – 17,7 s. Nieco lepszy czas uzyskali szermierze o średniej efektywności działania (SED) – 17,6 s. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było nieistotne na poziomie istotności p=0,05 i wyniosło t= –1,75. W oparciu o uzyskane wyniki można przypuszczać, iż wysoki, na tle grupy seniorów (rywalizującej), poziom szybkości biegowej oraz zwinności nie wydaje się być konieczny dla osiągania wysokiej efektywności działania w szermierce w tej kategorii wiekowej.
Rycina 2 oraz tabela 2 przedstawiają wyniki badań siły eksplozywnej kończyn dolnych, określone na podstawie długości skoku w dal z miejsca w kategoriach: młodzika, juniora oraz seniora.
Największą odległość skoku w dal z miejsca w kategorii młodzika – 213 cm – uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED). Grupa o niskiej efektywności działania (NED) z kolei uzyskała średni wynik – 191 cm. Niewiele słabszy wynik uzyskali szermierze o średniej efektywności działania (SED) – 190 cm. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było istotne na poziomie istotności p=0,01 i wyniosło t= 2,99. W oparciu o uzyskane wyniki można przypuszczać, iż wysokiej efektywności działania w szermierce w kategorii młodzika sprzyja wysoki, na tle grupy młodzików (rywalizującej), poziom siły eksplozywnej kończyn dolnych.
Najlepszy wynik w skoku w dal w kategorii juniora uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED) – 232 cm. Najsłabszy wynik należał do grupy o niskiej efektywności działania (NED) – 198 cm. Szermierze o średniej efektywności działania (SED) uzyskali średnią wartość skoku – 219 cm. Grupy o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce były istotnie zróżnicowane na poziomie istotności p=0,05 – t= 2,16. Można domniemywać, iż wysokiej efektywności działania w szermierce w kategorii juniora sprzyja wysoki, na tle grupy juniorów (rywalizującej), poziom siły eksplozywnej kończyn dolnych.
Tab. 1. Szybkość biegowa oraz zwinność a poziom sportowy i wiek badanych szermierzy
Table 1. Running speed and agility and the sports level and age of the studied fencers
Χ – średnia arytmetyczna / arithmetic mean
n – liczebność grupy / number of subjects in a group
Źródło: badania własne
Source:own study
Ryc. 2. Siła eksplozywna kończyn dolnych a poziom sportowy i kategoria wiekowa badanych szermierzy
Fig. 2. Explosive strength of lower limbs and the sports level and age category of the studied fencers
Źródło: badania własne
Source:own study
W kategorii seniora natomiast największą odległość skoku uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED) – średni wynik grupy wynosi 247 cm. Z kolei wynik grupy o niskiej efektywności działania (NED) wynosi 229 cm. Szermierze o średniej efektywności działania (SED) uzyskali średnią wartość skoku wynoszącą 230 cm. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było nieistotne na poziomie istotności p=0,05 i wyniosło t= 1,31. Można przypuszczać, iż wysoki, na tle grupy seniorów (rywalizującej), poziom siły eksplozywnej kończyn dolnych nie wydaje się być konieczny dla osiągania wysokiej efektywności działania w szermierce w tej kategorii wiekowej.
Tab. 2. Siła eksplozywna kończyn dolnych a poziom sportowy i wiek badanych szermierzy
Table 2. Explosive strength of lower limbs and the sports level and age of the studied fencers
Χ – średnia arytmetyczna / arithmetic mean
n – liczebność grupy / number of subjects in a group
Źródło: badania własne
Source:own study
Na rycinie 3 oraz w tabeli 3 przedstawione zostały wyniki badań szybkości ruchów kończyny górnej dominującej, określone na podstawie czasu 50 ruchów opisanych w podrozdziale 3, w kategoriach wiekowych: młodzika, juniora oraz seniora.
Jak wynika z ryciny 3, najlepszy wynik w pomiarze szybkości ruchów kończyny górnej w kategorii młodzika uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED) – średni wynik grupy wynosi 10,2 s. Z kolei grupa o niskiej efektywności działania (NED) uzyskała średni wynik – 10,8 s. Czas szermierzy o średniej efektywności działania (SED) wynosił 10,6 s. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było nieistotne na poziomie istotności p=0,05 i wyniosło t= –1,36. Można przypuszczać, iż wysoki, na tle grupy młodzików (rywalizującej), poziom szybkości ruchów kończyny górnej dominującej nie wydaje się być konieczny dla osiągania wysokiej efektywności działania w szermierce, w tej kategorii wiekowej.
Ryc. 3. Szybkość ruchów kończyny górnej dominującej a poziom sportowy i kategoria wiekowa badanych szermierzy
Fig. 3. The speed of the dominating upper limb and the sports level and age category of the studied fencers
Źródło: badania własne
Source:own study
Z kolei najlepszy wynik w kategorii juniora uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED) – wynik grupy wynosi 8,7 s. Grupa o niskiej efektywności działania (NED) uzyskała średni wynik – 10,1 s. Szermierze o średniej efektywności działania (SED) uzyskali średni czas 9,7 s. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było istotne na poziomie istotności p=0,01 i wyniosło t= –2,98. Można domniemywać, iż wysokiej efektywności działania w szermierce w kategorii juniora sprzyja wysoki, na tle grupy juniorów (rywalizującej), poziom szybkości ruchów kończyny górnej dominującej.
Najlepszy wynik w kategorii seniora – 8,1 s – uzyskała grupa o wysokiej efektywności działania (WED). Z kolei grupa o niskiej efektywności działania (NED) uzyskała średni wynik – 9,1 s. Szermierze o średniej efektywności działania (SED) uzyskali średni czas 9,0 s. Zróżnicowanie między grupami o wysokiej (WED) oraz niskiej efektywności działania (NED) w szermierce było istotne na poziomie istotności p=0,05 i wyniosło t= –2,45. Można domniemywać, iż wysokiej efektywności działania w szermierce w kategorii seniora sprzyja wysoki, na tle grupy seniorów (rywalizującej), poziom szybkości ruchów kończyny górnej dominującej.
Tab. 3. Szybkość ruchów kończyny górnej dominującej a poziom sportowy i wiek badanych szermierzy
Table 3. Speed of the dominating upper limb and the sports level and age of the studied fencers
Χ – średnia arytmetyczna / arithmetic mean
n – liczebność grupy / number of subjects in a group
Źródło: badania własne
Source:own study
Uzyskane wyniki badań można by odnieść do znanego poglądu mówiącego o tym, iż zależność wyników od wskaźników sprawności wszechstronnej zmniejsza się na korzyść sprawności ukierunkowanej oraz specjalnej, wraz ze wzrostem stażu zawodniczego [Czajkowski 1988, Sozański 1999]. Młody zawodnik wygrywa często za pośrednictwem walorów wynikających z jego ogólnej sprawności fizycznej, podczas gdy „mistrz” prezentuje niezwykle bogaty repertuar techniczny poprzez stosowanie wielu nawyków czuciowo-ruchowych, tworzących podstawę dla sprawności specjalnej [Czajkowski 1995]. Grupa badanych młodzików o wysokiej efektywności działania sportowego odznaczała się znacznie wyższym poziomem komponentów dotyczących sprawności motorycznej ogólnej (wysoki poziom szybkości biegowej oraz siły eksplozywnej kończyn dolnych) niż grupa młodzików o niskiej efektywności działania. Natomiast grupa seniorów o wysokiej efektywności działania (czego nie można było zaobserwować u młodzików) charakteryzowała się dużo wyższym poziomem w zakresie szybkości ruchów kończyny górnej dominującej niż grupa o niskiej efektywności działania. Można by przypuszczać, iż między szybkością ruchów kończyny górnej, w której zawodnik trzyma broń, a sprawnością specjalną występuje pewne powiązanie (w odróżnieniu od pozostałych badanych przez nas zdolności motorycznych) polegające na tym, że szybkość ruchów kończyny, w której szermierz trzyma broń, warunkuje szybkość wykonania konkretnego działania szermierczego, opartego w znacznej mierze na technice. Jest to szczególnie istotne w momencie, kiedy dwaj zawodnicy znajdują się w kontaktowej odległości.
Tak więc można sądzić, iż w miarę upływu lat treningu większą istotność dla osiągania sukcesów będzie miał prawdopodobnie poziom zdolności motorycznych przyjmujących wymiar bardziej swoisty – charakterystyczny dla danej dziedziny, np. szybkość szermierza, siła szermierza, wytrzymałość szermierza [Czajkowski 1995].
Niemniej jednak sprawa nie wydaje się być aż tak jednoznaczna, gdyż warto pamiętać o tym, że taka stosunkowo łatwa analiza statystyczna oraz jej interpretacja tylko w niewielkim stopniu może rozwiązać problem wpływu sprawności fizycznej ogólnej (m.in. odpowiedniego poziomu zdolności motorycznych) na efektywność działania sportowego. Jak wskazują wyniki badań, wysoki poziom w zakresie zdolności motorycznych (szybkość biegowa, zwinność, siła eksplozywna kończyn dolnych) sprzyja wysokiej efektywności działania w kategorii młodzika. Takiego związku nie potwierdzono w grupie seniorów.
Lecz czy wobec tego miałoby to oznaczać, że sprawność motoryczna ogólna seniorów wydaje się być czynnikiem mniej istotnym? Oczywiście niekoniecznie. Wprawdzie analiza statystyczna może ukierunkować naszą ocenę w tym względzie, ale warto też pamiętać, że wyniki tych niewątpliwie przydatnych metod niewiele jednak mówią o związkach przyczynowo-skutkowych analizowanych zjawisk. Przyczyną zmniejszenia się zależności wyników od wskaźników sprawności wszechstronnej wraz ze wzrostem stażu zawodniczego może na przykład okazać się to, iż grupa seniorów stanowi populację wysoce wyselekcjonowaną m.in. pod względem poziomu zdolności motorycznych, w której zakres zmienności konkretnych zdolności motorycznych lub cech mógł zostać wyraźnie zredukowany. Na bardzo wysokim poziomie ograniczony wyraźnie mógł zostać także zakres czynników dotyczących sprawności ukierunkowanej i specjalnej [Tyszka 1991]. W warunkach sportu „mistrzowskiego”, gdzie efektywność działania sportowego warunkuje bardzo wiele zmiennych często niewiadomych, poziom podstawowych zdolności motorycznych może nie być główną przyczyną różnicowania zawodników na osiągających i nie osiągających sukcesy.
Z kolei np. w grupie młodzików, w szermierce, zakres poziomu badanych zdolności był względnie duży i dlatego, chcąc uzyskać wysoką efektywność działania w czasie walki, są oni niejako zobligowani do korzystania z tych właściwości. Zakres zmienności czynników sprawności ukierunkowanej i specjalnej, a także innych prawdopodobnych predyktorów, jest niewielki.
Można by więc zaryzykować stwierdzenie dotyczące sportu wyczynowego w ogóle, że im bardziej sprawnych motorycznie adeptów, pod względem poziomu podstawowych zdolności, przyciąga dana dyscyplina sportowa (wszyscy zawodnicy będą legitymowali się bardzo wysokim, ale podobnym poziomem zdolności motorycznych), tym mniejszą moc predykcyjną, jeśli idzie o osiąganie sukcesów w tej dziedzinie, będzie miał poziom tych zdolności. Dla osiągania wybitnych sukcesów odpowiednia wysokość poziomu zdolności motorycznych może być warunkiem koniecznym, ale jak się okazuje niewystarczającym. Dlatego warto byłoby postawić kolejne pytanie z zabarwieniem nieco statystycznym: W zakresie których właściwości, zdolności lub cech związanych z wysokimi rezultatami zawodników w grupie seniorów może występować istotna zmienność? Lub inaczej: Które z czynników wpływających na wyniki w tak wyselekcjonowanej grupie mogą okazać się trafnymi predyktorami wysokiej efektywności działania w szermierce i dlaczego?
Na podstawie przeprowadzonej analizy uzyskanych wyników badań można sformułować następujące wnioski ogólne:
Wysoki poziom szybkości biegowej oraz zwinności szermierza może być szczególnie przydatny dla osiągania wysokiej efektywności działania sportowego w kategorii młodzika.
Wysoki poziom siły eksplozywnej kończyn dolnych może sprzyjać osiąganiu wysokiej efektywności działania sportowego w szermierce w kategorii młodzika oraz juniora.
Wysoki poziom szybkości ruchów kończyny górnej dominującej może sprzyjać wysokiej efektywności działania sportowego w szermierce na etapie juniora oraz seniora.
Sprawność motoryczna jest czynnikiem bardzo przydatnym dla osiągania wysokiej efektywności działania sportowego w szermierce, jednak jej związek z osiągnięciami sportowymi może być zależny od kategorii wiekowej oraz klasy sportowej szermierza.
Czajkowski Z., 1988: Trening szermierza – część I i II. AWF, Katowice.
Czajkowski Z., 1995: Nawyki czuciowo-ruchowe w działalności sportowej. Wyd. ZSKF Makroregion Śląski, Katowice.
Gracz J., 1998: Psychospołeczne uwarunkowania aktywności sportowej człowieka. Monografie Nr 332, AWF, Poznań.
Kozar J., Fujlanty M., 1997: Testy sprawności fizycznej i próby wydolnościowe. WOM, Częstochowa.
Osiński W., 2000: Antropomotoryka. Podręczniki nr 49, AWF, Poznań.
Puchalski T., 1978: Statystyka – wykład podstawowych zagadnień. PWN, Warszawa.
Sozański H., 1999: Podstawy teorii treningu sportowego. COS, Warszawa.
Tyszka T., 1991: Psychologia i sport. AWF, Warszawa.
Ulatowski T., 1979: Teoria i metodyka sportu. AWF, Warszawa.
Ważny Z., 1981: Współczesny system szkolenia w sporcie wyczynowym. SiT, Warszawa.
The analysis of the examinations carried out has lead to the conclusion that the motor efficiency of fencers is a very useful factor for achieving high effectiveness of sports action in fencing, however its effect on sports achievements may depend on the age category or sports class of a fencer.
It terms of age categories of athletes one may assume that the high level of running speed and agility of a fencer may be particularly useful for achieving high effectiveness of sports action in a sub junior category.
A high level of explosive strength of lower limbs may favour the achievement of high effectiveness of sports action in fencing in sub junior and junior age categories.
A high level of speed of the dominating upper limb may be useful for achieving high effectiveness of sports action in fencing in junior and senior age categories.
[ 1] Autor jest: członkiem kadry narodowej w szermierce (szabla), m.in. medalistą mistrzostw świata i Europy w szabli; trenerem II klasy w szermierce; uczestnikiem III roku zaocznych studiów doktoranckich w AWF w Poznaniu.
[ 2] Z przyczyn zdrowotnych nie wszyscy badani w grupie wiekowej seniorów brali udział w każdej próbie – patrz np. tabele 1, 2.